6
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
Κυπριακή υδατοκαλλιέργεια
Χρήστος Ιωακειμίδης
Λειτουργός Αλιείας & Θαλασσίων Ερευνών
Tμήμα Αλιείας & Θαλασσίων Ερευνών
H
υδατοκαλλιέργεια αποτελεί δραστηριότητα της πρωτογενούς παραγωγής η οποία μπορεί να
εφαρμοστεί σε πληθώρα υδρόβιων οργανισμών όπως μαλάκια, καρκινοειδή, φύκια και κάποια
είδη ιχθύων γλυκού νερού. Ο τομέας των υδατοκαλλιεργειών για την Κύπρο αποτελεί σημαντικό κομ-
μάτι της πρωτογενούς παραγωγής, παρουσιάζοντας εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης και ένα άρι-
στης ποιότητας εξαγώγιμο προϊόν. Αξίζει να αναφερθεί ότι η υδατοκαλλιέργεια, σε παγκόσμιο επίπε-
δο, αποτελεί τον ταχύτερα αναπτυσσόμενο κλάδο παραγωγής τροφίμων, με μέσο ρυθμό ανάπτυξης
6-8% ετησίως. Η κυπριακή υδατοκαλλιέργεια αποτελεί σημαντική οικονομική δραστηριότητα στηρι-
ζόμενη στην προηγμένη έρευνα και βιοτεχνολογία. Συμβάλλει σημαντικά στην παραγωγή αλιευτικών
προϊόντων, στη μείωση του αλιευτικού ελλείμματος και κατ’ επέκταση στη μείωση του αρνητικού
εμπορικού ισοζυγίου. Συνεισφέρει στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην απασχόληση ειδικού
επιστημονικού προσωπικού, στην κοινωνικοοικονομική συνοχή των απομακρυσμένων περιοχών,
στην προσφορά ενός διατροφικού προϊόντος οικονομικά προσιτού και υψηλής θρεπτικής αξίας, κα-
θώς, επίσης, και στη διατήρηση ισορροπημένων και βέλτιστων διατροφικών συνηθειών.
Η υδατοκαλλιέργεια στην Κύπρο ξεκίνησε δειλά-δει-
λά το 1969, με βασική δραστηριότητα την καλλιέργεια
πέστροφας στα βουνά του Τροόδους. Αρχικά, δημι-
ουργήθηκε ο ερευνητικός σταθμός υδατοκαλλιέργει-
ας γλυκών υδάτων στο χωριό Καλοπαναγιώτης, όπου
γίνονταν μελέτες σχετικά με την καλλιέργεια πέστρο-
φας και τρία χρόνια αργότερα ιδρύθηκε και άρχισε να
λειτουργεί ο πρώτος ιδιωτικός σταθμός παραγωγής
πέστροφας για εμπορικούς σκοπούς.
