ΑΓΡΟΤΗΣ
•
15
Φράγμα Γερμασόγειας
Μιχάλης Καραϊσκάκης
Τεχνικός
Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων
Α
πό την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας η επίλυση του προβλήματος της υδατικής ανεπάρ-
κειας τέθηκε στις προτεραιότητες του νεοσύστατου κράτους στα πλαίσια της κυβερνητικής υδατικής
πολιτικής, ενώ το σύνθημα «ούτε σταγόνα νερού στη θάλασσα» αποτέλεσε τον στρατηγικό στόχο του τότε
Υπουργείου Γεωργίας και Φυσικών Πόρων. Η υλοποίηση του μεγαλεπίβολου αυτού προγράμματος ανατέ-
θηκε στο Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων και ήταν άμεσα συνυφασμένο με την ανάπτυξη κάθε είδους οικονομι-
κής δραστηριότητας, καθώς επίσης και με την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των ραγδαία
αναπτυσσόμενων αστικών ζωνών, συμπεριλαμβανομένου του διογκούμενου τουριστικού ρεύματος.
Η ορθολογιστική διαχείριση των υδάτινων πόρων προ-
ϋπόθετε την κατασκευή φραγμάτων στις κοίτες των
χειμάρρων για συλλογή των επιφανειακών νερών, τα
οποία παρέμεναν αναξιοποίητα μέχρι το 1960. Μετά την
ανεξαρτησία από την αγγλική κυριαρχία, και με τη συμ-
βολή της FAO (Food and Agriculture Organization), άρ-
χισε η κατασκευή υδατοφρακτών για την αποθήκευση
των όμβριων υδάτων. Η χωρητικότητα των φραγμάτων
το 1960 ήταν μόνο έξι εκατομμύρια κυβικά μέτρα, ενώ
σήμερα ανέρχεται στα τριακόσια δεκαπέντε εκατομμύ-
ρια κυβικά μέτρα, από τα οποία τα τριακόσια πέντε εκα-
τομμύρια κυβικά μέτρα είναι η συνολική χωρητικότητα
των φραγμάτων των κυβερνητικών υδατικών έργων, τα
πέντε εκατομμύρια κυβικά μέτρα των μικρών κοινοτικών
φραγμάτων και λιμνοδεξαμενών και τα υπόλοιπα πέντε
των εμπλουτιστικών φραγμάτων.
Σήμερα, στην Κύπρο, υπάρχουν εκατόν οκτώ φράγμα-
τα, ένα εκ των οποίων είναι το φράγμα Γερμασόγειας
που κατασκευάστηκε το 1968 και αποτελεί μέρος του
Κυβερνητικού Υδατικού Έργου Γερμασόγειας-Πολεμι-
διών. Το έργο αυτό αποτελεί το πρώτο από τα μεγάλα
κυβερνητικά υδατικά έργα που για την ολοκλήρωσή
του απαιτήθηκαν δεκαπέντε χρόνια, την περίοδο 1964-
1979. Αρχικά κατασκευάστηκε το φράγμα Πολεμιδιών,
το 1965, ενώ ακολούθησε το φράγμα Γερμασόγειας το
1968. Το 1975 τα δύο φράγματα ενοποιήθηκαν για να
καλύψουν τις αρδευτικές ανάγκες των αγροκτημάτων
στην περιοχή δυτικά της Λεμεσού. Επιπρόσθετα, το
φράγμα Γερμασόγειας αποτέλεσε τη μοναδική πηγή νε-
ρού για κάλυψη των αρδευτικών αναγκών των φυτειών
του Αρδευτικού Τμήματος Γερμασόγειας που βρίσκεται
κατάντη του φράγματος, καθώς και των αντίστοιχων
αναγκών των αρδευτικών τμημάτων των κοινοτήτων
Ακρούντας και Φοινικαριών που βρίσκονται ανάντη του
φράγματος.
