ΑΓΡΟΤΗΣ
•
49
των νεκρών ζώων από τις μολυσμένες εκμεταλλεύσεις
(ηλικίας άνω των 18 μηνών που δεν φέρουν γονότυπο
ARR/ARR).
Στην Κύπρο η τρομώδης νόσος διαγνώστηκε για πρώ-
τη φορά το 1985 στα πρόβατα και το 1986 στις αίγες.
Σήμερα, το ποσοστό μόλυνσης στην Κύπρο ανέρχεται
σε 21,34% αφού σε σύνολο 3.457 εκμεταλλεύσεων αι-
γοπροβάτων που υπάρχουν παγκύπρια, οι 738 τελούν
υπό περιορισμό λόγω τρομώδους νόσου, θεωρούνται
δηλαδή «μολυσμένες» εκμεταλλεύσεις.
Β. Σπογγόμορφη Εγκεφαλοπάθεια των Βοοειδών
(νόσος των «τρελών αγελάδων», BSE)
Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1986 στο Ηνωμένο
Βασίλειο. Μία από τις επικρατούσες θεωρίες είναι ότι
η νόσος προκλήθηκε λόγω της διατροφής αγελάδων
με τροφή που περιείχε υπολείμματα από μολυσμένα
με Scrapie πρόβατα. Η BSE, που εξαπλώθηκε στη συ-
νέχεια και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είχε ως αίτιο
την εισαγωγή μολυσμένων τροφών από το Ηνωμένο
Βασίλειο. Σύμφωνα με στατιστικές του Διεθνούς Γρα-
φείου Επιζωοτιών (OIE), μέχρι τον Αύγουστο του 2012,
είχαν αναφερθεί 190.628 περιστατικά BSE σε 25 χώρες
παγκόσμια. Τα περισσότερα περιστατικά προέρχονται
από το Ηνωμένο Βασίλειο λόγω της επιδημίας που
προκλήθηκε το 1992. Σε άλλες χώρες υπήρξε επιδημία
το 2002-2003 και από τότε οι αριθμοί άρχισαν να μειώ-
νονται απότομα.
Η BSE είναι μία χρόνια εκφυλιστική νευρολογική νόσος
των αγελάδων. Μέρος του εγκεφάλου έχει εμφάνιση
σπόγγου, απ’ όπου πήρε και την ονομασία της η νό-
σος. Η ασθένεια έχει χρόνο επώασης 2-5 χρόνια και
το ζώο πεθαίνει σε 2 εβδομάδες μέχρι 6 μήνες μετά
την εμφάνιση του νοσήματος. Τα κλινικά συμπτώματα
περιλαμβάνουν μεγάλη ευαισθησία σε εξωτερικά ερε-
θίσματα όπως ο ήχος και το φως, νευρωτικές αλλαγές
(κατάπτωση και νευρικότητα), αστάθεια, παράλυση των
πίσω άκρων και γενική παράλυση όλου του σώματος
πριν τον θάνατο. Κάποια μολυσμένα ζώα είναι δυνα-
τό να μην παρουσιάσουν καθόλου συμπτώματα οπότε
είναι απαραίτητη εκτεταμένη έρευνα για τον προσδιο-
ρισμό της ακριβούς έκτασης της ασθένειας. Η BSE δεν
έχει επιπτώσεις στα βοοειδή κάτω των 7 μηνών. Στην
ηλικία των 24 μηνών υπάρχουν πολλές πρωτεΐνες prion
στον οργανισμό, ενώ τα περισσότερα περιστατικά εντο-
πίζονται σε ζώα άνω των 36 μηνών. Στο Ηνωμένο Βα-
σίλειο καταγράφηκαν πάνω από 184.000 περιστατικά
BSE και θανατώθηκαν περισσότερες από τρία εκατομ-
μύρια αγελάδες για την εξάλειψη της νόσου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει μεγάλη έμφαση στην ενερ-
γή επιτήρηση της ασθένειας μέσω της αφαίρεσης των
Υλικών Ειδικού Κινδύνου (όπου βρίσκεται το 99% των
μολυσματικών prion) και του ελέγχου των ζωοτροφών
(απαγόρευση ζωοτροφών φτιαγμένων από ιστούς και
κόκκαλα αγελάδων και προβάτων). Με τη λήψη των
μέτρων αυτών η νόσος είναι σήμερα διαχειρίσιμη αλλά
παρόλα αυτά δεν έχει εξαλειφθεί.
