62
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
θηλυκών. Με την επιλογή μόνο των εξωτερικών χα-
ρακτηριστικών των ζώων, απαιτούνται έξι γενεές, για
να φθάσουμε στο ίδιο αποτέλεσμα, έναντι μίας γενε-
άς που απαιτείται με την επιλογή των παραγωγικών
επιδόσεων.
Η γενετική βελτίωση επιτυγχάνεται με την επιλογή,
στη μονάδα, ζώων με υψηλές αποδόσεις. Αυτό, επι-
τυγχάνεται με επιλογή της κατάλληλης φυλής ή δια-
σταύρωσης, την επιλογή των αποδοτικών ζώων, τη
χρησιμοποίηση επιβητόρων υψηλής γενετικής αξίας
και τη διατήρηση, στη μονάδα, ζώων με υψηλές απο-
δόσεις και των απογόνων τους για αντικατάσταση.
Επίσης, θα πρέπει να απομακρύνονται από τη μο-
νάδα ζώα με χαμηλές αποδόσεις ή με προβλήματα
υγείας. Οι παραγωγικοί χαρακτήρες που λαμβάνο-
νται υπόψη στη γενετική βελτίωση είναι το μέγεθος
και η σωματική διάπλαση, το μέγεθος και η προσάρ-
τηση του μαστού, η διάπλαση των όρχεων, η γαλα-
κτοπαραγωγή, η λιποπεριεκτικότητα του γάλακτος
και η περιεκτικότητά του σε πρωτεΐνη, η γονιμότητα
και η πολυδυμία. Οι χαρακτήρες αυτοί έχουν άλλοι
μεγαλύτερο και άλλοι μικρότερο βαθμό κληρονομι-
κότητας.
Τονίζεται ότι, με την επιλογή των γεννητόρων, θα
πρέπει να αποφεύγεται το φαινόμενο της αιμομιξίας
με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα όπως η μείωση
της ζωτικότητας, η μείωση της παραγωγικής ικανότη-
τας και η αύξηση εμβρυικών θανάτων.
Στόχοι της γενετικής βελτίωσης
Ο βασικός στόχος της γενετικής βελτίωσης είναι η
αύξηση της παραγωγικότητας των ζώων. Ο αντικει-
μενικός στόχος της επιλογής είναι η αναζήτηση οικο-
νομικών ζώων που διαθέτουν τους επιζητούμενους
χρήσιμους χαρακτήρες όπως τους χαρακτήρες που
συμβάλλουν στην ποιότητα της εκτροφής, τους πα-
ραγωγικούς χαρακτήρες και τους χαρακτήρες της
φυλής. Η γενετική βελτίωση δεν είναι δυνατή χωρίς
τον καθορισμό του αντικειμενικού σκοπού μέσα σε
καθορισμένα χρονικά πλαίσια. Ένα πρόγραμμα βελ-
τίωσης της κτηνοτροφίας πρέπει να είναι μακροχρό-
νιο, γιατί οι προσπάθειες βελτίωσης απαιτούν χρόνο.
Θα πρέπει οι στόχοι να μπορούν να ολοκληρωθούν
ή να αναπροσαρμοστούν.
Από τα αιγοπρόβατα, για παράδειγμα, αναμένουμε
την παραγωγή ορισμένων προϊόντων, που χαρα-
κτηρίζονται, ως πρωτεύοντα όπως είναι το γάλα, το
κρέας και το μαλλί (για συγκεκριμένες φυλές) και ως
δευτερεύοντα όπως είναι το λίπος, το δέρμα, η κο-
πριά και τα κέρατα. Αν μια φυλή ζώων εκτρέφεται για
μια μόνο κύρια οικονομική δραστηριότητα, ο σκοπός
της εκτροφής είναι απλός. Όταν, όμως, επιζητούμε
δύο ή περισσότερες οικονομικές ιδιότητες στην ίδια
φυλή, ο σκοπός είναι σύνθετος. Συνήθως η εκτρο-
φή των αιγοπροβάτων έχει σύνθετο σκοπό όπως για
παράδειγμα την παραγωγή τόσο γάλακτος όσο και
κρέατος. Στην περίπτωση αυτή, αυτά είναι και τα κύ-
ρια προς βελτίωση χαρακτηριστικά.
Η επιλογή της κατάλληλης κατεύθυνσης μιας εκτρο-
φής εξαρτάται από τις φυσικές συνθήκες της περι-
οχής (κλίμα, έδαφος, βροχόπτωση κτλ), από οι-
κονομικούς παράγοντες όπως είναι οι τιμές των
ζωοτροφών, η δυνατότητα διάθεσης των προϊόντων
και το κόστος των παραγόμενων προϊόντων και από
προσωπικούς παράγοντες όπως είναι οι γνώσεις, οι
ικανότητες και οι επιλογές του κτηνοτρόφου. Βασική
προϋπόθεση είναι η παραγωγή, με τον οικονομικότε-
ρο τρόπο, των παραγόμενων προϊόντων.
Με τα προγράμματα γενετικής βελτίωσης που εφαρ-
μόζονται, ο γονότυπος ενός ζώου δεν μπορεί να με-
ταβληθεί. Είναι, όμως, δυνατό να μετασχηματιστεί το
γενετικό δυναμικό του συνόλου των ζώων της εκτρο-
φής ή του ευρύτερου πληθυσμού από τη μια γενεά
στην άλλη. Για τον σκοπό αυτό, υπάρχουν δύο δυ-
νατότητες: (α) η επιλογή γεννητόρων, η οποία μπο-
ρεί να εφαρμοστεί σε οποιαδήποτε ηλικία των ζώων,
συνήθως όμως γίνεται στα νεαρά ζώα που προο-
ρίζονται για αντικατάσταση (γεννήτορες επόμενης
γενεάς) και (β) οι τρόποι χρησιμοποίησης των επι-
λεγμένων γεννητόρων (μέθοδοι αναπαραγωγής), οι
οποίοι διαφέρουν ανάλογα με τον χαρακτήρα προς
βελτίωση και τον σκοπό της εκτροφής.
Σε μια σύγχρονη μονάδα αιγοπροβάτων θα πρέπει,
η γενετική βελτίωση, να αποτελεί μέρος της σωστής
διαχείρισης και γι’ αυτό συστήνεται η τήρηση βιβλίων
με τα γενεαλογικά στοιχεία των ζώων. Έτσι, ο κτη-
νοτρόφος ξέρει τη γενετική αξία των ζώων του, και
αφενός, επιλέγει και διατηρεί τα καλύτερα από γε-
νετικής πλευράς ζώα, και αφετέρου, αποφεύγεται το
φαινόμενο της αιμομιξίας.
Η γενετική βελτίωση αποτελεί ένα απαραίτητο ερ-
γαλείο για τον αιγοπροβατοτρόφο, που όταν το
χρησιμοποιεί ορθά, έχει τα καλύτερα δυνατά απο-
τελέσματα, με αποτέλεσμα την αύξηση του εισοδή-
ματός του.
Βιβλιογραφία
• Γελάκης Σ. 2004, Γενετική Βελτίωση Αγροτικών Ζώων