Ο αρχικός σχεδιασμός λειτουργίας του έργου, εκτός από
την ικανοποίηση των αρδευτικών αναγκών, διαλάμβανε
την πρόνοια για κάλυψη και των υδρευτικών αναγκών
των κοινοτήτων της περιοχής ανατολικά της Λεμεσού,
συμπεριλαμβανομένου του παραλιακού τουριστικού
μετώπου, καθώς και μέρους των αστικών περιοχών
της Λάρνακας και της Αμμοχώστου. Για υλοποίηση του
πρώτου στόχου πραγματοποιείται εμπλουτισμός του
υδροφόρου στρώματος της κοίτης του ποταμού Γερμα-
σόγειας και ακολούθως το καθαρό νερό αντλείται δια-
μέσου των γεωτρήσεων που έχουν ανορυχθεί για τον
σκοπό αυτό σε διάφορα σημεία του υδροφορέα.
Όσον αφορά την κάλυψη των υδρευτικών αναγκών της
Λάρνακας και της Αμμοχώστου το νερό διοχετευόταν με
άντληση στο Διυλιστήριο Χοιροκοιτίας για επεξεργασία
και κατανομή στα Συμβούλια Υδατοπρομήθειας των πό-
λεων. Μετά από την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης
του Έργου Νοτίου Αγωγού, το 1989, και την ενοποίη-
ση όλων των κυβερνητικών υδατικών έργων, που γε-
ωγραφικά βρίσκονται στη νότια περιοχή της Κύπρου,
το νερό που αποθηκεύεται στο φράγμα Γερμασόγειας
χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την κάλυψη των αρ-
δευτικών αναγκών των αρδευτικών τμημάτων Γερμα-
σόγειας, Ακρούντας και Φοινικαριών, καθώς επίσης και
των υδρευτικών αναγκών των κοινοτήτων που δεν κα-
λύπτονται ακόμα από το διυλιστήριο Λεμεσού και είναι
ενταγμένες στο κυβερνητικό υδατικό έργο Αμαθούντας,
στο κοινό σχέδιο Μουτταγιάκας, στον Δήμο Γερμασόγει-
ας και μέρος των αναγκών του Συμβουλίου Υδατοπρο-
μήθειας Λεμεσού.
Το φράγμα Γερμασόγειας βρίσκεται δύο χιλιόμετρα βό-
ρεια του ομώνυμου δήμου. Είναι κτισμένο στην κοίτη
του ποταμού Γερμασόγειας σε υψόμετρο εξήντα μέτρων
από την επιφάνεια της θάλασσας. Είναι χωμάτινο με αρ-
γιλικό πυρήνα, έχει ύψος 49 μέτρα και μήκος 294 μέτρα,
ενώ η χωρητικότητά του ανέρχεται στα 13,6 εκατομμύρια
κυβικά μέτρα. Η μελέτη του έργου πραγματοποιήθηκε
από τη γιουγκοσλαβική εταιρεία Energoproject και κα-
τασκευάστηκε από την κυπριακή εταιρεία Cybarco. Άξιο
αναφοράς είναι το γεγονός ότι το φράγμα είχε υπερχει-
λίσει από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του.
Το φράγμα Γερμασόγειας αποτελεί σημαντικό έργο υδα-
τικής υποδομής που συμβάλλει τα μέγιστα στην ορθο-
λογιστική διαχείριση των υδάτινων πόρων της Κυπρια-
κής Δημοκρατίας. Από τα αρχικά στάδια της λειτουργίας
του υποστήριξε τον οικονομικό και κοινωνικό του ρόλο,
στηρίζοντας την ανάπτυξη και την ευημερία του τόπου.
Ιδιαίτερα για τον Δήμο Γερμασόγειας το φράγμα αποτε-
λεί σημείο αναφοράς άμεσα συνυφασμένο με τα τοπικά
χαρακτηριστικά του χώρου, του οποίου οι περιβαλλοντι-
κές ιδιαιτερότητες θα ήταν διαφορετικές χωρίς την πα-
ρουσία του.
