66
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
ποθετούσαν τα κόκκινα αυγά. Τα αυγά θεωρούνταν
από την αρχαιότητα σύμβολα ζωής γιατί περικλείουν
μέσα τους μια νέα ζωή. Επίσης το κόκκινο χρώμα με
το οποίο βάφονται, συνδέεται με τη ζωή θυμίζοντας
το χρώμα του αίματος.
Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου και μετά το «Ανάστα
ο Θεός» όπου οι εκκλησίες σείονται από τα κτυπή-
ματα των σκάμνων, οι γυναίκες φτιάχνουν τις φλα-
ούνες. Η φλαούνα πιθανό να προέρχεται από ένα
αρχαίο ελληνικό γλύκισμα, το οποίο περιείχε ξηρούς
καρπούς και ονομαζόταν παλάθη και το οποίο προ-
σαρμόστηκε στη χριστιανική ζωή. Την παλάθη την
προσέφεραν την Άνοιξη οι νοικοκυρές στα παιδιά
που έψελναν στα σπίτια για να καλωσορίσουν τα χε-
λιδόνια. Η συνέχιση αυτού του εθίμου φαίνεται και
από το γεγονός ότι και στη χριστιανική ζωή η φλα-
ούνα προσφερόταν σε παιδιά και μεγάλους που
τραγουδούσαν την Ανάσταση του Χριστού ή που ξυ-
πνούσαν τους νοικοκύρηδες για να πάνε εκκλησία το
βράδυ της Ανάστασης.
Ήταν σημαντικό κάθε νοικοκυριό να διαθέτει όλα τα
σύνεργα του ζυμώματος. Για το κοσκίνισμα του αλευ-
ριού απαραίτητο ήταν το κόσκινο, όπου ανάλογα με
την κατασκευή και τη χρήση του φέρει διάφορες ονο-
μασίες. Το κόσκινο που είχαν οι νοικοκυρές ήταν η
τατσιά (εικόνα 2) κατασκευασμένη με κυκλικό ξύλο
και ένα είδος υφαντού. Οι μεταξωτές τατσιές, για
παράδειγμα, χρησίμευαν στη διαλογή λεπτού άλευ-
ρου για το ζύμωμα των πρόσφορων της εκκλησίας.
Για το ζύμωμα, οι νοικοκυρές χρησιμοποιούσαν τη
σκάφη (εικόνα 3) που ήταν κατα-
σκευασμένη από πελεκητό κορμό
δέντρου, συνήθως πεύκου, ή από
σανίδες. Πριν να χρησιμοποιηθεί
η σκάφη την γέμιζαν με λάδι για
να απορροφήσει και να μην κατα-
στραφεί. Οι σκάφες κατασκευάζο-
νταν από τους σκαφάδες μέσα στο
δάσος, στον τόπο όπου έκοβαν
τον πεύκο. Στη σκάφη ξεκινούσε
το ανακάτεμα των υλικών με την
ορθή κατανομή τους, για τη δημι-
ουργία μιας ομοιόμορφης μάζας.
Με το τέλος του ζυμώματος η σκά-
φη καθαριζόταν με τον ξύστρο, μια
μικρή κωμοδρομίσιμη μεταλλική
σπάτουλα με την οποία έξυναν τα
απομεινάρια του ζυμαριού.
Το πλάσιμο του ζυμαριού γινόταν
ρυθμικά με τα δύο χέρια πάνω στο
θκιαρτοσάνιδον (εικόνα 4), ένα
ειδικό ορθογώνιο σανίδι, και το
άνοιγμα της πίτας γινόταν με το μαδράτζιν ή σαΐττα
(εικόνα 5), ονομασίες που διαφέρουν από περιοχή
σε περιοχή. Για να διατηρήσουν τον ρυθμό του ζυ-
μώματος οι νοικοκυρές πολλές φορές τραγουδούσαν
τραγούδια, ανάλογα με τον σκοπό που γινόταν το ζύ-
μωμα. Όταν σχημάτιζαν τα ψωμιά τα τοποθετούσαν
στην πινακωτή ή το γουποσάνιδο (εικόνα 6), μια ει-
δική σανίδα με κοιλώματα, όπου συνήθως τα κοιλώ-
ματα είχαν το μέγεθος ενός μεγάλου ψωμιού και ήταν
είτε μονές είτε διπλές.
Μόλις τα ζυμωτά φούσκωναν και σχημάτιζαν ρα-
βδώσεις με την ενέργεια του προζυμιού, άρχιζε το
πύρωμα του φούρνου. Οι νοικοκυρές χρησιμοποι-
ούσαν υπολείμματα από γεωργικά υποπροϊόντα
για να ανάψουν τη φωτιά. Όταν άσπριζαν οι άκρες
του φούρνου, ήταν σημάδι ότι πήρε την κατάλληλη
θερμοκρασία και τότε οι νοικοκυρές σκούπιζαν την
πλάκα με ένα βρεγμένο πανί για να καθαρίσει. Όταν
το πανί στέγνωνε αμέσως, σήμαινε ότι η πλάκα είχε
την ιδανική θερμοκρασία. Αμέσως τοποθετούσαν τα
ζυμώματα μέσα στον φούρνο με το φουρνόφτυαρο
και έκλειναν τον φούρνο για να ψηθούν.
Φαγητό των πλούσιων και των φτωχών, το ψωμί κα-
ταναλώνεται καθημερινά σε νοικοκυριά και μαγειρεία.
Έχει σίγουρα τιμητική θέση στις μεγάλες θρησκευτι-
κές εορτές του τόπου μας και στις θρησκευτικές τε-
λετουργίες. Η χαρμόσυνη ατμόσφαιρα των εορτών
συνοδεύεται πάντοτε με τα απαραίτητα ζυμώματα,
συνήθειες ευωδιαστές οι οποίες περνούν από γενιά
σε γενιά σφραγίζοντας τις ψυχές μας.
Εικόνα 2:
Τατσιά
