ΑΓΡΟΤΗΣ
•
45
Ο ιός της λύσσας
Επιδημιολογικά δεδομένα και τρόποι προφύλαξης
Δημήτρης Επαμεινώνδας
Κτηνιατρικός Λειτουργός
στις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες
Η
ασθένεια της λύσσας είναι ιστορικά γνωστή από την αρχαιότητα όπου αναφέρεται σε πολλά αρχαία
συγγράμματα, όπως του Όμηρου και του Αριστοφάνη. Η λύσσα είναι μια ιογενής παθολογική κατά-
σταση η οποία προκαλείται από ιό της οικογένειας των ραβδοϊών. Ο ιός της λύσσας είναι ανθεκτικός στο
ψύχος και μπορεί να επιβιώσει σε θερμοκρασία -20°C μέχρι ένα χρόνο. Αντίθετα, είναι ευαίσθητος στις
υψηλές θερμοκρασίες και καταστρέφεται όταν εκτεθεί σε θερμοκρασία 50°C για 30 λεπτά. Είναι, επίσης,
ευαίσθητος και σε διάφορα απολυμαντικά.
Ο ιός της λύσσας είναι νευροτρόπος και προσβάλλει
το κεντρικό νευρικό σύστημα, δηλαδή τον εγκέφαλο
και τον νωτιαίο μυελό, όπου προκαλεί εκφύλιση των
νευρικών κυττάρων οδηγώντας στον θάνατο. Όλα τα
θερμόαιμα θηλαστικά, άγρια και κατοικίδια, μεταξύ των
οποίων αλεπούδες, σκύλοι, γάτες, κουνάβια, βοοει-
δή, αίγες, πρόβατα, άλογα, όνοι και νυκτερίδες, προ-
σβάλλονται από τον ιό της λύσσας με τον άνθρωπο
να μην αποτελεί εξαίρεση. Ο ιός μεταδίδεται με δά-
γκωμα του ζώου ή/και του ανθρώπου από μολυσμένο
ζώο. Ο χρόνος επώασης της νόσου εξαρτάται από το
είδος του ζώου, το σημείο και το βάθος του τραύματος
στο σημείο εισόδου του ιού σε συνδυασμό με το πόσο
πλούσια είναι η αιμάτωση και η νευρική κάλυψη της
περιοχής του σημείου εισόδου του ιού. Ο ιός παρα-
μένει για αρκετές ώρες στο σημείο εισόδου όπου και
πολλαπλασιάζεται. Στη συνέχεια μετακινείται κεντρικά
όπου τελικά φθάνει στον εγκέφαλο και τους σιελογό-
νους αδένες, στους οποίους αναλόγως του είδους του
ζώου πολλαπλασιάζεται ενεργά απεκκρινόμενος μέσω
της σιέλου λίγες ημέρες πριν την εμφάνιση των κλινι-
κών συμπτωμάτων.
Ο ιός της λύσσας μπορεί να μεταδοθεί επίσης:
Μέσω των βλεννογόνων που θα έρθουν σε επαφή
με μολυσμένα με ιό εκκρίματα.
Μέσω της μεταμόσχευσης μολυσμένων οργάνων
(κερατοειδής, ήπαρ, πάγκρεας, νεφροί).
Από τις νυκτερίδες.
Τα
συμπτώματα
της νόσου ποικίλλουν αναλόγως του
είδους του ζώου, αλλά σε γενικές γραμμές χαρακτηρί-
ζονται από αλλαγή της συμπεριφοράς όπως επιθετι-
κότητα, υπερβολικός κνησμός, αδυναμία και αταξία. Ο
θάνατος επέρχεται λόγω παράλυσης των αναπνευστι-
κών μυών λίγες ημέρες έως λίγες εβδομάδες μετά την
εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Η συχνότητα εμφάνισης περιστατικών της νόσου στην
Ευρώπη, μεταξύ 1990 και 2010, είχε μειωθεί ουσιαστι-
κά, ωστόσο την τελευταία πενταετία υπήρξε επανεμ-
φάνιση περιστατικών. Πολλά κρούσματα παρατηρού-
νται στις γειτονικές χώρες Τουρκία και Ελλάδα. Στην
Τουρκία εμφανίζονται κρούσματα του ιού της λύσσας
σε σκύλους, ενώ στην Ελλάδα που θεωρούνταν απαλ-
λαγμένη από το 1987, έχουν επανεμφανιστεί κρούσμα-
τα μετά το 2010. Τα κρούσματα που παρατηρούνται
στην Ελλάδα τα τελευταία πέντε χρόνια προκλήθηκαν
από μολυσμένα άγρια ζώα τα οποία προέρχονταν από
τις γειτονικές της χώρες, στις οποίες υπάρχουν κρού-
σματα του ιού όπως Βουλγαρία, Τουρκία, ΠΓΔΜ και
Αλβανία.
Ουσιαστική συμβολή στον περιορισμό της εξάπλωσης
του ιού στις ευρωπαϊκές χώρες είχε ο κανονισμός για
τις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων συ-
ντροφιάς μεταξύ κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένω-
σης και των τρίτων χωρών που έχει θεσπιστεί το 2003
και ο οποίος έχει πλέον αντικατασταθεί με τον νέο κα-
νονισμό του 2013.
Η Κύπρος είναι μέχρι στιγμής απαλλαγμένη από τον
ιό της λύσσας και ουσιώδη ρόλο στο να παραμείνει η
Κύπρος ελεύθερη από τον ιό έχει το γεγονός ότι η Κύ-
προς είναι νησί και δεν συνορεύει εδαφικά με άλλες
ηπειρωτικές χώρες. Παρά το γεγονός ότι δεν είχαμε
περιστατικά της νόσου στις υπό τον έλεγχο της Κυ-
Εικόνα 1:
Παγκόσμια κατανομή του ιού της λύσσας
No risk
Low risk
Medium risk
High risk
