11
A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 7
/
T E Υ Χ Ο Σ 4 7 1
ΓΕΩΡΓIΑ
«Ποντικοκυνηγοί» και «ψεύτες»
Έτος 1913. Στην αγγλοκρατούμενη τότε Κύπρο οι πληθυσμοί
των τρωκτικών αυξήθηκαν τόσο δραματικά που οι αρουραίοι
κατέτρωγαν τις καλλιέργειες, κατέστρεφαν κυριολεκτικά
όλα τα μέρη των σπιτιών και απειλούσαν την υγεία των
κατοίκων του νησιού.
Με αυτά τα δεδομένα καταρτίστηκε το πρώτο «Σχέδιο
καταπολέμησης της ποντίκας», που δεν ήταν ακριβώς σχέδιο
αλλά μια προσπάθεια εξάλειψης διά της βίαιης μηχανικής
παγίδευσης και κατόπιν θανάτωσης των τρωκτικών. Το
«σχέδιο» προνοούσε τη μαζική παγίδευση και θανάτωση
των «επικηρυγμένων» ποντικών, αφού οι Άγγλοι είχαν
εξαγγείλει την αμοιβή ενός γροσιού για κάθε έξι ουρές
ποντικών. Τότε φυσικά άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή
τους και τα πρώτα τρωκτικοκτόνα σκευάσματα, που στην
πραγματικότητα πρωτίστως αποτελούσαν απειλή για τον
άνθρωπο, αφού είχαν ως βάση πολύ τοξικές δραστικές
ουσίες όπως είναι ο φωσφορούχος ψευδάργυρος. Ωστόσο,
η χρήση των σκευασμάτων αυτών ήταν περιορισμένη καθότι
καθιστούσε αδύνατο τον εντοπισμό των νεκρών αρουραίων
από τους «ποντικοκυνηγούς».
Εκατοντάδες κάτοικοι του νησιού ξεχύθηκαν σε λιβάδια,
δύσβατες περιοχές αλλά και σπίτια για να παγιδεύσουν και να
θανατώσουν τους ποντικούς και να πάρουν την αμοιβή. Κάθε
σπίτι διέθετε και τη δική του αυτοσχέδια παγίδα θανάτωσης
ή αιχμαλώτισης των ποντικών, και ο ποντικοκυνηγός μετά τη
σύλληψη και θανάτωση έκοβε τις ουρές από τα θύματά του
για να τις παρουσιάσει. Όπως σε κάθε εποχή, δεν έλειπαν
οι ψεύτες και οι «παγαπόντες», οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι
το «σχέδιο» χρησιμοποιούσαν δόλιους τρόπους για να
πάρουν την αμοιβή. Έτσι μαζί με τις ουρές των σκοτωμένων
ποντικών έβαζαν και ουρές από παντζάρια, αφού τις
μούλιαζαν πρώτα σε νερό και έπειτα τις πασπάλιζαν με
ασβέστη για να είναι όσο το δυνατό πιο αληθοφανείς. Άλλοι
πάλι μετέτρεπαν το σπίτι τους κυριολεκτικά σε εκτροφείο
τρωκτικών, ενώ κάποιοι έκλεβαν τις ουρές από άλλους
ποντικοκυνηγούς. Οι Εγγλέζοι όταν κατάλαβαν τον δόλο
απαίτησαν μαζί με την ουρά των ποντικών να αποκόπτονται
και τα τέσσερα πόδια και να παρουσιάζονται ως τεκμήριο. Το
σχέδιο αυτό διήρκησε περίπου 27 χρόνια - αν και μαρτυρίες
αναφέρουν ότι ήταν σε ισχύ μέχρι το 1952-1953 - και, όπως
ήταν αναμενόμενο, απέτυχε παταγωδώς και επέφερε ζημιά
αρκετών χιλιάδων λιρών.
Κυπρογερμανικό σχέδιο καταπολέμησης της ποντίκας
1981-1985 (GTZ)
Έτος 1981. Το Τμήμα Γεωργίας σε συνεργασία με τη Δυτική
τότε Γερμανία θέτει σε εφαρμογή το πρώτο ουσιαστικά
ολοκληρωμένο και οργανωμένο σχέδιο καταπολέμησης
της ποντίκας. Για τους σκοπούς του σχεδίου καταφθάνουν
στην Κύπρο δυτικογερμανοί εμπειρογνώμονες και
ταυτόχρονα γίνεται δωρεά από τη Δυτική Γερμανία επτά
αγροτικών οχημάτων («διπλοκάμπινων») για την ορθή και
εύκολη εφαρμογή του σχεδίου. Επιπρόσθετα, επιστημονικό
προσωπικό του Τμήματος Γεωργίας μεταβαίνει για
εκπαίδευση στη Γερμανία, και έτσι η καταπολέμηση της
ποντίκας αρχίζει να αντιμετωπίζεται πιο σοβαρά. Σκοπός
του σχεδίου ήταν η μείωση της ζημιάς που προκαλεί η
ποντίκα στις καλλιέργειες και στα αποθηκευμένα αγροτικά
προϊόντα και ο στόχος του σχεδίου ήταν η διερεύνηση της
πιο αποτελεσματικής μεθόδου για την καταπολέμησή της και
τέλος η παρουσίασή της σε όλους τους ενδιαφερομένους.