Θαλάσσια υδατοκαλλιέργεια
Η πρώτη προσπάθεια για δημιουργία θαλάσσιας
υδατοκαλλιέργειας έγινε από το Τμήμα Αλιείας το
1972 στο χωριό Γαστριά, περίπου 15 χιλιόμετρα βο-
ρειοανατολικά της πόλης της Αμμοχώστου, αλλά το
1974, μετά την τουρκική εισβολή, ο σταθμός εγκατα-
λείφθηκε. Η ερευνητική εργασία συνεχίστηκε από το
1978 μέχρι το 1989 στο λιμανάκι της Πάφου. Το 1989
το Τμήμα Αλιείας δημιούργησε τον Ερευνητικό Σταθ-
μό Θαλάσσιας Υδατοκαλλιέργειας στο χωριό Μενε-
ού, και όλη η ερευνητική δραστηριότητα μεταφέρθηκε
εκεί, όπου συνεχίζεται μέχρι σήμερα σε καινούργιες
και υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις. Το πρώτο ιδιωτι-
κό εκκολαπτήριο εμπορικής κλίμακας λειτούργησε το
1986, παράγοντας τσιπούρα και λαυράκι. Η πρώτη
ιδιωτική μονάδα πάχυνσης τσιπούρας και λαυρακιού
λειτούργησε το 1988, και η εκτροφή γινόταν σε χερ-
σαίες δεξαμενές κοντά στην ακτή, ενώ το 1989 ιδρύ-
θηκε η πρώτη ιδιωτική μονάδα θαλάσσιας υδατοκαλ-
λιέργειας εμπορικής κλίμακας σε κλουβιά ανοικτής
θαλάσσης. Στη συνέχεια, στην παράκτια ζώνη ανα-
πτύχθηκαν μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στηριζόμενες
στη μέθοδο πάχυνσης ιχθύων, κυρίως τσιπούρας και
λαυρακίου, σε κλωβούς ανοικτής θαλάσσης. Η μέθο-
δος αυτή αποτελεί τη φιλικότερη προς το περιβάλ-
λον μέθοδο ιχθυοκαλλιέργειας και θεωρείται βασικό
στοιχείο για την περαιτέρω ανάπτυξη της κυπριακής
θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας. Η χωροθέτηση των
μονάδων γίνεται με γνώμονα την προστασία του θα-
λάσσιου περιβάλλοντος και για τον λόγο αυτό βρίσκο-
νται σε απόσταση 1-4km από την ακτή, σε βάθος νε-
ρού 18-70m, ενώ η ελάχιστη μεταξύ τους απόσταση
είναι περί το 1,5km. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά
διασφαλίζουν τον φιλικό περιβαλλοντικό χαρακτήρα
της δραστηριότητας αλλά και τη φιλική σύμπραξη με
τις υπόλοιπες οικονομικές δραστηριότητες της παρά-
κτιας ζώνης (τουρισμός, αλιεία κ.λπ.).
Σήμερα στην Κύπρο δραστηριοποιούνται εννέα μο-
νάδες πάχυνσης σε κλωβούς ανοικτής θαλάσσης
για τα είδη ιχθύων τσιπούρα (
Sparus aurata
), λαυ-
ράκι (
Dicentrarchus labrax
), κρανιός (
Argyrosomus
regius
), προσφυγούλα (
Siganus rivulatus
) και λυθρίνι
(
Pagellus erythrinus
), συνολικής παραγωγής 4.600
τόνων. Από τα παραπάνω, τα σημαντικότερα είδη
θαλάσσιων ιχθύων είναι η τσιπούρα και το λαυράκι
με 3.000 και 1.500 τόνους παραγωγή αντίστοιχα. Τις
μονάδες αυτές πλαισιώνουν τρεις ιδιωτικοί ιχθυογεν-
νητικοί σταθμοί ιχθύων θαλάσσης, ενώ λειτουργεί και
ένα εκκολαπτήριο-εκτροφείο γαρίδας. Οι τρεις ιχθυ-
ογεννητικοί σταθμοί ιχθύων θαλάσσης λειτουργούν
επί εντατικής βάσης σε παράλιες περιοχές, επί της
γεωργικής ζώνης, συνολικής ετήσιας παραγωγής
23.000.000 ιχθυδίων (ΤΑΘΕ, 2011). Η μονάδα εκτρο-
φής γαρίδων (
Penaeus indicus
), συνολικής ετήσιας
παραγωγής για το 2011 περίπου 7,5 τόνων, πραγμα-
τοποιείται σε χερσαίες εγκαταστάσεις αποτελώντας
μοναδική αντίστοιχη δραστηριότητα για το συγκεκρι-
μένο είδος στη λεκάνη της Μεσογείου. Για τη συγκε-
κριμένη εκτροφή ακολουθούνται και εφαρμόζονται με
επιτυχία εξειδικευμένες τεχνικές βιοτεχνολογίας.
Υδατοκαλλιέργεια γλυκού νερού
Η υδατοκαλλιέργεια γλυκού νερού στην Κύπρο χα-
ρακτηρίζεται από μονάδες παραγωγής μικρής κλίμα-
κας, με μικρότερες δυνατότητες ανάπτυξης σε σχέση
