50
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
Ο μηχανισμός της οξέωσης και ο ρόλος των χον-
δροειδών τροφών
Η αιτία της οξέωσης δεν είναι μόνο η απότομη πρό-
σληψη, από το ζώο, μεγάλων ποσοτήτων εύπεπτων
υδατανθράκων, αλλά και η δυσμενής σχέση των χον-
δροειδών προς τις συμπυκνωμένες τροφές του σιτη-
ρέσιου. Οι χονδροειδείς τροφές με τον μηχανικό ερεθι-
σμό που προκαλούν στο μάσημα και τον μηρυκασμό
αυξάνουν την παραγωγή σάλιου, το οποίο περιέχει
μεγάλες ποσότητες νατρίου, καλίου, ανθρακικών και
φωσφορικών αλάτων και έτσι παρεμποδίζει την πτώ-
ση του pΗ της μεγάλης κοιλίας και την ανάπτυξη της
γαλακτικής ζύμωσης.
Η ποσότητα του παραγόμενου σάλιου εξαρτάται από
τον χρόνο που δαπανά το ζώο για το μάσημα και τον
μηρυκασμό. Όσο πιο χοντροτεμαχισμένη είναι η χον-
δροειδής τροφή τόσο περισσότερο παρατείνεται ο
μηρυκασμός με αποτέλεσμα περισσότερη παραγωγή
σάλιου.
Λόγω της περιορισμένης πεπτικότητας των χονδροει-
δών τροφών αναπτύσσονται τα κυτταρολυτικά βακτή-
ρια, τα οποία τις αξιοποιούν καλύτερα. Με την από-
τομη αύξηση των εύπεπτων υδατανθράκων, αρχικά
αυξάνονται οι στρεπτόκοκκοι που διασπούν πολύ
γρήγορα το άμυλο και τα σάκχαρα κυρίως σε γαλα-
κτικό οξύ μαζί με μικρές ποσότητες προπιονικού και
βουτυρικού οξέος. Η πολύ υψηλή συγκέντρωση οξέ-
ων προκαλεί μείωση του pΗ και δραστική μείωση των
πρωτοζώων και των κυτταρολυτικών βακτηρίων, που
είναι τα κυριότερα βακτήρια σε σιτηρέσια ικανοποιητι-
κής περιεκτικότητας σε χονδροειδείς τροφές.
Με την πτώση του pΗ γύρω στο 5 αρχίζουν να πολ-
λαπλασιάζονται πολύ γρήγορα και οι λακτοβάκιλλοι,
οι οποίοι παράγουν γαλακτικό οξύ πολύ πιο γρήγορα
από τους στρεπτόκοκκους με αποτέλεσμα τη μείω-
ση του pΗ στο 4. Ταυτόχρονα παράγονται και τοξίνες
καθώς επίσης μεθανόλη και αιθανόλη (αλκοόλη). Η
μεγάλη συγκέντρωση γαλακτικού οξέος μαζί με το χα-
μηλό pΗ προκαλεί γρήγορη απορρόφηση του γαλα-
κτικού οξέος σε σημείο που ο οργανισμός του ζώου
να μην μπορεί να αντιδράσει αποτελεσματικά για τη
διατήρηση του pΗ του αίματος στα φυσιολογικά επί-
πεδα και έτσι παρατηρείται υψηλή οξύτητα αίματος
(pΗ<7,0) με αποτέλεσμα τη μείωση της ρυθμιστικής
του ικανότητας.
Συμπτώματα της οξέωσης
Αναστολή της κινητικότητας της μεγάλης κοιλίας,
διότι το χαμηλό pΗ, μικρότερο από πέντε και οι πα-
ραγόμενες τοξίνες, όπως η ισταμίνη, τυραμίνη,
τρυπταμίνη, αναστέλλουν την κινητικότητα του
γαστροεντερικού σωλήνα. Παρατηρείται επίσης
ελαφρύς τυμπανισμός.