Επισημαίνεται ότι όλα τα έξοδα του σχεδίου καλύπτονταν
από την τότε Κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας.
Για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος
χρησιμοποιούνται
κατά
πλειοψηφία
αντιπηκτικά
τρωκτικοκτόνα δεύτερης γενεάς (brodifacum, difenacum,
bromadiolone 0,005%), ενώ η χρήση του φωσφορούχου
ψευδαργύρου αρχίζει σιγά σιγά να εγκαταλείπεται.
Τα τρωκτικοκτόνα σκευάσματα παρασκευάζονται και
διανέμονται δωρεάν σε όλους τους ενδιαφερόμενους
γεωργοκτηνοτρόφους, οι οποίοι εκπαιδεύονται με τη σειρά
τους για τη χρήση τους, με τις πρώτες δοκιμές (εκστρατείες
καταπολέμησης) να γίνονται στις χαρουποπαραγωγικές
περιοχές όπου η προσβολή από την ποντίκα είναι
εμφανής (συγκεκριμένα τα σκευάσματα τοποθετούνται
στις κουφάλες των χαρουπόδεντρων). Παράλληλα γίνονται
και εργαστηριακές δοκιμές για την αποτελεσματικότητα
του κάθε σκευάσματος αλλά και για τις πρωτογενείς ή
δευτερογενείς δηλητηριάσεις που δύναται να προκαλέσει
σε οργανισμούς «μη στόχους».
Με τα κρούσματα τύφου, όμως, να κάνουν την εμφάνισή
τους στις κατοικημένες περιοχές, η ανάγκη για επέκταση
των εκστρατειών καταπολέμησης της ποντίκας καθίσταται
αδήριτη. Έτσι, η πρώτη οργανωμένη εκστρατεία
καταπολέμησης της ποντίκας λαμβάνει χώρα στο χωριό
Αυγόρου και, έχοντας φέρει πολύ καλά αποτελέσματα,
επεκτείνεται και σε άλλα πέντε χωριά της τουριστικής ζώνης.
Αρχίζει έτσι σιγά σιγά η καταπολέμηση της ποντίκας να
εφαρμόζεται σε όλη την ελεύθερη Κύπρο και να δίνει πολύ
καλά αποτελέσματα, με τη δραστική ουσία bromadiolone να
κυριαρχεί στο τέλος καθώς οι μελέτες έδειξαν ότι ήταν η
πιο συμφέρουσα και αποτελεσματική.
Το «κυπρογερμανικό σχέδιο» συνεχίζεται μέχρι το έτος
1985, και το Τμήμα Γεωργίας παράγει ποντικοδόλωμα με
τη δραστική ουσία bromadiolone, το οποίο συσκευάζει σε
σακουλάκια των 80 γραμμαρίων περίπου και παραχωρεί
δωρεάν σε όλους τους
Από το 1985 μέχρι το 1990 περίπου, το σχέδιο
καταπολέμησης της ποντίκας βαδίζει στις πρόνοιες του
«κυπρογερμανικού σχεδίου», με το Τμήμα Γεωργίας να
παρασκευάζει ποντικοδόλωμα με μια «τσιακκιλομηχανή»
(αναμεικτήρα σκυροδέματος), με βάση τη δραστική ουσία
bromadiolone, το οποίο συσκευάζει σε σακουλάκια των
80 γραμμαρίων περίπου και διαθέτει δωρεάν σε όλους
τους ενδιαφερομένους για διεξαγωγή εκστρατειών
καταπολέμησης της ποντίκας αφού πρώτα τους εκπαιδεύσει
σχετικά με την ορθή χρήση του.
Σωτήρης Σωτηρίου
Λειτουργός Γεωργίας
Τμήμα Γεωργίας
Η καταπολέμηση της ποντίκας στην Κύπρο
από το 1913 μέχρι σήμερα
Έτοιμο ποντικοδόλωμα
