14
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
Η ασθένεια του έλκους του φλοιού στο κυπαρίσσι
Κωνσταντίνος Νικολάου
Συντηρητής Δασών Α′
στο Τμήμα Δασών
Τ
ο μεσογειακό κυπαρίσσι με την πυραμιδοειδή ή οριζοντιόκλαδη κόμη του, αποτελεί ένα από
τα βασικότερα στοιχεία της μεσογειακής χλωρίδας. Είναι στενά συνδεδεμένο με το κυπριακό
τοπίο και χρησιμοποιείται μαζικά σε χώρους πρασίνου και δεντροστοιχίες. Η συμβολική παρου-
σία του σε ναούς, μοναστήρια και, ειδικότερα, στα κοιμητήρια υποδηλώνει την εξίσου σημαντική
θρησκευτική του αξία.
Η ασθένεια του έλκους του κυπαρισσιού που προ-
καλείται από τον μύκητα
Seiridium cardinale
, εντοπί-
στηκε αρχικά στην Καλιφόρνια των Η.Π.Α. το 1928,
προσέβαλε και κατέστρεψε φυτείες του δασοπονικού
είδους
Cupressus macrocarpa
σε πολλές περιοχές. Η
ασθένεια στη συνέχεια αναφέρθηκε στη Νέα Ζηλαν-
δία (1933), στη Νότια Αφρική (1944), στην Αυστραλία
(1949), και στην Ευρώπη (1944), όπου προκάλεσε
μεγάλες καταστροφές δασών, φυτωρίων και καλλωπι-
στικών φυτειών στις μεσογειακές χώρες, ιδιαίτερα σε
Ιταλία, Ελλάδα και Γαλλία.
Η μεγάλη περιβαλλοντική και οικονομική αξία που έχει
το κυπαρίσσι για τις μεσογειακές χώρες διαπιστώνεται
και από το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση χρημα-
τοδότησε μερικά κοινά ερευνητικά προγράμματα των
οποίων η κύρια προσπάθεια ήταν ο εντοπισμός ανθε-
κτικών κλώνων κυπαρισσιού στην ασθένεια, γιατί μέ-
χρι τώρα δεν υπάρχει πλήρης τρόπος αντιμετώπισής
της με χρήση χημικών σκευασμάτων.
Γεωγραφική εξάπλωση
Το είδος
Cupressus macrocarpa
πιστεύεται ότι ευθύ-
νεται για τη σημερινή παγκόσμια εξάπλωση του μύκη-
τα
Seiridium cardinale
. Tο είδος αυτό του κυπαρισσιού
είναι το πιο ευπαθές στον μύκητα και, επίσης, από τα
πιο εκτεταμένα χρησιμοποιούμενα καλλωπιστικά φυτά
στον κόσμο, λόγω της προσαρμογής του σε μεγάλο
εύρος οικοτόπων. Η εξάπλωση του μύκητα έχει ανα-
φερθεί και σε γειτονικές μας χώρες, όπως η Τουρκία, η
Συρία και το Ισραήλ.
Στην Κύπρο, μέχρι στιγμής, δεν έχουν εντοπιστεί συ-
μπτώματα της ασθένειας, εκτός από μεμονωμένες
περιπτώσεις που παρουσιάστηκαν από τον Φεβρου-
άριο του 2007 μέχρι σήμερα, όπου εντοπίστηκαν, σε
ιδιωτικά φυτώρια, συμπτώματα της ασθένειας σε φυτά
εισαγωγής από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης των
ειδών
Cupressus macrocarpa
ποικιλία «goldcrest» και
Cupressocyparis leylandii
. Στις περιπτώσεις αυτές κι-
νήθηκαν άμεσα οι αρμόδιες υπηρεσίες του Κράτους
(Τμήμα Δασών και Τμήμα Γεωργίας) και κατέστρεψαν
τα προσβεβλημένα φυτά και έτσι αποφεύχθηκε ο κίν-
δυνος διάθεσης των φυτών και, ταυτόχρονα, της δια-
σποράς του παθογόνου μύκητα στην Κύπρο.
Ξενιστές
Η ασθένεια προσβάλλει, κυρίως, είδη του γένους
Cupressus
που ανήκει στην οικογένεια Cupressaceae
καθώς και άλλα γένη που ανήκουν στην ίδια οικογέ-
νεια όπως
Cupressocyparis, Chamaecyparis, Thuja,
Juniperus, Callitris
και
Calocedrus
. Όπως αναφέρθη-
κε πιο πάνω, ο κύριος ξενιστής του μύκητα
Seiridium
cardinale
είναι το είδος
Cupressus macrocarpa.
Άλλοι σημαντικοί ξενιστές είναι τα είδη
Cupressus
sempervirens, Chamaecyparis lawsoniana,
και
Thuja
occidentalis
. Σε αντίθεση με τα πιο πάνω είδη, ανθε-
κτικά στην ασθένεια είναι τα είδη
Cupressus arizonica,
Cupressus glabra, Cupressus lusitanica
και
Thuja
orientalis.
Συμπτώματα και βλάβες
Το πιο εμφανές σύμπτωμα είναι το καφέ χρώμα των
κλαδίσκων, κλάδων ή των κορυφών το οποίο είναι
δυνατό να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε εποχή, κυρί-
ως όμως την άνοιξη και το καλοκαίρι (εικόνες 1&2).
Αυτές οι τοπικές νεκρώσεις είναι αποτέλεσμα ενός
περιφερειακού έλκους το οποίο, συνήθως, δημιουρ-
γείται σε πληγές στη βάση των κλαδιών και καθώς
αυξάνεται το έλκος ο φλοιός σχίζεται και ακολουθεί
η εκροή ρητίνης (εικόνα 3). Αυτό είναι το πιο χαρα-
κτηριστικό μακροσκοπικό σύμπτωμα της ασθένειας,
Εικόνα 1:
Ρητινώδες έλκος φλοιού σε κυπαρίσσι