31
A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 8
/
T E Υ Χ Ο Σ 4 7 5
ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Σημαντικά νομικά εργαλεία είναι το Πρωτόκολλο
Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιων Περιοχών, ως
μέρος της Σύμβασης της Βαρκελώνης του Προγράμματος
Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών, και η Σύσταση του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά
με την εφαρμογή στην Ευρώπη της Ολοκληρωμένης
Διαχείρισης των Παράκτιων Ζωνών. Το Πρωτόκολλο του
Προγράμματος Περιβάλλοντος αφορά τα 21 κράτη της
Μεσογείου και την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η Σύσταση
αφορά τα 22 παράκτια κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης
των 28.
Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο, «Ολοκληρωμένη Διαχείριση
Παράκτιων Ζωνών» σημαίνει τη δυναμική διαδικασία για
την αειφόρο διαχείριση και χρήση των παράκτιων ζωνών,
λαμβάνοντας υπόψη τον ίδιο χρόνο ευθραυστότητας των
παράκτιων οικοσυστημάτων και τοπίων, την ποικιλία των
δραστηριοτήτων και χρήσεων, των αλληλεπιδράσεων, της
ναυτιλιακής κατεύθυνσης συγκεκριμένων δραστηριοτήτων
και χρήσεων και της επίδρασής της τόσο στο θαλάσσιο όσο
και στο χερσαίο τμήμα.
Εθνικό πλαίσιο αναφοράς
Η Κύπρος, ως παράκτιο κράτος, καλείται να προχωρήσει
με τη διαχείριση των παράκτιων περιοχών και την αειφόρο
χρήση των παράκτιων πόρων. Μερικές από τις προκλήσεις
που αντιμετωπίζει αφορούν την υπερσυγκέντρωση των
οικονομικών δραστηριοτήτων και του πληθυσμού στις
παράκτιες περιοχές, την ανάπτυξη υποδομών και οικοδομών
επηρεάζοντας παράκτιους και θαλάσσιους πόρους, την
απώλεια της εύφορης γεωργικής γης, τον κατακερματισμό
της λήψης αποφάσεων σχετικά με τις πολιτικές και
τις δράσεις που αφορούν την παράκτια ανάπτυξη, την
έλλειψη ορθής αποτίμησης των περιουσιακών στοιχείων
του περιβάλλοντος και την περιορισμένη περιβαλλοντική
ευαισθητοποίηση.
Στις πιο πάνω οικονομικές δραστηριότητες περιλαμβάνονται
η γεωργία και βιομηχανία, η αλιεία / υδατοκαλλιέργεια, ο
τουρισμός, οι αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες,
η παράκτια υποδομή, οι ενεργειακές εγκαταστάσεις, τα
λιμάνια, οι μαρίνες και τα αλιευτικά καταφύγια, οι θαλάσσιες
δραστηριότητες και η χρήση παράκτιων φυσικών πόρων.
Πέρα από τις πιο πάνω προκλήσεις, στην παράκτια ζώνη
παρουσιάζονται πιέσεις που αφορούν την υπεράντληση
φυσικών πόρων και την υποβάθμιση των φυσικών
οικοτόπων, την υποβάθμιση της ποιότητας του νερού και
του θαλάσσιου περιβάλλοντος, την εξάντληση των υδάτινων
πόρων, την επιτάχυνση της διάβρωσης, τη συσσώρευση
της ρύπανσης από διάφορες πηγές, την αύξηση της
οικοδόμησης και ανάπτυξης έργων υποδομής λόγω
πληθυσμιακής συγκέντρωσης και τουρισμού, την κακή
διαχείριση των αστικών, βιομηχανικών και γεωργικών
λυμάτων που διοχετεύονται στη θάλασσα, καθώς και την
αύξηση κινδύνου λόγω κλιματικής αλλαγής.
Το συνολικό μήκος της ακτογραμμής της Κύπρου είναι 772
χλμ., εκ των οποίων τα 404 χλμ. (56%) δεν βρίσκονται υπό τον
έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τα μεγαλύτερα αστικά
κέντρα στην Κύπρο, εκτός από τη Λευκωσία, είναι παράκτια
(Λεμεσός, Λάρνακα και Πάφος), αντιπροσωπεύοντας το
48% του συνολικού πληθυσμού. Το 50% του πληθυσμού
κατοικεί και εργάζεται στην παράκτια ζώνη, ενώ το 90%
της τουριστικής ανάπτυξης πραγματοποιήθηκε την περίοδο
1980-1990 στις παράκτιες περιοχές. Το 40-60% του ΑΕΠ
αφορά παράκτιες δραστηριότητες. Στο δίκτυο Natura
2000 εντάχθηκαν δεκαπέντε (15) παράκτιες και θαλάσσιες
περιοχές, ενώ σύντομα αναμένεται να ενταχθούν ακόμη
δύο (2). Το 2015 οι περιοχές που είχαν ενταχθεί στο δίκτυο
παρακολούθησης της ποιότητας των νερών κολύμβησης
ήταν 113, από τις οποίες οι 57 βραβεύτηκαν με τη Γαλάζια
Σημαία.
Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, είναι απαραίτητο να
εφαρμοστεί μια περιβαλλοντικά αειφόρος, οικονομικά
δίκαιη, κοινωνικά υπεύθυνη και πολιτισμικά ευαίσθητη
διαχείριση των παράκτιων ζωνών. Η Ολοκληρωμένη
Διαχείριση των Παράκτιων Περιοχών (ΟΔΠΠ) αποτελεί
ένα εργαλείο συντονισμού όλων των διαδικασιών άσκησης
πολιτικής που έχουν επίδραση στην παράκτια ζώνη ώστε να
διασφαλίζεται η αειφόρος ανάπτυξή τους.
Αναφορικά με τις οικονομικές επιδράσεις σημειώνεται
ότι η ΟΔΠΠ αποτελεί εργαλείο της Ολοκληρωμένης
Θαλάσσιας Πολιτικής της ΕΕ και στοχεύει στη Γαλάζια
Ανάπτυξη. Διευκολύνοντας την αειφόρο ανάπτυξη και τις
επενδύσεις στον παράκτιο και θαλάσσιο χώρο, η ΟΔΠΠ θα
συμβάλει στη γαλάζια οικονομία της Κύπρου για ανάπτυξη
και απασχόληση. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο οικονομικός
ρόλος της ΟΔΠΠ επεκτείνεται ανάμεσα στη στεριά και
στη θάλασσα, με δραστηριότητες όπως υπεράκτια αιολική
ενέργεια, υποθαλάσσια καλώδια και αγωγοί μεταφοράς,
ναυτιλία, αλιεία, υδατοκαλλιέργειες, τουρισμός, κ.ά.,
η ΟΔΠΠ σε συνδυασμό με τον Θαλάσσιο Χωροταξικό
Σχεδιασμό θα συντονίσει τις πολιτικές που διέπουν αυτές
τις δραστηριότητες ώστε να αποφευχθεί ο ανταγωνισμός
για τον χώρο και η άσκηση πίεσης σε πολύτιμους πόρους.
Αντίστοιχα, σε ό,τι αφορά τις κοινωνικές επιδράσεις, η ΟΔΠΠ
θα συμβάλει στη διεύρυνση της απασχόλησης με γαλάζιες
θέσεις εργασίας, στη μείωση του χρόνου διεκπεραίωσης
της εργασίας λόγω συντονισμού πολιτικών και στη βελτίωση
της πληροφόρησης που λαμβάνει ο πολίτης.
Εθνική Στρατηγική για την ΟΔΠΠ
Με σκοπό την αειφόρο διαχείριση και χρήση των παράκτιων
ζωνών, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία των παράκτιων
οικοσυστημάτων, την ποικιλότητα των δραστηριοτήτων
και χρήσεων και τις επιπτώσεις τους στον θαλάσσιο και
παράκτιο χώρο, η Κύπρος θα πρέπει να θεσπίσει την
εθνική Στρατηγική για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση
των Παράκτιων Περιοχών (ΟΔΠΠ). Η υποχρέωση αυτή
απορρέει από το Πρωτόκολλο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης
Ολοκληρωμένη Διαχείριση
Παράκτιων Περιοχών
Ιωάννα Κωνσταντινίδου
Λειτουργός Περιβάλλοντος Α΄
Τμήμα Περιβάλλοντος
Το Τμήμα Περιβάλλοντος είναι το σημείο επαφής για τις διεθνείς και ευρωπαϊκές πολιτικές που σχετίζονται με την
ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών όσον αφορά την περιβαλλοντική διάσταση. Συνεπώς, είναι απαραίτητο
να εφαρμόζει μια περιβαλλοντικά αειφόρα, οικονομικά δίκαιη, κοινωνικά υπεύθυνη και πολιτισμικά ευαίσθητη
διαχείριση των παράκτιων ζωνών.
