10
A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 7
/
T E Υ Χ Ο Σ 4 7 0
ΓΕΩΡΓIΑ
Η ελιά φέρει δυο ειδών οφθαλμούς, τους βλαστοφόρους και
τους μεικτούς. Η διαφοροποίηση στους οφθαλμούς γίνεται
στο τέλος του χειμώνα προς τις αρχές της άνοιξης, περίπου
2,5 μήνες πριν την ανθοφορία. Για τη διαφοροποίηση των
οφθαλμών χρειάζεται η επίδραση μιας περιόδου χαμηλών
θερμοκρασιών κάτω των 15°C (εαρινοποίηση) η οποία
διαφέρει ανάλογα με την ποικιλία. Αν η ελιά κλαδευτεί και
λιπανθεί ικανοποιητικά και ορθολογικά ώστε από χρονιά
σε χρονιά να υπάρχει ισορροπία μεταξύ της βλαστικής
ανάπτυξης και του φορτίου του δέντρου, αυτό επιδρά ώστε
να υπάρχει ικανοποιητική καρποφορία κάθε χρόνο. Τα
άνθη είναι μικρά λευκόχροα, διμορφικά (τέλεια και ατελή).
Ανάλογα με την ποικιλία κυμαίνονται από 10-20 και φύονται
στις μασχάλες των φύλλων σε ταξιανθίες βότρυ. Η άνθηση
λαμβάνει χώρα μεταξύ των μηνών Απριλίου-Μαΐου.
Η παραγωγή εμφανίζει το φαινόμενο της παρενιαυτοφορίας
εντονότερα σε περιοχές όπου η ετήσια βροχόπτωση και
οι αρδεύσεις δεν είναι ικανοποιητικές. Στο φαινόμενο
συντείνουν και άλλοι παράγοντες όπως η μικρή φυλλική
επιφάνεια, οι μικρές αποστάσεις φύτευσης, οι ανεπαρκείς
φυτοπροστατευτικοί χειρισμοί, η απουσία άλλων ποικιλιών
στην περιοχή που μειώνει τις πιθανότητες σταυρο-
γονιμοποίησης, το πολύ αυστηρό κλάδεμα κ.ά. Ο καρπός
της ελιάς είναι δρύπης και αποτελείται από τη φλούδα,
τη σάρκα που είναι πλούσια σε λίπη και τον πυρήνα. Έχει
σχήμα σφαιρικό ή ελλειψοειδές και μέγεθος ανάλογο με την
ποικιλία, το φορτίο του δέντρου, τη γονιμότητα του εδάφους
και τη λίπανση, τη διαθεσιμότητα νερού άρδευσης και τις
καλλιεργητικές φροντίδες. Ο πυρήνας εξωτερικά φέρει
περισσότερες ή λιγότερες αυλακώσεις, ο αριθμός και το
σχήμα των οποίων είναι χαρακτηριστικό της κάθε ποικιλίας.
Επικονίαση, γονιμοποίηση, καρπόδεση και ανάπτυξη του
καρπού
Η επικονίαση είναι η μεταφορά της γύρης από τους
ανθήρες στο στίγμα του υπέρου των ανθέων. Η ελιά μπορεί
να αυτογονιμοποιείται ή να απαιτεί σταυρεπικονίαση για
επιτυχή καρποφορία ανάλογα με την ποικιλία. Ο άνεμος
είναι ο κύριος τρόπος μεταφοράς της γύρης, ενώ οι
μέλισσες με την παρουσία τους μπορούν να συντείνουν
στην επικονίαση, χωρίς ωστόσο να είναι απαραίτητη
η παρουσία τους. Η επιτυχημένη καρπόδεση είναι
αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης του ελαιόδεντρου με
το περιβάλλον. Η παρουσία βιώσιμης γύρης, οι συμβατές
ποικιλίες επικονίασης και οι καλές συνθήκες στον ελαιώνα
βελτιώνουν τα αποτελέσματα.
