48
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
Η λεϊσμανίαση ως ζωονόσος και η κατάσταση
στην Kύπρο
Όλγα Περικέντη
Κτηνιατρική Λειτουργός
στις Kτηνιατρικές Yπηρεσίες
Η νόσος ενδημεί σε 88 χώρες και παρουσιάζει μεγάλο
εύρος κλινικών συμπτωμάτων. Η σπλαχνική λεϊσμα-
νίαση (VL) είναι η πιο επιθετική μορφή της νόσου και
είναι δυνατό να καταστεί απειλητική για τη ζωή αν δεν
τύχει θεραπείας (2). Προκαλείται από το
L. infantum
ή το
L. donovani
τα οποία διαφέρουν ως προς την
παθολογία της ασθένειας που προκύπτει, τους υπεύ-
θυνους φορείς και τους ξενιστές-αποθήκη των παρα-
σίτων (3). Η σπλαχνική λεϊσμανίαση που προκαλείται
από τη
L. infantum
είναι ενδημική σε όλες τις χώρες
της νότιας Ευρώπης όπου παρατηρείται μέχρι και
25% οροθετικότητα στους σκύλους (κύρια δεξαμενή
του παρασίτου) και 700 περιστατικά σε ανθρώπους
κάθε χρόνο (4). Η άλλη μορφή της νόσου που είναι
και λιγότερο σοβαρή, είναι η δερματική (CL), η οποία
προκαλεί κυρίως έλκη στο δέρμα (5).
Ο σκύλος λαμβάνει μέρος στην επιδημιολογική αλυσί-
δα της λεϊσμανίασης από το
L. infantum
παίζοντας τον
ρόλο της κύριας αποθήκης του παρασίτου (6). Δηλα-
δή, στο περιβάλλον, το παράσιτο υπάρχει κυρίως σε
ασθενείς σκύλους από τους οποίους είναι δυνατόν να
μολυνθεί η σκνίπα και να μεταδώσει την ασθένεια σε
άλλους σκύλους και στον άνθρωπο. Εκτός από τον
σκύλο, αποθήκη του παρασίτου στη φύση μπορεί να
είναι οι γάτες, τα άλογα, τα τρωκτικά, τα μαρσιποφό-
ρα, οι πίθηκοι και τα άγρια σαρκοφάγα (1,6).
Σκνίπες - διαβιβαστές του παρασίτου
(Phleboto-
mus spp.)
Οι σκνίπες του γένους
Phlebotomus spp.
είναι έντομα
μήκους 1-4mm που αναπτύσσονται σε σκοτεινά, υγρά
μέρη, σε κορμούς δέντρων, σε λατομεία, σε σπηλιές,
σε στάβλους, σε μαντριά, μέσα σε πέτρινους τοίχους,
σε πηγάδια, σε σωρούς χόρτων κ.ά. Διέρχονται τα
στάδια εξέλιξης αυγού, προνύμφης, νύμφης και ενήλι-
κου αρσενικού και θηλυκού ατόμου, ζουν 14-45 ημέ-
ρες και εμφανίζουν δραστηριότητα από τον Μάιο έως
τον Νοέμβριο (μετά τη δύση του ήλιου). Η διατροφή
τους αποτελείται από χυμούς φυτών ενώ οι θηλυκές
σκνίπες διατρέφονται επιπλέον με αίμα. Προτιμούν να
απομυζούν αίμα από ορισμένους ξενιστές γι’ αυτό και
υπάρχουν μεγάλες διαφορές στη συχνότητα της μό-
λυνσης των ζώων και του ανθρώπου (7).
Από τα 1000 περίπου είδη σκνιπών που υπάρχουν
παγκόσμια μόνο λιγότερα από 50 είναι μεταδότες της
λεϊσμανίασης. Αυτό οφείλεται στην ανικανότητα των
περισσότερων ειδών να αναπτύξουν μολυσματικά
στάδια του παρασίτου στο έντερό τους και στην έλλει-
ψη οικολογικής συνάφειας με τους ξενιστές (1,6). Στην
Κύπρο, τα σημαντικότερα είδη, ανάμεσα στα δέκα
που ταυτοποιήθηκαν, είναι το
P. tobbi,
το
P. galilaeus
και το
P. paratasi
(4).
Μηχανισμός μόλυνσης
Όταν οι θηλυκές σκνίπες τσιμπήσουν μολυσμένα
θηλαστικά, μαζί με το αίμα καταναλώνουν και κύττα-
ρα που περιέχουν τα παράσιτα (
Leismania spp
) τα
οποία καταλήγουν στο έντερο ή στο στομάχι τους
και μετατρέπονται στη μολυσματική μορφή (προμα-
στιγωτή μορφή). Σε ένα επόμενο γεύμα η προμα-
Η
λεϊσμανίαση είναι νόσος που προσβάλλει τόσο τα ζώα όσο και τον άνθρωπο και προκαλείται από
πρωτόζωα του γένους
Leishmania
(Κλάση: Kinetoplastida, Οικογένεια: Trypanosomatidae) (1). Η
μετάδοση της νόσου γίνεται κυρίως με το τσίμπημα σκνιπών του γένους
Phlebotomus
.
Εικόνα 1:
Μηχανισμός μόλυνσης από το γένος Leishmania
(Πηγή: Clinical Microbiology Reviews, (2013),
vol. 26 no.1 58-85)
