42
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
Μέτρα για την παρεμπόδιση της εισαγωγής και της
εξάπλωσης του βακτηρίου
Xylella fastidiosa
Κύπρος Χατζηαυξέντης
Λειτουργός Γεωργίας
Τμήμα Γεωργίας
T
ο βακτήριο
Xylella fas
t
idiosa
(Well et Raju) είναι γνωστό για τις σοβαρές ζημιές που προκαλεί στην
αμερικανική ήπειρο, ιδιαίτερα σε αμπέλια (ασθένεια Pierce), εσπεριδοειδή (ποικιλοχρωματική χλώ-
ρωση, citrus variegated chlorosis) και πυρηνόκαρπα (αδροβακτηρίωση), ενώ προσβάλλει και πολλά
άλλα καλλιεργούμενα φυτά, διάφορα καλλωπιστικά (ιδιαίτερα την πικροδάφνη), δασικά και ζιζάνια. Ο
εν λόγω επιβλαβής οργανισμός περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΑΙ της Οδηγίας 2000/29/EΕ, στο οποίο
αναγράφονται οι οργανισμοί οι οποίοι δεν έχουν εντοπιστεί στην Κοινότητα. Στην Ευρώπη μέχρι τώρα
ήταν άγνωστο και έχει χαρακτηρισθεί ως παθογόνο καραντίνας.
Tον Οκτώβριο του 2013 εντοπίστηκε σε ελαιόδεντρα
στην περιοχή της Απουλίας στη Νότια Ιταλία. Το Κέ-
ντρο Φυτοπροστασίας της Puglia σε ανακοίνωσή του
ανέφερε ότι η διάρκεια ζωής των μολυσμένων δέντρων
δεν ξεπερνά τα πέντε χρόνια από τη στιγμή που θα
εγκατασταθεί το βακτήριο στα ελαιόδεντρα. Αργότερα
στην Ιταλία εξαπλώθηκε και στις επαρχίες Taranto και
Brindisi. Τον Ιούλιο του 2015 βρέθηκε και στη Γαλλία,
στην περιοχή της Κορσικής, αρχικά σε καλλωπιστι-
κά φυτά πολύγαλα (
Polygala myrtifolia
) και μετέπειτα
σε άλλους ξενιστές. Τον Οκτώβριο του 2015 βρέθηκε
και στην Ελβετία, σε φυτά καφέ (
Coffea
) καταγωγής
Κόστα Ρίκα και Ονδούρας που μεταφέρθηκαν μέσω
Ολλανδίας. Τον Απρίλιο του 2016 βρέθηκε σε ένα
φυτό ροδοδάφνης (
Nerium oleander
) στη Γερμανία.
Τον Σεπτέμβριο του 2016 βρέθηκε σε ένα φυτό δε-
ντρολίβανου (
Rosmarinus officinalis
) και ακολούθως
τον Νοέμβριο του 2016 σε κερασιές (
Prunus avium
)
στη Μαγιόρκα της Ισπανίας.
Αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο εξάπλωσης του βακτη-
ρίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε με τα κράτη
μέλη την υιοθέτηση επιπρόσθετων μέτρων και δημο-
σίευσε στην επίσημη εφημερίδα της με άμεση εφαρ-
μογή σε όλα τα κράτη μέλη, την Εκτελεστική Απόφα-
ση 2015/789/EE όπου καθορίζονται τα έκτακτα μέτρα
για την πρόληψη της εισαγωγής και εξάπλωσης του
υπό αναφορά επιβλαβούς οργανισμού.
Συμπτώματα
Είναι βακτήριο που εγκαθίσταται και πολλαπλασιά-
ζεται στα αγγεία του ενεργού ξύλου, τα οποία απο-
φράσσει περιορίζοντας την τροφοδοσία του προσβε-
βλημένου φυτού με νερό και θρεπτικά στοιχεία. Τα
συμπτώματα της προσβολής, πέρα από μια σταδια-
κή καχεξία, γίνονται πιο αισθητά κατά τη θερινή περί-
οδο και στις αρχές φθινοπώρου, όταν η έλλειψη νε-
ρού και θρεπτικών στοιχείων είναι πιο έντονη, αρχικά
με χλωρώσεις, ξηράνσεις φύλλων και βλαστών και
αργότερα με μάρανση, μείωση παραγωγής και σταδι-
ακή ξήρανση ολόκληρου του δέντρου. Τα συμπτώμα-
τα περιγράφονται από τους Ιταλούς ως παρόμοια με
εκείνα που προκαλούνται από τον μύκητα
Verticillium
dahliae
(αδρομύκωση), με τη διαφορά όμως ότι στην
περίπτωση του βακτηρίου
X. fastidiosa
εκδηλώνεται
κίτρινη διαχωριστική γραμμή μεταξύ του ξηρού και
του πράσινου μέρους των συμπτωματικών φυτών.
Γενικά, τα συμπτώματα είναι παρόμοια με αυτά που
προκαλούνται από άλλες ασθένειες, τροφοπενίες,
τοξικότητες κ.ά., συνεπώς το κοινό καλείται να απευ-
θύνεται στο Τμήμα Γεωργίας αν εντοπίσει παρουσία
οποιωνδήποτε ύποπτων συμπτωμάτων.
Ξενιστές
Το παθογόνο βακτήριο έχει ένα εξαιρετικά ευρύ φά-
σμα ξενιστών στους οποίους περιλαμβάνονται το
αμπέλι, η αμυγδαλιά, η κερασιά, η ροδακινιά (γενι-
κά τα πυρηνόκαρπα), η ροδοδάφνη, ο πλάτανος, τα
εσπεριδοειδή, η βελανιδιά, η ελιά, το πολύγαλα, οι
ακακίες, οι αρτεμίσιες κ.ά. Στους ξενιστές περιλαμ-
βάνονται και πολλά συνήθη ζιζάνια τα οποία δεν εμ-
φανίζουν τυπικά συμπτώματα προσβολής, εντούτοις
όμως αποτελούν εστίες διαχείμασης του βακτηρίου
και πηγές μόλυνσης των καλλιεργούμενων φυτών.
Εικόνα 1:
Philaenus spumarius-Έντομο φορέας του Xylella
fastidiosa