Ποικιλίες
Η επιλογή της ποικιλίας για την εγκατάσταση ενός νέου
ελαιώνα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Σημαντικό
κριτήριο επιλογής είναι η επιθυμητή χρήση του καρπού,
εάν δηλαδή προορίζεται για την παραγωγή ελαιόλαδου,
επιτραπέζιας ελιάς ή και των δυο. Οι εδαφοκλιματικές
συνθήκες που επικρατούν στον ελαιώνα όπως παγετοί,
άνεμοι, υγρασία, ποσότητα και ποιότητα νερού άρδευσης,
ευαισθησία ή ανθεκτικότητα της ποικιλίας σε διάφορους
εχθρούς και ασθένειες και άλλοι παράγοντες, πρέπει να
λαμβάνονται υπόψη κατά την εγκατάσταση του ελαιώνα.
Ανάλογα με το βάρος του καρπού, οι διάφορες ποικιλίες
διαχωρίζονται σε τρεις κατηγορίες, τις μικρόκαρπες, τις
μεσόκαρπες και τις μεγαλόκαρπες.
Πολλαπλασιασμός
Η ελιά πολλαπλασιάζεται τόσο με εγγενή όσο και αγενή
πολλαπλασιασμό. Εγγενής είναι ο πολλαπλασιασμός με σπόρο
όπου τα παραγόμενα σπορόφυτα παρουσιάζουν μεγάλη
ανομοιομορφία σε σχέση με τα μητρικά φυτά και έχουν μακρά
περίοδονεανικότητας.Οαγενήςτρόποςείναιοπολλαπλασιασμός
με μοσχεύματα, με γόγγρους ή σφαιροβλάστες, με παραφυάδες,
με καταβολάδες καθώς και με εμβολιασμό, ωστόσο ο
επικρατέστερος τρόπος αγενούς πολλαπλασιασμού είναι με
μοσχεύματα. Ο εμβολιασμός χρησιμοποιείται, επίσης, για
αλλαγή ποικιλίας σε δέντρα μεγάλης ηλικίας. Ο εμβολιασμός
γίνεται με ενοφθαλμισμό ή με εγκεντρισμό.
Εδαφοκλιματικές απαιτήσεις
Η ελιά αναπτύσσεται και αποδίδει ικανοποιητικά στην
εύκρατη και υποτροπική ζώνη. Ιδανικό είναι το μεσογειακό
κλίμα. Καλλιεργείται σε υψόμετρο από το επίπεδο της
θάλασσας μέχρι τα 700 με 1.000 μέτρα. Ανάλογα με το στάδιο
βλαστικήςανάπτυξης, ηελιάέχει διαφορετικέςαπαιτήσειςσε
θερμοκρασίες. Κατά την άνοιξη και το καλοκαίρι χρειάζεται
υψηλές θερμοκρασίες για ικανοποιητική ανάπτυξη των
νεαρών βλαστών, καρπόδεση και ωρίμανση των καρπών. Οι
ιδανικές θερμοκρασίες είναι κατά τη διάρκεια της άνθησης
18-20°C και κατά την καρπόδεση 20-22°C. Αντίθετα, κατά
τους μήνες Δεκέμβριο και Ιανουάριο είναι απαραίτητη μια
χρονική περίοδος χαμηλών θερμοκρασιών για να διακοπεί
ο λήθαργος των οφθαλμών. Η διάρκεια της περιόδου αυτής
εξαρτάται από την ποικιλία. Παρατεταμένες περίοδοι με
παγετό μπορούν να καταστρέψουν το υπέργειο μέρος του
δέντρου, να αποτρέψουν την άνθηση ή την καρπόδεση και να
προκαλέσουν ζημιές (σταφίδιασμα) στους καρπούς ανάλογα
με την περίοδο που εμφανίζονται. Όσον αφορά την εδαφική
