20
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
Εφαρμογή της οδηγίας για προστασία των υδάτων από τη
νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης
Άντης Αθανασιάδης
Λειτουργός Περιβάλλοντος
στο Τμήμα Περιβάλλοντος
Ν
ιτρορύπανση είναι η ρύπανση που δημιουργείται στα νερά από την παρουσία αυξημένων συγκε-
ντρώσεων νιτρικών αλάτων. Ανάμεσα στα κύρια αίτια της παρουσίας νιτρικών αλάτων στα υπόγεια
και επιφανειακά νερά είναι τα αζωτούχα λιπάσματα, τα οποία χρησιμοποιούνται ευρέως στη γεωργία,
τα κτηνοτροφικά απόβλητα, η οργανική ουσία του εδάφους, διάφορα οργανικά υπολείμματα και αστικά
λύματα.
Η υπέρμετρη χρήση αζωτούχων λιπασμάτων με σκο-
πό τη βελτίωση της γεωργικής παραγωγής έχει ως
αποτέλεσμα την παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων
νιτρικών ενώσεων στο υπέδαφος. Οι υψηλές συγκε-
ντρώσεις αζωτούχων ενώσεων παρατηρούνται όχι
μόνο σε περιοχές με αυξημένη γεωργική δραστηρι-
ότητα, αλλά και σε περιοχές στις οποίες δραστηριο-
ποιούνται μεγάλες κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις με
παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων ζωικών αποβλήτων.
Η νιτρορύπανση συνδέεται με την πρόκληση προβλη-
μάτων στην ανθρώπινη υγεία και την υποβάθμιση των
υδατικών οικοσυστημάτων, με προβλήματα ευτροφι-
σμού στα επιφανειακά νερά καθώς και υποβάθμισης
της ποιότητας των υπόγειων νερών.
Με βάση την αξιολόγηση των πιέσεων στα νερά, που
έγινε στα πλαίσια εφαρμογής της οδηγίας πλαίσιο για
τα ύδατα (2000/60/ΕΚ) η γεωργία και η κτηνοτροφία
αποτελούν μαζί τη σημαντικότερη πηγή ρύπανσης
των νερών, ειδικότερα στους υδροφορείς.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί το πρόβλημα της νιτρο-
ρύπανσης από γεωργοκτηνοτροφικές δραστηριότητες
πολύ σημαντικό. Για τον λόγο αυτό, θέσπισε την οδη-
γία 1991/671/ΕΟΚ με σκοπό τη μείωση της ρύπανσης
των υπόγειων και επιφανειακών νερών που προκαλεί-
ται άμεσα ή έμμεσα από τα νιτρικά ιόντα. Η σημασία
που δίδει η Ευρωπαϊκή Ένωση στα προβλήματα της
νιτρορύπανσης φαίνεται από το γεγονός ότι η οδηγία
είναι από τις πιο παλιές οδηγίες που θέσπισε η Ένω-
ση.
Με βάση την ευρωπαϊκή οδηγία για προστασία των
υδάτων από τη νιτρορύπανση όλα τα κράτη μέλη πρέ-
πει να:
Προσδιορίζουν όλα τα ύδατα που υφίστανται νιτρο-
ρύπανση και τα νερά που πιθανόν να υποστούν
νιτρορύπανση εάν δεν ληφθούν μέτρα. Nα χαρα-
κτηρίσουν ως Ευπρόσβλητες Ζώνες, όλες τις περι-
οχές που βρίσκονται στο έδαφος τους και οι οποίες
συμβάλλουν στη ρύπανση. Ταυτόχρονα, πρέπει να
ενημερώνουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τους
χαρακτηρισμούς των περιοχών αυτών.
Επανεξετάζουν και ενδεχομένως να αναθεωρούν ή
συμπληρώνουν τον κατάλογο των Ευπρόσβλητων
Zωνών κάθε τέσσερα χρόνια.
Να υιοθετήσουν Κώδικα Ορθής Γεωργικής Πρακτι-
κής.
Καταρτίζουν και εφαρμόζουν Πρόγραμμα Δράσης
εντός των Ευπρόσβλητων Ζωνών. Τα Προγράμμα-
τα Δράσης, εάν κριθεί σκόπιμο, μπορούν να διαφέ-
ρουν από περιοχή σε περιοχή.
Eπανεξετάζουν και ενδεχομένως να αναθεωρούν
τα Εθνικά τους Προγράμματα Δράσης, τουλάχιστον
ανά τετραετία. Τα κράτη μέλη έχουν περιθώριο ενός
χρόνου μετά από κάθε χαρακτηρισμό να εκπονή-
σουν και εφαρμόσουν ένα Πρόγραμμα Δράσης.
Υποβάλλουν Έκθεση στην ΕΕ κάθε τέσσερα χρό-
νια.
Η Κυπριακή Δημοκρατία εναρμονίστηκε με την ευρω-
παϊκή οδηγία για προστασία των υδάτων από τη νι-
τρορύπανση γεωργικής προέλευσης, στα πλαίσια των
περί Ελέγχου της Ρύπανσης των Νερών Νόμων του
2002 μέχρι 2013.
Με σχετικά Διατάγματα του Υπουργού Γεωργίας,
Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος καθορίστη-
καν οι ευπρόσβλητες περιοχές στη νιτρορύπανση. Αρ-
χικά, με την είσοδο της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή
Ένωση το 2004, έγινε ο πρώτος χαρακτηρισμός των
ευπρόσβλητων περιοχών. Ο κατάλογος αναθεωρή-
θηκε το 2008 με τον αποχαρακτηρισμό του ποταμού
Καρκώτη. Το 2011 χαρακτηρίστηκε ως ευπρόσβλητη
μια μικρή περιοχή στη δυτική Μεσαορία, ανάμεσα στα
χωριά Ορούντα και Μένοικο. Σήμερα είναι χαρακτη-
ρισμένες έξι περιοχές ως ευπρόσβλητες σε νιτρικά:
Κοκκινοχώρια, Κίτι-Περβόλια, Ακρωτήρι, Πέγεια, Πόλις
Χρυσοχούς και Ορούντα. Στις περιοχές αυτές εφαρμό-
ζεται συγκεκριμένο Πρόγραμμα Δράσης για αντιμετώ-
πιση του προβλήματος (Κ.Δ.Π. 186/2008 και Κ.Δ.Π.
41/2011).
Με άλλο διάταγμα του Υπουργού τέθηκε σε εφαρμο-
γή Πρόγραμμα Δράσης που πρέπει να ακολουθούν
