A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 8
/
T E Υ Χ Ο Σ 4 7 3
27
Η φυσιολογική κατάρρευση
του πεπονιού
Ο εμβολιασμός έχει καταστεί απαραίτητο εργαλείο για τη διαχείριση των ασθενειών εδάφους και τη βελτίωση των
εκταρικών αποδόσεων των κολοκυνθοειδών. Ωστόσο, ο εμβολιασμός του πεπονιού σε υποκείμενα κολοκυνθοειδών
παραμένει προβληματικός λόγω της αυξημένης εκδήλωσης του φαινομένου της κατάρρευσης (ξαφνικός θάνατος)
φυτών, η οποία εμφανίζεται συνήθως σε ένα μέρος του πληθυσμού των εμβολιασμένων φυτών μόλις πριν από την
περίοδο συγκομιδής. Μελέτες του Κλάδου Λαχανοκομίας του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών (ΙΓΕ) έχουν καταδείξει
ότι η κατάρρευση του πεπονιού δεν οφείλεται σε παθογόνους παράγοντες αλλά σε φυσιολογική ασυμβατότητα
εμβολίου-υποκειμένου. Η πρόγνωση της κατάρρευσης δυσχεραίνεται από την αλληλεπίδραση εμβολίου-υποκειμένου
σε συνάρτηση προς τις συνθήκες καλλιέργειας. Η δυνατότητα συσχέτισης της φυσιολογικής ασυμβατότητας αφενός με
μορφολογικά και παραγωγικά χαρακτηριστικά του φυτού, αφετέρου με ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών, καθώς
και η χρησιμότητά τους στην πρόγνωση επιρρεπών σε κατάρρευση συνδυασμών εμβολίου-υποκειμένου, αποτέλεσαν
αντικείμενο διερεύνησης. Τα κυριότερα αποτελέσματα των εργασιών αυτών ανασκοπούνται στο παρόν άρθρο.
Λόγω των περιβαλλοντικών περιορισμών που έχουν
επιβληθεί στη χρήση χημικών σκευασμάτων για την
απολύμανση εδαφών, ο εμβολιασμός των κολοκυνθοειδών
έχει καταστεί βασικό εργαλείο στη διαχείριση των
ασθενειών εδάφους, αξιοποιώντας την ανθεκτικότητα
διάφορων υποκειμένων κολοκυνθοειδών, κυρίως των
διειδικών υβριδίων
C. maxima χ C. moschata
. Ωστόσο,
παρά τα εμφανή πλεονεκτήματα του εμβολιασμού σε
υποκείμενα κολοκυνθοειδών, τα οφέλη από την εφαρμογή
του εμβολιασμού στην εμπορική παραγωγή πεπονιών
δεν είναι τα αναμενόμενα, κυρίως λόγω των συχνών
προβλημάτων ασυμβατότητας που αφορούν ιδιαίτερα στα
διειδικά υποκείμενα, τα οποία ενδεχομένως ενέχονται
στην κατάρρευση των φυτών.
Δεδομένης της βοτανικής και ανατομικής συγγένειας
υποκειμένου-εμβολίου, ασυμβατότητα που να οδηγήσει
σε αποτυχία του εμβολιασμού και πρόωρο θάνατο των
εμβολιασμένων φυταρίων μπορεί να προκληθεί στο
φυτώριο παραγωγής από δυσμενείς συνθήκες (π.χ. υψηλή
θερμοκρασία) κατά την περίοδο σχηματισμού κάλου
στο σημείο εμβολιασμού και σύνδεσης των αγγειακών
δεσμίδων εμβολίου και υποκειμένου. Επιπλέον, η
κατάρρευση ενός επιτυχημένα εμβολιασμένου και
υγιούς φυταρίου στα πρώτα στάδια μετά τον εμβολιασμό
ή πριν την έναρξη της συγκομιδής μπορεί να προκληθεί
από φυσιολογική ασυμβατότητα στη σχέση συνύπαρξης
υποκειμένου-εμβολίου
(Εικόνα 1)
, η οποία σχετίζεται με την
οξειδωτική καταπόνηση του υποκειμένου και τη διακίνηση
ορμονών από το εμβόλιο προς το υποκείμενο. Η πρόγνωση
της κατάρρευσης στο εμβολιασμένο πεπόνι δυσχεραίνεται
από τη διαφορετική συμπεριφορά του εμβολίου από
Δρ Γεώργιος Α. Σωτηρίου
Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Α’
Δρ Μάριος K. Κυριάκου
Ανώτερος Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών
Δρ Λάμπρος Παπαγιάννης
Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Α’
Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών
υποκείμενο σε υποκείμενο (αλληλεπίδραση εμβολίου-
υποκειμένου) που εκδηλώνεται σε συνάρτηση προς τις
συνθήκες καλλιέργειας και προκαλεί κατάρρευση σε ένα
κυμαινόμενο ποσοστό του πληθυσμού των εμβολιασμένων
φυτών. Ως εκ τούτου, απαιτούνται εκτεταμένες δοκιμές
στον αγρό πριν την επιλογή κατάλληλων, συμβατών
συνδυασμών εμβολίων - υποκειμένων.
Πειραματική εργασία
Ο συσχετισμός της φυσιολογικής ασυμβατότητας με
χαρακτηριστικά των εμβολιασμένων φυτών και ποιοτικά
χαρακτηριστικά των καρπών στο μέρος του πληθυσμού
που επιβιώνει είναι δυνατό να προσφέρεται ως ένα
χρήσιμο εργαλείο για τη διάγνωση της λανθάνουσας
ασυμβατότητας και τον εντοπισμό ευαίσθητων στη
φυσιολογική κατάρρευση συνδυασμών εμβολίων-
υποκειμένων. Μπορεί, επίσης, να συμβάλει στην
κατανόηση των φυσιολογικών μηχανισμών που ενέχονται
στην κατάρρευση του εμβολιασμένου πεπονιού. Συνεπώς,
ο Κλάδος Λαχανοκομίας του ΙΓΕ διενήργησε εκτεταμένη
πειραματική εργασία με στόχο τον αποκλεισμό της
παρουσίας παθογόνων φορέων και τη διερεύνηση της
πιθανής σχέσης της φυσιολογικής ασυμβατότητας με την
απόδοση και τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των φυτών,
αλλά και με τα ποιοτικά-φυσικοχημικά χαρακτηριστικά
του καρπού, τα οποία προσδιορίστηκαν αναλυτικά στο
Εργαστήριο Μετασυλλεκτικής Τεχνολογίας του ΙΓΕ. Για
τους σκοπούς αυτής της μελέτης επιλέχθηκαν συνδυασμοί
εμβολίων-υποκειμένων ευαίσθητων στη φυσιολογική
ασυμβατότητα με βάση αποτελέσματα προκαταρκτικών
πειραμάτων αλλά και αναφορές παραγωγών σε περιστατικά
κατάρρευσης. Εμβόλια πεπονιού (
Cucumis melo
L.) τύπου
Εικόνα 1
Εικόνα 2
Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ
