54
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
Από το Ησιόδειο στο νέο κυπριακό άροτρο
και στο βελτιωμένο μεταλλικό άροτρο
Μαρία Αθανασίου
Επιθεωρητής Γεωργίας
στο Tμήμα Γεωργίας
Το πρωτόγονο αυτό άροτρο που χρησιμοποιούσαν οι Κύ-
πριοι γεωργοί, όχι μόνο ήταν της εποχής του Στράβωνος,
αλλά έμοιαζε με το άροτρο που περιέγραφε ο Ησίοδος ο
οποίος έζησε γύρω στο 700-800 π.Χ., στο διδακτικό του
έπος «Έργα και Ημέραι». Στο έπος αυτό υπάρχει ανάμεσα
στα άλλα ένας γεωργικός κώδικας με πρακτικές συμβου-
λές προς τους καλλιεργητές, αλλά και η πρώτη σωσμένη
περιγραφή κατασκευής του αρότρου: «Από δάφνη και από
φτελιά είναι το πιο ασκουλήκωτο τιμόνι, από δρυ το αλετρο-
πόδι, το σταβάρι από πουρνάρι και το ζευγάρι εννιά χρονώ
σερνικά ν’ αποχτήσεις, γιατί αυτών η δύναμη δεν κόβεται,
αφού στην ακμή τους βρίσκονται αυτά, είναι τα πιο καλά
στη δουλειά. Αυτά δεν θα μαλακώσουν στο αυλάκι να σπά-
σουν το αλέτρι και να αφήσουν αγίνωτη τη δουλειά».
Πράγματι το Ησιόδειο άροτρο (Εικόνα 1) ήταν σε χρήση
σε διάφορα χωριά μέχρι και τη δεκαετία του 1970. Τα ξύ-
λινα αυτά άροτρα κατασκεύαζαν οι αλετράρηδες, οι οποί-
οι ασκούσαν ένα από τα πιο παλιά επαγγέλματα στην
κατηγορία των επαγγελμάτων κατεργασίας του ξύλου.
Στη Λευκωσία οι αλετράρηδες ήταν συγκεντρωμένοι στη
συνοικία του Τταχτακαλά μέχρι και τη δεκαετία του 1960.
Γενικά όμως, εργαστήρια υπήρχαν σε διάφορα μέρη της
Κύπρου, κοντά στα χωριά ή τις παρυφές των αστικών κέ-
ντρων.
Για τα μέρη του αρότρου (Εικόνα 2), πληροφορίες
αντλούμε από τον υιό του αλετράρη Σάββα Στυλιανού,
ο οποίος παρακολουθούσε από κοντά τον πατέρα του.
Η βάση του αρότρου ονομάζεται
ποδάρι
και κατασκευ-
άζεται από ξύλο χαρουπιάς ή λατζιάς. Η ονομασία αυτή
προήλθε ίσως γιατί ο γεωργός πατά πάνω στη βάση με
το δεξί του πόδι. Στο κέντρο του
ποδαριού
ενσωματώνε-
ται η
βούλα
. Στο πίσω μέρος του
ποδαριού
τοποθετείται
ο
νούρος
ο οποίος κατασκευάζεται από ξύλο οποιουδή-
ποτε δέντρου. Ο
νούρος
καταλήγει στο
χέρι
, τη φυσική
απόληξη του ξύλου.
Τέσσερα εκατοστά από
το χέρι
διανοίγεται μια οπή στην
οποία τοποθετείται το
σιερόσιιν
. Εκεί προσδένει ο γεωρ-
«Η Κύπρος εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης και του χαρακτήρα των κατοίκων της είναι σήμερα μια
χώρα καθαρά γεωργική». Κάπως έτσι ξεκινά ο Παναγιώτης Γεννάδιος, πρώτος Διευθυντής του Τμήματος
Γεωργίας την έκθεσή του για την κυπριακή γεωργία για τα έτη 1896-1904. Στην έκθεση του στην «Περί
της εν Κύπρω Γεωργίας» επισημαίνεται ότι τα μέσα καλλιέργειας όπως το άροτρο, στην Κύπρο του 1895,
ήταν τα ίδια από την εποχή του Στράβωνα το 63-25 π.Χ.
Εικόνα 1:
Ξύλινο άροτρο
Εικόνα 2:
Μέρη του ξύλινου αρότρου
