24
A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 8
/
T E Υ Χ Ο Σ 4 7 5
ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ
Γιώργος Ιορδάνου
Λειτουργός Γεωργίας Α΄
Τμήμα Γεωργίας
Διαχείριση των αιγοπροβάτων
την περίοδο του τοκετού
Ο τοκετός αποτελεί ένα από τα στάδια της αναπαραγωγής το οποίο είναι καθοριστικής σημασίας για την οργάνωση της
παραγωγής σε μια αιγοπροβατοτροφική μονάδα. Κατά το στάδιο αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα και επίβλεψη των ζώων
τόσο πριν την έναρξη του (έγκυα) όσο και μετά (μητέρες, νεογέννητα). Συστήνεται η επίβλεψη των ζώων από την εποχή
της βατιάς. Στόχος, κατά το στάδιο αυτό, είναι η μείωση των απωλειών, η γέννηση βιώσιμων και ζωηρών αμνοεριφίων και
η μεγαλύτερη γαλακτοπαραγωγή.
Ο επικείμενος τοκετός αναγνωρίζεται από κάποια
χαρακτηριστικά σημάδια. Το πιο χαρακτηριστικό σημάδι
είναι η έναρξη γεμίσματος του μαστού και το μαλάκωμα
των ιστών γύρω από αυτόν. Το αιδοίο μεγεθύνεται και από
αυτό ρέει άχρωμη βλέννα. Τα σημάδια αυτά εμφανίζονται
μια εβδομάδα πριν τη γέννα και από αυτά μπορούμε να
υπολογίσουμε κατά προσέγγιση την ώρα της γέννας. Η
γέννα ολοκληρώνεται σε τρία στάδια. Κατά το πρώτο στάδιο
το οποίο διαρκεί 2 έως 12 ώρες διαστέλλεται ο κόλπος. Κατά
το στάδιο αυτό οι μητέρες προσπαθούν να απομονωθούν. Σε
περίπτωση συνωστισμού οι ετοιμόγεννες αποσύρονται στις
γωνιές ή κοντά στον τοίχο, κινούνται άβολα, σηκώνονται και
ξαπλώνουν, ανυψώνουν τα χείλη τους, ξύνουν το χώμα και
ουρούν συχνά. Στο στάδιο αυτό τα ζώα δεν καταβάλλουν
καμιά προσπάθεια αλλά η μήτρα συστέλλεται προκαλώντας
διαστολή του κόλπου.
Στο δεύτερο στάδιο γίνεται η εξώθηση του εμβρύου η
οποία διαρκεί μια-δυο ώρες. Αν η μητέρα προσπαθεί για
περισσότερο από 45 λεπτά να γεννήσει χωρίς να έχει
εμφανιστεί το έμβρυο, το οποίο πρέπει να εμφανιστεί με
το κεφάλι και τα πόδια μέσα στον σάκο, τότε ελέγχουμε
κατά πόσον υπάρχει πρόβλημα. Στην περίπτωση διδύμων
η μητέρα, στο διάστημα που μεσολαβεί από τη γέννηση
του πρώτου μέχρι τη γέννηση του δεύτερου εμβρύου,
ξεκουράζεται. Η διάρκεια είναι το πολύ 45 λεπτά.
Κατά το στάδιο του τοκετού πολύ σημαντικός παράγοντας
είναι η καθαριότητα. Κατά την εξέταση ενός ζώου το
οποίο παρουσιάζει πρόβλημα στη γέννα πρέπει να
λαμβάνονται όλα τα προληπτικά μέτρα καθαριότητας γιατί
διαφορετικά είναι πιθανόν να προκληθεί σοβαρή μόλυνση
τόσο στη μητέρα όσο και στο νεογέννητο με δυσάρεστα
αποτελέσματα. Καθαρίζεται το αιδοίο με μαλακό σαπούνι
και νερό. Πριν τοποθετήσει το χέρι του ο κτηνοτρόφος
στον κολεό θα πρέπει να φορέσει μαιευτικά μανίκια στα
οποία θα έχει βάλει αρκετή ποσότητα λιπώδους υγρού. Η
Τα ζώα πρέπει να αφήνονται να γεννούν μόνα τους, ενώ η
επέμβαση του κτηνοτρόφου συστήνεται μόνο όταν κρίνεται
αναγκαία. Για καλύτερες αποδόσεις, γέρικα ζώα, ζώα με
χαμηλές αποδόσεις καθώς και ζώα με μαστίτιδα πρέπει
να αποσύρονται από το κοπάδι. Προς αποφυγή δυστοκιών,
προληπτικά, τα νέα ζώα (αρνάδες, ριφάδες) πρέπει να έχουν
το απαραίτητο σωματικό βάρος (45kg) που αντιστοιχεί στο
60% των ώριμων ζώων. Αμνοερίφια από δύσκολη γέννα είναι
πολύ πιθανόν να γεννηθούν νεκρά ή έχουν περισσότερα
αναπνευστικά προβλήματα και είναι πιο ευαίσθητα στις
επιμολύνσεις από ασθένειες.
Καθοριστικό ρόλο για την επιτυχία του σταδίου αυτού
διαδραματίζει και η διατροφή. Κατά τη διάρκεια της
εγκυμοσύνης πρέπει να παρέχεται η ενέργεια που
χρειάζεται για την ανάπτυξη των εμβρύων. Αν στα έγκυα
ζώα χορηγηθεί μεγαλύτερη ενέργεια από την αναγκαία,
ιδιαίτερα 6 εβδομάδες πριν τη γέννα, τότε πολύ πιθανόν
να παρουσιάσουν τοξαιμία εγκυμοσύνης με δυσάρεστα
αποτελέσματα όπως θάνατος εμβρύων και μητέρων.
Αντίθετα, η ανεπαρκής ποσότητα ενέργειας έχει ως
αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής και τη γέννηση
αδύνατων ζώων. Στα νεογέννητα συχνά εμφανίζεται η
ασθένεια του λευκού μυός η οποία οφείλεται στην έλλειψη
σεληνίου γι’ αυτό συστήνεται όπως στα σιτηρέσια των
έγκυων ζώων προστίθεται μίγμα αλάτων με την αναγκαία
ποσότητα σεληνίου. Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται και
στον χώρο γέννας για πρόληψη εντερίτιδας - πνευμονίας
νεογέννητων. Ο χώρος πρέπει να είναι στεγνός, καθαρός,
με μόνωση (στρωμνή από ποκαλάμη) χωρίς ρεύματα αέρα
και με καλό αερισμό.
Για αντιμετώπιση των δυστοκιών ο κτηνοτρόφος πρέπει να
έχει στη διάθεσή του τον απαραίτητο εξοπλισμό ο οποίος
αποτελείται από μαλακό σαπούνι για πλύσιμο της μήτρας,
υφασμάτινες πετσέτες για σκούπισμα των χεριών, μαιευτικά
γάντια και μαιευτικό λάδι.
