ΑΓΡΟΤΗΣ
•
61
Γενετική βελτίωση στα αιγοπρόβατα
Γενικές αρχές και στόχοι
Μαρία Βαρνάβα
Λειτουργός Γεωργίας
στο Τμήμα Γεωργίας
Η
γενετική βελτίωση των αγροτικών ζώων ξεκινά από πολύ παλιά. Η προσπάθεια αυτή στηρίζεται
στη λογική της επιλογής της κατάλληλης σύζευξης των γεννητόρων (αρσενικών και θηλυκών),
που θα δώσουν την επόμενη γενιά. Παλαιότερα, επέλεγαν γεννήτορες βάσει μόνο της εξωτερικής τους
εμφάνισης (διάπλαση, μαστοί, κέρατα, χρωματισμοί), που, αργότερα, αποδείχτηκε πως δεν προσέ-
φερε τίποτα στην εκτίμηση της παραγωγικής αξίας των ζώων. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι για δεδομένες
συνθήκες εκτροφής, ο φαινότυπος (εξωτερικά χαρακτηριστικά) ενός ατόμου συνδέεται άμεσα με τον
γονότυπο του ατόμου και ότι σημασία θα πρέπει να δίδεται στις παραγωγικές και αναπαραγωγικές
ιδιότητες τόσο της μητέρας όσο και του πατέρα. Η γενετική βελτίωση έχει ως στόχο να τροποποιήσει,
κατά τρόπο ελεγχόμενο και διαρκή, τις μέσες επιδόσεις ενός πληθυσμού ζώων, στηριζόμενη στην
επιλογή και στην κατάλληλη χρησιμοποίηση των γεννητόρων. Αυτό σημαίνει τροποποίηση των γο-
νοτυπικών χαρακτηριστικών του πληθυσμού στο σύνολό του. Για την πραγματοποίηση της γενετικής
βελτίωσης απαιτείται σωστή και υπεύθυνη οργάνωση για τις μετρήσεις, τη συλλογή και επεξεργασία
των δεδομένων και την ερμηνεία των αποτελεσμάτων που προκύπτουν.
Γενικές αρχές της γενετικής βελτίωσης
Οι διάφορες φυλές αποτελούνται από ζώα των οποί-
ων τα σπουδαιότερα μορφολογικά χαρακτηριστικά
είναι κοινά. Με την επίδραση του περιβάλλοντος
(κλίμα, έδαφος κτλ) και με τη βοήθεια της φυσικής
επιλογής, δημιουργήθηκαν οι αυτόχθονες φυλές. Αυ-
τές χαρακτηρίζονται για το λιτοδίαιτο, την ανθεκτικό-
τητα στις δύσκολες συνθήκες της κάθε περιοχής και
τη μεγάλη παραλλακτικότητα μεταξύ των ατόμων. Η
επέμβαση του ανθρώπου, με τη συστηματική τεχνη-
τή επιλογή, δημιούργησε σταδιακά τις βελτιωμένες
φυλές. Οι φυλές αυτές είναι πιο ομοιογενείς και πιο
παραγωγικές, αλλά με μεγαλύτερες απαιτήσεις όσον
αφορά τη διατροφή και τη διαχείρισή τους.
Η εκδήλωση κάποιου χαρακτήρα εξαρτάται από τον
γονότυπο και το περιβάλλον. Ο γονότυπος αν και
δεν μπορεί να εκτιμηθεί με ακρίβεια, είναι το μόνο
που μεταβιβάζεται στους απογόνους, αντίθετα το πε-
ριβάλλον, πέρα από το κλίμα της περιοχής μπορεί να
μεταβληθεί από τον άνθρωπο μέσω της διατροφής,
του τρόπου ενσταβλισμού των ζώων και τις διάφορες
άλλες φροντίδες που προσφέρει στα ζώα.
Θα πρέπει ο κτηνοτρόφος να έχει στην κατοχή του
οικονομικά ωφέλιμα ζώα. Για να μπορεί να κατατάξει
ένα ζώο σε οικονομικό και μη οικονομικό θα πρέπει
να υπολογίσει όλα τα έξοδα εκμετάλλευσής του (δι-
ατροφή, κτιριακός και μηχανικός εξοπλισμός, φάρ-
μακα κτλ) και όλα τα έσοδα που έρχονται από τα
προϊόντα που παράγει το συγκεκριμένο ζώο (γάλα,
κρέας κτλ). Για να τα υπολογίσει σε πραγματικό χρό-
νο χρειάζεται έναν τουλάχιστον παραγωγικό κύκλο
του ζώου. Αν όμως ο κτηνοτρόφος γνωρίζει τις ικανό-
τητες του κάθε ζώου, πριν αρχίσει η παραγωγική του
περίοδος, βασιζόμενος σε εκτιμήσεις, τότε σίγουρα η
μονάδα έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να είναι προ-
σοδοφόρα στο σύνολό της.
Ένα οικονομικό ζώο πρέπει να είναι υγιές, ανθεκτικό
και να έχει ικανότητα προσαρμογής στις μεταβαλλό-
μενες συνθήκες του περιβάλλοντος, να έχει μακρο-
ζωία, πρωιμότητα και καλό ρυθμό ανάπτυξης. Σημα-
ντικό ρόλο παίζει και η γονιμότητα του ζώου η οποία
υπολογίζεται από το ποσοστό σύλληψης, τη διάρκεια
μεταξύ δύο τοκετών και την πολυδυμία για τα θηλυκά,
ενώ για τα αρσενικά ζώα υπολογίζεται από τον μέσο
αριθμό επιβάσεων για γονιμοποίηση ενός αριθμού
