ΑΓΡΟΤΗΣ
•
47
Ανασκαφή Αγίας Νάπας
Ευθύμιος Τσιολάκης
Γεωλογικός Λειτουργός 1ης Τάξης
στο Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης
Σ
την Κύπρο έχουν βρεθεί σε πολλές τοποθεσίες οστά, τα οποία υποδηλώνουν την παρουσία θη-
λαστικών, όπως ιπποπόταμοι, ελέφαντες και ορισμένα είδη αρουραίων και νυχτερίδων. Μία από
τις πιο σημαντικές θέσεις, στις οποίες έχουν βρεθεί οστά των θηλαστικών αυτών και ιδιαίτερα των
νάνων ιπποπόταμων είναι η περιοχή της Αγίας Νάπας.
Τα ζώα αυτά εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην
Κύπρο πριν από 100-250 χιλιάδες περίπου χρόνια,
σε περιόδους όπου στη Γη επικρατούσαν παγετώ-
νες. Kατά τις περιόδους αυτές, μεγάλες ποσότητες
θαλάσσιου νερού είχαν δεσμευτεί στους παγετώ-
νες, με αποτέλεσμα την πτώση της στάθμης της
θάλασσας περίπου 120 μέτρα κάτω από τη σημε-
ρινή της στάθμη. Λόγω της πλήρους κάλυψης της
κεντρικής Ευρώπης από τους παγετώνες και τη
σημαντική πτώση της θερμοκρασίας, πολλά ζώα,
για να μπορέσουν να επιβιώσουν, αναγκάστηκαν
να μεταναστεύσουν προς τον νότο για την ανεύ-
ρεση περιοχών με πιο ζεστό κλίμα. Όταν έφθασαν
στα νότια παράλια της Μικράς Ασίας, αντίκρισαν σε
μικρή απόσταση ξηρά, την Κύπρο, η οποία λόγω
της πτώσης της στάθμης της θάλασσας, ήταν αφε-
νός πολύ μεγαλύτερη σε μέγεθος και αφετέρου η
απόστασή της από τα παράλια της Μικράς Ασίας
ήταν μικρότερη από ότι είναι σήμερα, αφού απείχε
από την πλησιέστερη ξηρά περίπου 30 χιλιόμετρα.
Οι αλλαγές αυτές συνέβαλαν θετικά στην μετανά-
στευση των ζώων αυτών στο νησί, τα οποία, είτε
κολυμπώντας, είτε επιπλέοντας πάνω σε κορμούς
δέντρων, μπόρεσαν να εποικίσουν το νησί και να
ζήσουν εδώ μέχρι την εξαφάνισή τους.
Στη συνέχεια, όταν άλλαξαν οι καιρικές συνθήκες,
με την άνοδο της θερμοκρασίας, οι παγετώνες
έλιωσαν και η στάθμη της θάλασσας επανήλθε στα
κανονικά της επίπεδα. Αυτό συνέτεινε αφενός στο
να μειωθεί η έκταση της Κύπρου και αφετέρου να
αυξηθεί η απόστασή της από τις γειτονικές περιο-
χές στα 70 χιλιόμετρα περίπου από τα 30 που ήταν
προηγουμένως. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα ζώα
αυτά να παγιδευτούν σε ένα κατά πολύ μικρότερο
νησί και η διαφυγή τους να γίνει πλέον αδύνατη.
Τα ζώα αυτά υπέστησαν βαθμιαία μεγάλες εξε-
λικτικές αλλαγές ούτως ώστε να μπορέσουν να
προσαρμοστούν στο νέο τους περιβάλλον. Η ση-
μαντικότερη αλλαγή ήταν ο νανισμός, φαινόμενο
που παρατηρείται και σε άλλα νησιά της Μεσογείου
(Κρήτη, Σαρδηνία, Ρόδο, Τήλο, Κορσική, Σικελία).
Το μικρό μέγεθός τους έδωσε μεγαλύτερη ευκινη-
σία και προσαρμοστικότητα στο σχετικά ημιορεινό
κυπριακό περιβάλλον και στις περιορισμένες πη-