Λαμβάνοντας υπόψη τη μετάδοση της BSE στους αν-
θρώπους, η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε, τον Απρίλιο του
2008, ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές προς τα κρά-
τη μέλη. Σύμφωνα με αυτές, οι αμυγδαλές, ολόκληρος
ο εντερικός σωλήνας και το μεσεντέριο είναι δυνατό να
περιέχουν prions, σε όλες τις ηλικίες. Επιπλέον ο εγκέ-
φαλος, τα μάτια, ο νωτιαίος μυελός και το κεφάλι βοο-
ειδών μεγαλύτερων των 12 μηνών θεωρούνται Υλικά
Ειδικού Κινδύνου. Στην Κύπρο δεν βρέθηκε ποτέ θετικό
ζώο στην BSE παρόλο που ελέγχθηκαν πάρα πολλά
δείγματα εγκεφάλου τόσο από σφάγια όσο και από νε-
κρά ζώα.
Γ. Variant Creutzfeldt-Jakob (vCJD)
Η πρώτη αναφορά της ασθένειας Creutzfeldt-Jakob
(CJD) έγινε το 1920. Το 1996, ασθενής εμφάνισε παρα-
πλήσια συμπτώματα με αυτά της ασθένειας CJD αφού
κατανάλωσε βοδινό κρέας που προερχόταν από ζώο
μολυσμένο με BSE.. Η ασθένεια αυτή που περιγράφηκε
το 1996 ονομάστηκε Variant Creutzfeldt-Jakob (vCJD).
Από την πρώτη αναφορά της ασθένειας το 1996 έχουν
αναφερθεί συνολικά 224 ασθενείς σε 12 χώρες παγκό-
σμια. Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν ασταθή
συναισθήματα, παράλυση της γλωσσικής, οπτικής και
άλλων αισθήσεων, ανικανότητα κίνησης και νοητική
αναπηρία πριν τον θάνατο. Υπολογίζεται ότι στο Ηνω-
μένο Βασίλειο υπάρχουν 4.000-10.000 ασυμπτωματικά
άτομα, φορείς της νόσου, οι οποίοι πιθανότατα θα πε-
θάνουν από άλλη αιτία λόγω του μεγάλου χρόνου επώ-
ασης μετά την έκθεσή τους στην παθογόνο πρωτεΐνη
prion (μέχρι και 40 χρόνια).
Διάγνωση των Μεταδοτικών Σπογγόμορφων Εγκε-
φαλοπαθειών
Στην παρούσα φάση η αξιόπιστη διάγνωση των ασθε-
νειών που οφείλονται σε πρωτεΐνες prion είναι δυνα-
τή μόνο μετά από νεκροτομή. Για τον σκοπό αυτό
χρησιμοποιούνται ιστοί του κεντρικού νευρικού συ-
στήματος όπως ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός.
Δεν υπάρχει εγκεκριμένη μέθοδος που να ανιχνεύει
τις πρωτεΐνες prion σε ζωντανούς οργανισμούς αφού
το επίπεδο τους είναι πολύ χαμηλό στο περιφερικό
νευρικό σύστημα.
Η Μεταδοτική Σπογγόμορφη Εγκεφαλοπάθεια των Βο-
οειδών (BSE) καθώς και η Variant Creutzfeldt-Jakob
(vCJD) του ανθρώπου θεωρούνται σήμερα αναδυό-
μενες επιδημίες, ενώ νέες πληροφορίες για την παθο-
γένεσή τους προκύπτουν κάθε χρόνο. Η εμπειρία που
υπάρχει στην ΕΕ δίνει την ελπίδα ότι τα νοσήματα αυτά
μπορούν να ελεγχθούν και η εμφάνιση νέων περιστα-
τικών να μειωθεί σημαντικά. Η πρόληψη είναι η πιο
αποτελεσματική μέθοδος για τον έλεγχό τους και το πιο
σημαντικό μέτρο που λαμβάνεται σήμερα στις χώρες
της ΕΕ, καθώς και στη χώρα μας, είναι η διαχείριση των
Υλικών Ειδικού Κινδύνου (SRM). Επιπρόσθετα μέτρα
που λαμβάνονται είναι η απαγόρευση διατροφής των
μηρυκαστικών με κρεατάλευρα και οστεάλευρα και ο
έλεγχος των ζωοτροφών με δειγματοληψίες.
