24
A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 7
/
T E Υ Χ Ο Σ 4 7 2
ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ
Απόστολος Μαζέρης
Ανώτερος Κτηνιατρικός Λειτουργός
Κτηνιατρικές Υπηρεσίες
Καταρροϊκός Πυρετός
Ο Καταρροϊκός Πυρετός είναι μια ιογενής λοιμώδης ασθένεια των μηρυκαστικών, που οφείλεται σε ιό του γένους
Orbivirus της οικογένειας Reoviridae. Είναι ασθένεια υποχρεωτικής δήλωσης, καθώς περιλαμβάνεται στον κατάλογο
των δηλωτέων ασθενειών του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων. Υπάρχουν 26 ορότυποι του ιού, από τους
οποίους οι ορότυποι 4 και 16 είναι αυτοί που ταυτοποιήθηκαν στην Κύπρο μέχρι και το 2014. Εδώ πρέπει να αναφερθεί
πως η τελευταία επιζωοτία καταρροϊκού πυρετού, που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2016, προκλήθηκε από τον ορότυπο
8 που εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Κύπρο. Επίσης, για αποφυγή οποιασδήποτε ανησυχίας από το κοινό, οι
Κτηνιατρικές Υπηρεσίες διαβεβαιώνουν υπεύθυνα πως συγκεκριμένος ιός δεν επηρεάζει τον άνθρωπο ούτε τα ζωικά
προϊόντα και το κρέας. Μπορεί, όμως, να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στη ζωική παραγωγή.
Στην Κύπρο η ασθένεια, μετά την πρώτη εμφάνισή της το
1924, εκδηλώθηκε αρκετές φορές κατά το μακρινό παρελθόν
και πιο συγκεκριμένα το 1939, 1943, 1946, 1965, 1969 και
1977. Τα πιο πρόσφατα κρούσματα παρουσιάστηκαν τα έτη
2004, 2006, 2007, 2010, 2011, 2014 και 2016. Στις πλείστες
των περιπτώσεων δεν παρουσιάστηκαν συμπτώματα ή
αυτά ήταν ήπιας μορφής με εξαίρεση τα έτη 1969, 1977 και
2011 όπου η ασθένεια εκδηλώθηκε με μέτρια έως σοβαρή
κλινική εικόνα στα πρόβατα.
Η ασθένεια αρχικά ήταν περιορισμένη στις μεσογειακές
χώρες της Ευρώπης, όμως έχει εξαπλωθεί πλέον σχεδόν σε
όλες τις χώρες της ΕΕ. Ο ιός μεταδίδεται με τα έντομα του
γένους
Culicoides
που, στην προσπάθειά τους να τραφούν
με αίμα από τα ζώα, μολύνονται από τα ήδη προσβεβλημένα
και ακολούθως μολύνουν άλλα υγιή ζώα. Σημειώνεται ότι
η ασθένεια δεν μεταδίδεται από μολυσμένο ζώο σε υγιές
ζώο αν δεν υπάρχουν στην περιοχή τα συγκεκριμένα
έντομα. Επίσης, επειδή ο ιός μεταδίδεται με έντομα, οι
κλιματολογικές συνθήκες, ειδικά η θερμοκρασία και η
κατεύθυνση του ανέμου, επηρεάζουν τον τρόπο εξάπλωσης
της ασθένειας. Η μέχρι τώρα εμπειρία μάς έχει διδάξει
πως η ασθένεια στην Κύπρο εμφανίζεται κυρίως κατά το
τέλος του καλοκαιριού και το φθινόπωρο, όταν αρχίζουν οι
βροχές και αυξάνεται ο πληθυσμός των εντόμων του γένους
Culicoides
.
Η περίοδος επώασης του ιού, δηλαδή το χρονικό διάστημα
από τη μόλυνση μέχρι την εκδήλωση των πρώτων
συμπτωμάτων, είναι συνήθως 7-10 μέρες. Πιο ευπαθή
στον ιό είναι τα πρόβατα, τα οποία εκδηλώνουν κλινικά
συμπτώματα, ενώ στα βοοειδή και στις αίγες η λοίμωξη
είναι συνήθως ασυμπτωματική. Τα κλινικά συμπτώματα
που συνοδεύουν συνήθως την ασθένεια είναι πυρετός,
κατάπτωση, σιελόρροια, ρινικό έκκριμα, έλκη και
διαβρώσεις στη στοματική κοιλότητα, κυάνωση της γλώσσας
(εξού και η ονομασία «bluetongue»που πήρε η νόσος στα
αγγλικά), υπεραιμικός στοματικός και ρινικός βλεννογόνος,
δακρύρροια, πνευμονία και πνευμονικό οίδημα, χωλότητα
στα άκρα και αποβολές.
