4
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
Το περιβάλλον της ρίζας στις υδροπονικές καλλιέργειες
Γεωργία Σάρδαλου
Λειτουργός Γεωργίας
στο Tμήμα Γεωργίας
Η
ρίζα εξυπηρετεί το φυτό σε βασικές του ανάγκες, όπως η απορρόφηση και τροφοδοσία της κόμης
με νερό και ανόργανα θρεπτικά στοιχεία, η στήριξή του και η αποθήκευση διαφόρων οργανικών και
ανόργανων υλικών.
Η ρίζα στο έδαφος αυξάνει προς τα πλάγια και προς
τα κάτω, ενώ στα υδροπονικά συστήματα η ανάπτυξη
της ρίζας προσαρμόζεται στο δοχείο ή στο κανάλι στο
οποίο αναπτύσσεται. Στα υδροπονικά συστήματα οι ρί-
ζες λούζονται περιοδικά ή συνεχώς από ένα κινούμε-
νο θρεπτικό διάλυμα το οποίο περιέχει τα απαραίτητα
στοιχεία που απαιτούνται για την ανάπτυξη των φυτών.
Γενικά, η λειτουργία της ρίζας εξαρτάται από το είδος
και την ποικιλία του καλλιεργούμενου φυτού, καθώς και
από το περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται. Για ένα
συγκεκριμένο είδος και ποικιλία υπάρχει ένα βέλτιστο
περιβάλλον το οποίο επιτρέπει την ανάπτυξη και τη λει-
τουργία της ρίζας στον καλύτερο δυνατό βαθμό. Οι πα-
ράγοντες που επηρεάζουν τις λειτουργίες του φυτού και
των οποίων η ρύθμιση έχει οικονομικό ενδιαφέρον είναι
κυρίως οι ακόλουθοι: το νερό, η ηλεκτρική αγωγιμότητα
(EC), το οξυγόνο, η περιεκτικότητα σε ιόντα υδρογόνου
(pH), η θερμοκρασία και οι μικροοργανισμοί.
Νερό
Αποτελεί το κυρίαρχο συστατικό όλων των φυτών (60-
85% περίπου του νωπού βάρους) και είναι ζωτικής ση-
μασίας για όλες τις λειτουργίες που επιτελούνται μέσα
σε αυτά. Το νερό, εκτός από απαραίτητο συστατικό για
την ανάπτυξη των φυτών, επηρεάζει και το περιβάλλον
ανάπτυξης της ρίζας γιατί καθορίζει τις τιμές και άλλων
παραγόντων, όπως είναι η συγκέντρωση οξυγόνου
(Ο
2
), η ηλεκτρική αγωγιμότητα (EC) και η οξύτητα (pH)
στην περιοχή της ρίζας.
Γενικά, τα φυτά χάνουν νερό με τη διαπνοή και προ-
σλαμβάνουν νερό από το υπόστρωμα καλλιέργειας με
τη ρίζα τους. Η διαπνοή είναι η λειτουργία που επιτρέ-
πει στα φυτά να μειώσουν τη θερμοκρασία τους και
να μην υπερθερμαίνονται. Η πορεία του νερού διαμέ-
σου του φυτού ξεκινά από το υπόστρωμα, διασχίζει το
φυτό και μετά απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα με
τη διαπνοή. Τα φυτά πρέπει επομένως να λαμβάνουν
συνεχώς από το υπόστρωμα την ποσότητα του νερού
που χάνουν με τη διαπνοή, έτσι ο έλεγχος της διαθεσι-
μότητας του νερού στα φυτά καθίσταται ένας από τους
κυριότερους παράγοντες επιτυχίας κάθε καλλιέργειας.
Ηλεκτρική αγωγιμότητα
Στα υδροπονικά συστήματα η λίπανση και η άρδευση
αποτελούν δύο αδιαίρετες διαδικασίες. Τα ανόργανα
θρεπτικά στοιχεία είναι διαλυμένα στο νερό άρδευσης.
Λίπανση γίνεται μόνο όταν γίνεται άρδευση, και άρδευ-
ση γίνεται μόνο με νερό στο οποίο είναι διαλυμένα τα
ανόργανα θρεπτικά στοιχεία. Το νερό το οποίο περιέχει
διαλυμένα τα απαραίτητα ανόργανα θρεπτικά στοιχεία
για την ανάπτυξη και την παραγωγή των φυτών αποκα-
λείται
θρεπτικό διάλυμα
. Η τιμή της ηλεκτρικής αγω-
γιμότητας είναι μια εκτίμηση της συνολικής ποσότητας
των θρεπτικών στοιχείων, δηλαδή της συγκέντρωσης
των ιόντων στο διάλυμα.
Όταν η ηλεκτρική αγωγιμότητα του διαλύματος στην
περιοχή της ρίζας είναι χαμηλότερη από μια συγκεκρι-
μένη τιμή, αυτό σημαίνει ότι η περιεκτικότητα του δια-
λύματος σε θρεπτικά στοιχεία είναι ανεπαρκής. Αντίθε-
τα, υψηλότερη από μια συγκεκριμένη τιμή ηλεκτρική
αγωγιμότητα υποδηλώνει υψηλή συγκέντρωση ιόντων
στο διάλυμα, με αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη
των φυτών.
Οξυγόνο
Το οξυγόνο (Ο
2
) είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη και
λειτουργία του φυτού. Αν δεν είναι διαθέσιμο στο ριζικό
περιβάλλον (λόγω κακού αερισμού), θα παρατηρηθεί
Εικόνα 1:
Σύστημα υδροπονίας
