A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 8
/
T E Υ Χ Ο Σ 4 7 3
32
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ KAI ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΑΠ
Προστασία των οικονομικών συμφερόντων
της ΕΕ, καταπολέμηση της απάτης και
των παρατυπιών
Ελπίδα Α. Σόλωνος
Λειτουργός Αγροτικών Πληρωμών
Κυπριακός Οργανισμός Αγροτικών Πληρωμών
Η υποχρέωση πηγάζει αρχικά από το άρθρο 325 της
Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ)
και πιο συγκεκριμένα, για τον τομέα της γεωργίας, από τον
Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 για τη χρηματοδότηση, τη
διαχείριση και την παρακολούθηση της κοινής γεωργικής
πολιτικής
1
. Ο Κανονισμός προβλέπει ρητά στο άρθρο 56 ότι
τα κράτη μέλη θεσπίζουν, στο πλαίσιο της Κοινής Γεωργικής
Πολιτικής (ΚΓΠ), όλες τις νομοθετικές, κανονιστικές και
διοικητικές διατάξεις και λαμβάνουν όλα τα αναγκαία
μέτρα για την αποτελεσματική προστασία των οικονομικών
συμφερόντων της Ένωσης και ιδίως για τα εξής:
α) την εξακρίβωση της νομιμότητας και της κανονικότητας
των πράξεων που χρηματοδοτούνται από τα ταμεία,
β) την εξασφάλιση αποτελεσματικής πρόληψης της απάτης,
ιδίως όσον αφορά τους τομείς υψηλής επικινδυνότητας,
που θα λειτουργεί αποτρεπτικά, λαμβανομένου
υπόψη του κόστους και των οφελών καθώς και της
αναλογικότητας των μέτρων,
γ) την πρόληψη, τον εντοπισμό και τη διόρθωση
παρατυπιών και περιπτώσεων απάτης,
δ) την επιβολή αποτελεσματικών, αποτρεπτικών και
αναλογικών κυρώσεων σύμφωνα με την ενωσιακή
νομοθεσία ή, ελλείψει αυτής, με την εθνική νομοθεσία
και, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, την κίνηση νομικών
διαδικασιών προς τον σκοπό αυτό, και
ε) την ανάκτηση αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών με
τους τόκους και, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, την κίνηση
νομικών διαδικασιών προς τον σκοπό αυτό.
Προβλέπεται επίσης, μεταξύ άλλων, ότι «τα κράτη μέλη
εφαρμόζουν αποτελεσματικά συστήματα διαχείρισης
και ελέγχου για να διασφαλίζεται η συμμόρφωση με τη
νομοθεσία που διέπει τα καθεστώτα στήριξης της Ένωσης
με σκοπό την ελαχιστοποίηση του κινδύνου πρόκλησης
οικονομικής ζημίας στην Ένωση».
Ο ίδιος ευρωπαϊκός Κανονισμός προβλέπει στο άρθρο 7 την
ίδρυση σε κάθε κράτος μέλος «οργανισμών πληρωμών» οι
οποίοι είναι υπηρεσίες ή φορείς των κρατών μελών που είναι
υπεύθυνοι για τη διαχείριση και τον έλεγχο των δαπανών
από τα γεωργικά ταμεία ΕΓΤΕ (Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο
Εγγυήσεων) και το ΕΓΤΑΑ (Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο
Αγροτικής Ανάπτυξης). Τα κράτη μέλη διαπιστεύουν ως
οργανισμούς πληρωμών υπηρεσίες ή φορείς που διαθέτουν
διοικητική οργάνωση και σύστημα εσωτερικού ελέγχου τα
οποία παρέχουν επαρκή εχέγγυα για τη νομιμότητα και την
κανονικότητα των πληρωμών καθώς και για την κατάλληλη
λογιστική καταχώρησή τους. Προς τον σκοπό αυτό, οι
οργανισμοί πληρωμών πρέπει να πληρούν τους
ελάχιστους
όρους διαπίστευσης που θέτει η Επιτροπή όσον αφορά το
εσωτερικό περιβάλλον, τις δραστηριότητες ελέγχου, την
ενημέρωση και επικοινωνία και την παρακολούθηση.
