ΑΓΡΟΤΗΣ
•
53
Πολυετής, κονδυλώδης πόα (γεώφυτο) της οικογένειας
Iridaceae, ύψους μέχρι 15 cm. Φύλλα 3-4 (μέχρι πέ-
ντε), στη βάση του φυτού, γραμμοειδή, ίσα ή μακρύτε-
ρα από το ύψος του άνθους κατά την άνθιση, πλάτους
1-1,5 mm. Άνθη λευκά ή λιλά με έντονη ιώδη χροιά ή
ραβδώσεις εξωτερικά. Ανθήρες στημόνων πορφυροί -
καστανοί.
Εξάπλωση:
Ενδημικό είδος της Κύπρου του οποίου
έχουν επιβεβαιωθεί δύο μόνο θέσεις, η μια στο δάσος
Μαχαιρά και η άλλη στην περιοχή Τρύπα Βουνό, στον
Πενταδάκτυλο, όπου εντοπίστηκε μετά από 50 έτη (Χ.
Χριστοδούλου & Τ. Τσιντίδης, Φεβρουάριος 2006). Τα
λίγα φυτά που είχαν βρεθεί στον δασικό σταθμό Πλατα-
νιών, το 1991, έχουν εξαφανιστεί και το φυτό δεν εντο-
πίστηκε ούτε στην Ασίνου όπου συλλέχθηκε το 1990,
παρόλο που η περιοχή ερευνήθηκε το 2005. Υπάρχουν
επίσης συλλογές (περίοδος 1905-1989) από άλλες θέ-
σεις στο δάσος Μαχαιρά, κοντά στην Ιερά Μονή Μαχαι-
ρά και στα Κιόνια, που όμως δεν έχουν επιβεβαιωθεί
πρόσφατα. Πρόσφατα σημαντικοί υποπληθυσμοί έχουν
εντοπιστεί στα Καννάβια και στην Κοιλάδα Αγίου Θεο-
δώρου Σολέας. Επίσης επανεντοπίστηκε η θέση στα
Πλατάνια.
Ενδιαίτημα:
Πετρώδεις πλαγιές με πυριγενή και ασβε-
στολιθικά πετρώματα και δάση τραχείας πεύκης (
Pinus
brutia
), σε υψόμετρο 690-915m.
Βιολογία:
Άνθιση: Ιανουάριος-Φεβρουάριος. Καρπο-
φορία: Απρίλιος-Μάιος. Αναπαραγωγικό δυναμικό: 11
σπέρματα ανά φυτό, με σχετική αναπαραγωγική επιτυ-
χία 77,2%. Σχετικά μεγάλο μέρος των σπερμάτων του
(περίπου 40%) παρουσιάζουν λήθαργο. Η φύτρωση
των σπερμάτων του ευνοείται σε θερμοκρασίες 10 και
15
0
C και ολοκληρώνεται σε 60 μέρες.
Κατάσταση διατήρησης και απειλές:
Όλες οι γνω-
στές θέσεις βρίσκονται σε κρατική δασική γη. Στο Δάσος
Μαχαιρά ο υποπληθυσμός (1.600 φυτά) απειλείται από
ενδεχόμενη επέκταση ή επαναλειτουργία παρακείμενου
λατομείου. Ο υποπληθυσμός στον Πενταδάκτυλο (500
φυτά) βρίσκεται σε δυσπρόσιτη περιοχή – απομονωμέ-
νη κορυφή 1 km από το τέλος χωματόδρομου – και δεν
φαίνεται να απειλείται. Οι άλλοι υποπληθυσμοί φαίνεται
να μην απειλούνται.
Υφιστάμενα μέτρα προστασίας:
Όλοι οι υποπληθυ-
σμοί βρίσκονται σε περιοχές των κρατικών δασών οι
περισσότερες από τις οποίες έχουν ενταχθεί στο Δί-
κτυο Natura 2000. Η θέση στα κατεχόμενα βρίσκεται σε
απρόσιτη περιοχή και δεν φαίνεται να κινδυνεύει. Περι-
λαμβάνεται στα παραρτήματα II & IV της Οδηγίας των
Οικοτόπων (92/43/EEC).
Προτεινόμενα μέτρα προστασίας:
Προσπάθεια επα-
νεντοπισμού στην περιοχή Ασίνου και σε άλλες περι-
οχές στα Δάση Μαχαιρά, Αδελφοί και Πενταδακτύλου.
Εφαρμογή προγραμμάτων παρακολούθησης και απο-
φυγή ανανέωσης της άδειας λατόμευσης στο Δάσος
Μαχαιρά.
Κατηγορία κινδύνου (σύμφωνα με IUCN):
Εύτρωτο.
Χαρ. Χατζηχαμπής,
Δ. Παρασκευά-Χατζηχαμπή
Α. Δελλά
Αναφορά σε ένα από τα κυπριακά φυτά
Τ
ο Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου είναι αποτέλεσμα συλλογικής εργασίας και στενής συ-
νεργασίας μεγάλου αριθμού ερευνητών της κυπριακής χλωρίδας. Εκδόθηκε από τον Φιλοδασικό Σύν-
δεσμο Κύπρου το 2007 και σε αυτό αξιολογούνται 328 φυτά της κυπριακής χλωρίδας. Τα κόκκινα βιβλία
και οι κόκκινοι κατάλογοι χρησιμοποιούνται διεθνώς και αναφέρονται σε φυτά ή ζώα που κινδυνεύουν με
εξαφάνιση, κατατάσσοντάς τα σε κατηγορίες κινδύνου εξαφάνισης με βάση ποσοτικά κριτήρια και μέσα
από καθορισμένη μεθοδολογία της Διεθνούς Ένωσης Διατήρησης της Φύσης (IUCN). Το Τμήμα Δασών
δίνει την ευκαιρία στον Kύπριο αγρότη να γνωρίσει, μέσα από αυτή τη στήλη, αριθμό φυτών που περι-
λαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου.
Κρόκος του Χάρτμαν
- Crocus hartmannianus