Η διάγνωση βασίζεται στα κλινικά συμπτώματα και
επιβεβαιώνεται με εργαστηριακές εξετάσεις. Οι
εργαστηριακές εξετάσεις που χρησιμοποιούνται για
τον σκοπό αυτό βασίζονται στην ανίχνευση των ειδικών
αντισωμάτων στον ορό αίματος των ζώων με ορολογικές
μεθόδους και στην ανεύρεση του γενετικού υλικού του ιού
σε αίμα από μολυσμένα ζώα με μοριακές μεθόδους. Τα
Εργαστήρια της Υπηρεσίας μας εφαρμόζουν και τους δύο
τρόπους διάγνωσης με ταχύτητα και αξιοπιστία. Παράλληλα,
βρίσκονται σε στενή συνεργασία με το Κοινοτικό Εργαστήριο
Αναφοράς.
Ειδική θεραπεία που να στοχεύει τον ιό του καταρροϊκού
πυρετού δεν υπάρχει. Εκείνο που γίνεται συνήθως από
τον θεράποντα κτηνίατρο, είναι η χορήγηση θεραπείας
για αντιμετώπιση των δευτερογενών επιμολύνσεων που
επιβαρύνουν συνήθως την υγεία του άρρωστου ζώου.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας των Τροφίμων
(EFSA), ο Καταρροϊκός Πυρετός είναι μια διασυνοριακή
ασθένεια, για την οποία δεν υπάρχουν απόλυτα
αποτελεσματικά μέτρα για πρόληψη της εξάπλωσής της.
Ωστόσο, η λήψη κάποιων μέτρων, όπως οι ψεκασμοί ζώων
και υποστατικών με κατάλληλα εντομοκτόνα καθώς και των
χώρων όπου συχνάζουν ή πολλαπλασιάζονται τα έντομα,
συμβάλλουν στη μείωση των εντόμων. Επίσης, η ενεργός
ανοσοποίηση των ζώων με εφαρμογή εμβολιασμών βοηθά
στον περιορισμό της εξάπλωσης του καταρροϊκού πυρετού.
Οι Κτηνιατρικές Υπηρεσίες, κατόπιν προσεκτικής μελέτης,
αποφάσισαν να επιβάλουν, με την έκδοση σχετικού
Υπουργικού Διατάγματος (Κ.Δ.Π. 12/2017), υποχρεωτικό
εμβολιασμό σε όλο τον πληθυσμό των μηρυκαστικών
του τόπου μας, με τη χρήση αδρανοποιημένων εμβολίων
κατά του ορότυπου 8 του ιού του καταρροϊκού πυρετού.
Η ενεργός ανοσοποίηση όλων των αιγοπροβάτων και των
βοοειδών αποτελεί τον μοναδικό τρόπο που θα βοηθήσει
στην αναχαίτιση της εξάπλωσης του ιού. Τα εν λόγω εμβόλια,
που είναι απόλυτα ασφαλή αφού έχουν πάρει έγκριση
από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και έχουν
χρησιμοποιηθεί για εμβολιασμό εκατομμυρίων ζώων σε
άλλες ευρωπαϊκές χώρες χωρίς προβλήματα, εισάχθηκαν
από το κράτος και παρέχονται δωρεάν στους κτηνοτρόφους.
Βιβλιογραφία
1. Polydorou K. The 1977 outbreak of bluetongue in Cyprus. Trop
Anim Health Prod 1978, 10(4): 229-32.
2. Gambles RM. Bluetongue of sheep in Cyprus. J Comp Pathol
1949, 59: 176-190.
3. OIE. Bluetongue. Manual of Diagnostic Test and Vaccines for
Terrestrial Animals 2016, Chapter 2.1.3.