Διάρροια και αφυδάτωση. Λόγω της υψηλής οξύτη-
τας εξαιτίας της υψηλής παραγωγής γαλακτικού
οξέος στη μεγάλη κοιλία, παρατηρείται κίνηση νε-
ρού προς το προστόμαχο με αποτέλεσμα τη διάρ-
ροια και την απώλεια μέχρι 8% του νερού του σώ-
ματος (αφυδάτωση).
Πλήρης ανορεξία λόγω της παραγωγής τοξινών.
Η γαλακτοπαραγωγή και η λιποπεριεκτικότητα του
γάλακτος, λόγω της μειωμένης παραγωγής πτητι-
κών λιπαρών οξέων, μειώνονται σημαντικά.
Τρεμούλιασμα των μυών, τρίξιμο των δοντιών,
αστάθεια στο περπάτημα.
Καταστροφή του επιθηλιακού ιστού της μεγάλης
κοιλίας και του κεκρυφάλου, παρακεράτωση, η
οποία εκδηλώνεται με νεκρώσεις, οιδήματα και αι-
μοραγγίες. Στα βοοειδή προκαλεί «κουτσάρα», λό-
γω υψηλής συγκέντρωσης υγρού στον συνδετικό
ιστό των χηλών (νυχιών), ενδονυχίτιδα.
Πρόληψη και θεραπεία
Για την πρόληψη της οξέωσης πρέπει να αποφεύ-
γεται η απότομη αύξηση εύπεπτων υδατανθράκων
και να χορηγείται επαρκής ποσότητα χονδροει-
δούς τροφής, δηλαδή αναλογία χονδροειδής: συ-
μπυκνωμένη 40:60. Με τη σταδιακή αλλαγή του
σιτηρεσίου δίδεται η ευκαιρία προσαρμογής μέ-
ρους της ήδη υπάρχουσας μικροβιακής χλωρίδας
στη ζύμωση των εύπεπτων υδατανθράκων χωρίς
να παράγονται μεγάλες ποσότητες γαλακτικού
οξέος, πτητικών λιπαρών οξέων και τοξινών. Τα
σιτηρέσια πρέπει να περιέχουν επαρκή ποσότητα
κυτταρίνης, 17% των σιτηρεσίων για γαλακτοπα-
ραγωγά ζώα και γύρω στο 10% για παχυνόμενα
ζώα.
Η χορήγηση ρυθμιστικών διαλυμάτων, όπως 2%
ανθρακικού ασβεστίου, 1,5% μαγειρικής σόδας,
0,75% οξειδίου του μαγνησίου, 1,5 -3% ανθρακι-
κού νατρίου, όταν τα ζώα διατρέφονται με υψηλά
ποσοστά σπόρων σιτηρών στα σιτηρέσια, βοηθούν
στη διατήρηση υψηλού pΗ, στην πρόληψη της νό-
σου και παρεμποδίζεται η πτώση της λιποπεριε-
κτικότητας στο γάλα.
Το κριθάρι συστήνεται να χορηγείται χονδροαλε-
σμένο ή ακόμη καλύτερα σωστό, ώστε να μειώνε-
ται η ταχύτητα της ζύμωσης του αμύλου.
Τα ζώα να χωρίζονται σε ομάδες ανάλογα με το πα-
ραγωγικό τους στάδιο.
Να μην λεπτοτεμαχίζονται οι χονδροειδείς τροφές
διότι ελαττώνεται σημαντικά η διάρκεια της μάση-
σης και του μηρυκασμού, γεγονός που οδηγεί στην
παραγωγή μικρής ποσότητας σάλιου το οποίο επι-
δρά ρυθμιστικά στο pΗ, με αποτέλεσμα τη μείωση
του pΗ της μεγάλης κοιλίας.
Το ενσίρωμα να χορηγείται μαζί με τον σανό.