Στα κριτήρια διαπίστευσης περιλαμβάνεται με σαφή τρόπο
και διατύπωση η υποχρέωση κάθε οργανισμού πληρωμών
να συμμορφώνεται σε όλα τα επίπεδα και τις διαδικασίες
του με την υποχρέωσή του για την καταπολέμηση της
απάτης και των παρατυπιών. Πιο συγκεκριμένα, στα
κριτήρια διαπίστευσης προβλέπονται τα ακόλουθα σχετικά
με το υπό εξέταση θέμα, αυτό δηλαδή της καταπολέμησης
της απάτης και των παρατυπιών
2
:
• Στα πλαίσια του κριτηρίου για το
«εσωτερικό
περιβάλλον»
, απαιτείται η τήρηση ενός προτύπου
για τους ανθρώπινους πόρους όπου ο Οργανισμός
διασφαλίζει, μεταξύ άλλων, ότι η επιμόρφωση του
προσωπικού είναι η αρμόζουσα σε όλα τα επιχειρησιακά
επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της ενημέρωσης και
ευαισθητοποίησης σε θέματα απάτης, και εφαρμόζεται
πολιτική εκ περιτροπής τοποθέτησης προσωπικού
σε ευαίσθητες θέσεις ή, εναλλακτικά, ενισχυμένης
επίβλεψης. Ακόμα και στην περίπτωση όπου ο
οργανισμός πληρωμών αναθέτει οποιαδήποτε από τα
καθήκοντά του σε άλλον φορέα, κάτι το οποίο είναι
επιτρεπτό από τη νομοθεσία κάτω από προϋποθέσεις,
ο οργανισμός πληρωμών παραμένει σε κάθε περίπτωση
υπεύθυνος για την αποτελεσματική διαχείριση των
σχετικών Ταμείων και εξακολουθεί να έχει την πλήρη
ευθύνη για τη νομιμότητα και την κανονικότητα των
υποκείμενων συναλλαγών, συμπεριλαμβανομένης της
προστασίας των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης.
• Σχετικάμε τοκριτήριογια τις
«δραστηριότητεςελέγχου»
ο οργανισμός πληρωμών θεσπίζει διαδικασίες, μεταξύ
άλλων, με σκοπό να διασφαλίσει ότι κάθε αίτηση
εγκρίνεται για πληρωμή μόνο μετά από τη διενέργεια
επαρκών ελέγχων ως προς τη συμμόρφωσή της με
τους ενωσιακούς κανόνες. Στους εν λόγω ελέγχους
περιλαμβάνονται και οι έλεγχοι που απαιτούνται από
τον σχετικό Κανονισμό που διέπει το ειδικό μέτρο βάσει
του οποίου ζητείται ενίσχυση, καθώς και οι έλεγχοι
που απαιτούνται βάσει του άρθρου 58 του Κανονισμού
(ΕΕ) αριθ. 306/2013 για την πρόληψη και τον εντοπισμό
περιπτώσεων απάτης και παρατυπιών, λαμβανομένων
ιδιαίτερα υπόψη των κινδύνων που υφίστανται. Για το
ΕΓΤΑΑ προβλέπονται επιπλέον διαδικασίες προκειμένου
να εξακριβώνεται ότι τηρήθηκαν οι όροι χορήγησης
της ενίσχυσης, συμπεριλαμβανομένης της σύναψης
συμβάσεων, και ότι τηρήθηκαν όλοι οι εφαρμοστέοι
ενωσιακοί και εθνικοί κανόνες, συμπεριλαμβανομένων
Προκύπτει συχνά η ανάγκη να επεξηγηθεί η νομική βάση που αφορά την υποχρέωση του Κυπριακού Οργανισμού
Αγροτικών Πληρωμών (ΚΟΑΠ) για καταπολέμηση της απάτης και των παρατυπιών, καθώς για την ίδια την ύπαρξη
της Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης στον ΚΟΑΠ. Η εθνική νομοθεσία για την Ίδρυση και τη Λειτουργία του
Οργανισμού Αγροτικών Πληρωμών (Ν.64(Ι)/2013) έχει προνοήσει για την ύπαρξη της Υπηρεσίας Καταπολέμησης της
Απάτης. Πέραν, όμως, της εθνικής νομοθεσίας, προκύπτει σαφής υποχρέωση για την ορθή διαχείριση του θέματος
από την ίδια την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
1
Άρθρο 58 του Κανονισμού (EE) αριθ. 1306/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17
ης
Δεκεμβρίου 2013 σχετικά με τη
χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την παρακολούθηση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής.
2
ΚΑΤ’ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 907/2014 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 11
ης
Μαρτίου 2014 για τη συμπλήρωση του Κανονισμού (ΕΕ)
αριθ. 1306/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, όσον αφορά τους οργανισμούς πληρωμών και άλλους οργανισμούς, τη
δημοσιονομική διαχείριση, την εκκαθάριση λογαριασμών, τις εγγυήσεις και τη χρήση του ευρώ, (EE L 255 της 28.8.2014, σ. 18).
