30
A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 7
/
T E Υ Χ Ο Σ 4 7 1
ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Μιχάλης Μιχαήλ
Υπηρεσία Μεταλλείων
Ο δομικός φυσικός λίθος
στην Κύπρο σήμερα
Η χρήση του φυσικού λίθου από τον άνθρωπο ως δομικoύ υλικού απαντάται από αρχαιοτάτων χρόνων, κυρίως κατά την
Πρώιμη Περίοδο, και αυτό για δύο σημαντικούς λόγους: την ανάγκη προστασίας του από τα καιρικά φαινόμενα αλλά και
την ανάγκη του να προστατευθεί από τα διάφορα σαρκοβόρα ζώα δεδομένου ότι βρισκόταν πολύ χαμηλά στην τροφική
αλυσίδα.
Λατομική δραστηριότητα επεξεργασίας φυσικού λίθου
Σήμερα στην Κύπρο οι χώροι στους οποίους παρατηρείται
λατομική δραστηριότητα εξόρυξης φυσικού λίθου
συμβαδίζουν με τις περιοχές όπου χρησιμοποιήθηκε κατά
καιρούς ως δομικό υλικό, και η τεχνική της παραγωγής
του μεταδίδεται από γενιά σε γενιά προσαρμοζόμενη στα
δεδομένα της σύγχρονης τεχνολογίας. Στις πλείστες των
περιπτώσεων οι περιοχές αυτές θεωρούνται παραδοσιακές
περιοχές για την εξόρυξη συγκεκριμένης μορφής αλλά
και ποιότητας λίθου και γεωλογικά η ύπαρξη τέτοιων
κοιτασμάτων εντοπίζεται σχεδόν επιφανειακά.
Πιο συγκεκριμένα, τα λατομεία παραγωγής του
ασβεστολιθικού φυσικού λίθου βρίσκονται σε δύο
γεωλογικούς σχηματισμούς: Ο ένας σχηματισμός είναι
ο Γεωλογικός Σχηματισμός Πάχνας, ο οποίος εκτείνεται
από το νότιο μέρος της οροσειράς Τροόδους και με τη
μεγαλύτερη εμφάνισή του στη δυτική ορεινή περιοχή
Λεμεσού, καταλαμβάνει μεγάλος μέρος της δυτικής ορεινής
περιοχής Λεμεσού, δηλαδή το σύμπλεγμα των χωριών Δορά
- Ανώγυρα - Πάχνα - Π. Κυβίδες - Άγιος Αμβρόσιος - Σούνι
-Σωτήρα, Κάτω Πολεμίδια και καταλήγει στην Τόχνη - Άγιο
Θεόδωρο - Μαρώνι της επαρχίας Λάρνακας. Ο άλλος είναι ο
Σχηματισμός των Λευκάρων όπου πέρα από την περιοχή των
Λευκάρων εντάσσονται σε αυτόν και οι περιοχές των χωριών
Λύμπια, Αγία Άννα, Ψευδάς και Μοσφιλωτή της επαρχίας
Λάρνακας.
Επίσης, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι σήμερα
στην Αραδίππου λειτουργεί ένα λατομείο χειρωνακτικής
παραγωγής γυψομαρμάρων τα οποία χρησιμοποιούνται για
επίστρωση εσωτερικών δαπέδων σε διατηρητέες κατοικίες.
Σε άλλες περιπτώσεις, κυρίως στα χωριά της οροσειράς του
Τροόδους, ως φυσικός λίθος χρησιμοποιείται διαβασικό
πέτρωμα για την κατασκευή σταθεροποίησης πρανών
δρόμων από κατολισθήσεις, για τοιχοποιία και διακοσμήσεις
κατοικιών, το οποίο παράγεται σε μορφή μικρών ακανόνιστων
λίθων στα μεγάλα διαβασικά λατομεία παραγωγής αδρανών
υλικών. Όμως, επειδή η λάξευση του λίθου αυτού λόγω της
μεγάλης σκληρότητάς του έχει πολύ υψηλό κόστος, η μαζική
εμπορία του έχει καταστεί ασύμφορη.
Λατομείο Λυμπιών
Εξέλιξη στη χρήση του φυσικού λίθου στον χρόνο
Στα πρωτόγονα χρόνια ο φυσικός λίθος χρησιμοποιήθηκε
ως ακατέργαστο υλικό, όμως, με την εξέλιξη του ανθρώπου
άρχισε να διαφοροποιείται, ανάλογα με τα μηχανικά μέσα
που διέθετε κατά καιρούς, σε λαξευμένο υλικό, ανάγλυφα
πελεκητό, υλικό στο οποίο άρχισαν να κοσμούνται
αναπαραστάσεις από τον καθημερινό βίο, κ.λπ. Κατά την
Πρώιμη Περίοδο ο φυσικός λίθος χρησιμοποιήθηκε για
την κατασκευή των χώρων διαβίωσης του ανθρώπου,
διαγράφοντας πορεία μέχρι περίπου το 1200 π.Χ. όπου,
σύμφωνα με την εξέλιξη του ανθρώπου και τη συγκέντρωσή
του σε αστικές περιοχές τις οποίες δημιουργούσε σιγά-
σιγά, επινόησε τη λάξευση του λίθου για χρήση σε χώρους
μαζικών συγκεντρώσεων, διοικητικών και θρησκευτικών ή
κέντρων συναγωγών κ.λπ.
Στις μέρες μας ο φυσικός λίθος χρησιμοποιείται κυρίως
στην οικοδομική βιομηχανία για την επένδυση εξωτερικών
τοίχων, την κατασκευή και ανάπλαση διάφορων
παραδοσιακών χώρων, αρχαίων μνημείων, τοίχων
περιφράξεων κ.ά.
Παράγοντες επιλογής φυσικού λίθου ως δομικού υλικού
Καθοριστικό παράγοντα στη χρησιμοποίηση του φυσικού
λίθου διαδραμάτισαν οι διάφορες ιδιότητές του και κυρίως
η ανθεκτικότητά του στη διάβρωση και στην καταπόνηση
από φυσικές εξωγενείς συνθήκες όπως οι επικρατούσες
καιρικές συνθήκες, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, αλλά και
άλλοι λόγοι όπως είναι η αντοχή του στις πυρκαγιές.
Η χρήση του φυσικού λίθου σήμερα
Σήμερα, στην Κύπρο, η χρήση του φυσικού λίθου έχει
μειωθεί, κυρίως λόγω του υψηλού οικονομικού κόστους
που τον καθιστά ασύμφορο σε σχέση με άλλα πιο σύγχρονα
υλικά δόμησης όπως το σκυρόδεμα, το τούβλο, ο χάλυβας,
ακόμα και το γυαλί. Ουσιαστικά, η σύγχρονη αρχιτεκτονική
συνδυάζει τον φυσικό λίθο ως διακοσμητικό υλικό σε
σύγχρονες κατοικίες και κατασκευές, ακόμη και εντός
αστικών κέντρων και χρησιμοποιείται ως επί το πλείστο
ως πλακίδιο για επένδυση εξωτερικών τοίχων, δημιουργία
πλακόστρωτων χώρων, περιφράξεων και αναπαλαιώσεις
πλατειών σε χωριά.
Λατομείο σε περιοχή της δυτικής ορεινής Λεμεσού
