10
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
Περιβάλλον θερμοκηπίου
Δροσισμός
Γιώργος Νικολάου
Λειτουργός Γεωργίας
Τμήμα Γεωργίας
O
ι θερμοκηπιακές καλλιέργειες είναι ο κατεξοχήν τομέας της πρωτογενούς παραγωγής στον οποίο
μπορούν, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο, να εφαρμοστούν οι νέες τεχνολογίες που σχε-
τίζονται με την τεχνολογία υλικών, τη ρομποτική, τα έξυπνα συστήματα ελέγχου, τη διαχείριση από
απόσταση, την ανταλλαγή πληροφοριών κ.ά. Ταυτόχρονα, η ανάπτυξη των καλλιεργειών σε τεχνικά
υποστρώματα με τη μέθοδο της υδροπονίας δίνει σημαντική αυτονομία στη θερμοκηπιακή εκμετάλ-
λευση, αφού ουσιαστικά είναι ανεξάρτητη από τη διαθεσιμότητα του φυσικού πόρου του εδάφους, ενώ
παράλληλα αυξάνει την αποδοτικότητα χρήσης του νερού. Κατά τη διάρκεια της θερμής περιόδου του
έτους, ιδιαίτερα στην περιοχή της Μεσογείου όπου επικρατεί έντονη ηλιακή ακτινοβολία, η θερμοκρα-
σία εντός των θερμοκηπίων υπερβαίνει τη μέγιστη συνιστώμενη για διάφορες καλλιέργειες με απο-
τέλεσμα να καθίσταται προβληματική η καλλιέργειά τους ή αδύνατη λόγω αυξανόμενου λειτουργικού
κόστους.
Αν και μέχρι την περασμένη δεκαετία, η θέρμανση
των θερμοκηπίων αποτελούσε έναν από τους σημα-
ντικότερους ερευνητικούς τομείς σχετικά με το περι-
βάλλον του θερμοκηπίου, τα τελευταία χρόνια πολλοί
ερευνητές δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στον δροσισμό. Η
σκίαση ή ο αερισμός (φυσικός, δυναμικός) αποτελούν
ίσως τις πιο απλές μεθόδους δροσισμού του θερμο-
κηπίου, συχνά όμως είναι ανεπαρκείς για την εξαγω-
γή από το θερμοκήπιο της πλεονάζουσας ενέργειας,
ιδιαίτερα κατά τη θερμή περίοδο του έτους όταν η θερ-
μοκρασία υπερβαίνει τους 35°C. Επιπρόσθετα, συνε-
χείς και έντονες εναλλαγές του αέρα (όπως συμβαίνει
με τον δυναμικό εξαερισμό) μπορεί να μειώσουν την
υπερθέρμανση εντός του θερμοκηπίου έως ενός θερ-
μοκρασιακού εύρους, αλλά ενισχύουν παράλληλα και
την υδατική καταπόνηση των φυτών αφού αυξάνουν
τη διαπνοή τους, ενώ τα μόνιμα συστήματα σκίασης,
αν και μειώνουν τη διαπνοή, μειώνουν αναλογικά και
τον ρυθμό φωτοσύνθεσης της καλλιέργειας υποβαθ-
μίζοντας πολλές φορές και την ποιότητα των προϊό-
ντων. Υπό αυτές τις συνθήκες τα δυναμικά συστήματα
ψύξης (π.χ. ανεμιστήρας, συστήματα υγρής παρειάς,
υδρονέφωσης), των οποίων η λειτουργία βασίζεται
στη μετατροπή της αισθητής θερμότητας σε λανθά-
νουσα με την απευθείας εξάτμιση του νερού εντός του
θερμοκηπίου, παρουσιάζονται ως πιο αποτελεσματι-
κές μέθοδοι ταπείνωσης της θερμοκρασίας και διαχεί-
ρισης του μικροκλίματος του θερμοκηπίου με ιδιαίτερη
επίδραση και στο έλλειμμα κορεσμού των υδρατμών.
Τέτοια συστήματα μπορούν παράλληλα να ρυθμί-
σουν έμμεσα και τη διαπνοή των καλλιεργειών, προ-
καλώντας μείωση και στις ανάγκες τους σε νερό. Στην
περίπτωση της υδρονέφωσης η μείωση μπορεί να
φθάσει μέχρι και 50% σύμφωνα με αναφορές, ανάλο-
γα και με τον δείκτη φυλλικής επιφάνειας της καλλιέρ-
γειας. Να σημειωθεί ότι διατήρηση μεγάλης φυλλικής
επιφάνειας στην καλλιέργεια μπορεί να συνεισφέρει
σημαντικά και στον δροσισμό του περιβάλλοντος του
θερμοκηπίου, αφού ημερησίως, ανά τετραγωνικό
μέτρο, μπορεί να αποδεσμευτούν μέχρι και 6 λίτρα
νερό. Παρόλα αυτά, μεγάλη ποσότητα νερού απαι-
τείται για τη λειτουργία των δυναμικών συστημάτων
δροσισμού, που στην περίπτωση της παρειάς είναι
πολύ μεγαλύτερη των 11 λίτρων ημερησίως ανά τε-
τραγωνικό μέτρο, ποσότητα που πρέπει να συνυπο-
Εικόνες 1&2:
Φυσικός εξαερισμός με πλαϊνά ανοίγματα
