9
A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 8
/
T E Υ Χ Ο Σ 4 7 3
ΓΕΩΡΓIΑ
Εχθροί των καλλιεργούμενων φυτών
Μάρκος Μάρκου
Λειτουργός Γεωργίας
Τμήμα Γεωργίας
Τρωκτικά
Τα τρωκτικά είναι τα πλέον πολυάριθμα απ’ όλα τα θηλαστικά.
Παγκοσμίως, περιλαμβάνουν πολλά είδη και κατατάσσονται
σε 389 γένη και 35 οικογένειες, και χαρακτηρίζονται από
πολύ δυνατή οδοντοφυΐα. Στη χώρα μας τα πιο καταστροφικά
είδη είναι τα
Mus musculus
(κοινός ποντικός),
Rattus
rattus
(ποντικός οροφής - νυφίτσα) και
Rattus norvegicus
(ποντικός ο νορβηγικός). Τα τρωκτικά έχουν ασθενή όραση
και εξαιρετική όσφρηση. Τα μουστάκια τους παρέχουν
τρισδιάστατη εικόνα του περιβάλλοντος και είναι εξαιρετικά
ευαίσθητα σε ερεθίσματα ήχου και κίνησης, ενώ έχουν
ιδιαίτερες ικανότητες ακοής και μπορούν να εντοπίσουν
εισβολείς (όπως φίδια, γάτους, κ.ά.) με εξαιρετική
ευαισθησία.
Εγκατάσταση φωλιών για διαιώνιση των αρπακτικών με σκοπό την
καταπολέμηση των τρωκτικών
Υπάρχουν δύο λόγοι για τους οποίους θεωρούμε τα
τρωκτικά εχθρούς: Πρώτον, είναι φορείς και αιτία διάδοσης/
εξάπλωσης ασθενειών και δεύτερον, προκαλούν σοβαρές
οικονομικές ζημιές με την καταστροφή τροφών, δέντρων
και άλλων υλικών. Ίσως το σημαντικότερο πρόβλημα
είναι η διάδοση των ασθενειών μιας και τα τρωκτικά είναι
φορείς παθογόνων οργανισμών για τον άνθρωπο και
για τα κατοικίδια ζώα. Όταν οι ποντικοί ζουν κοντά στον
άνθρωπο τίθεται σε κίνδυνο η ανθρώπινη υγεία. Εδώ δεν
πρέπει να υποβαθμίσουμε και τη σημασία των ασθενειών
που μεταδίδουν τα τρωκτικά στα κατοικίδια ζώα. Ένα μόνο
τρωκτικό μπορεί να μεταφέρει αρκετές ασθένειες όπως
είναι η πανώλη, ο τύφος, η σαλμονέλα και η λύσσα.
Τα τρωκτικά μολύνουν τα τρόφιμα και ανταγωνίζονται τον
άνθρωπο, τα κατοικίδια, τα ενδημικά ζώα και την πανίδα
γενικότερα για φαγητό και καταφύγιο. Δημιουργούν
καταστροφές σε κτήρια, εγκαταστάσεις και αποτελούν
σημάδι ελλιπούς καθαριότητας και ακαταστασίας. Τα
τρωκτικά προκαλούν ζημιές σε πληθώρα καλλιεργειών και
σε αποθηκευμένα τρόφιμα, όχι μόνο τρώγοντας αυτά αλλά
και μολύνοντάς τα καθιστώντας τα προϊόντα ακατάλληλα
προς χρήση. Επιπλέον, προκαλούν διάφορες ζημιές λόγω
της φυσιολογίας και των δραστηριοτήτων τους. Σκάβουν
στο έδαφος για να φωλιάσουν, ενώ στην προσπάθειά τους
να πλανήσουν τους κοπτήρες τους καταστρέφουν σκληρά
υλικά όπως το ξύλο, ηλεκτρικά καλώδια, έπιπλα, ρουχισμό,
βιβλία και αποχετευτικούς αγωγούς. Επίσης, προκαλούν
ζημιές στην πτηνοτροφία και στη φύση σκοτώνοντας και
τρώγοντας τα νεαρά πτηνά και τα αυγά τους. Η παρουσία
τους είναι παράγοντας μείωσης της παραγωγής.
Σαλιγκάρια
Τα σαλιγκάρια είναι γαστερόποδα πνευμονοφόρα μαλάκια
του γένους
Helix
. Χαρακτηριστικότερο είδος είναι ο
κοχλίας
(Helix pomatia)
, κοινώς σαλιγκάρι (καραόλος).
Έχει μακρόστενο σώμα, που προεξέχει εν μέρει από
το κέλυφος, και κεφάλι το οποίο φέρει δύο ζευγάρια
κεραιών που συστέλλονται και τρέφεται με φυτικές ύλες
(χορτάρι, βλαστάρια) τις οποίες αποσπά από το υπόστρωμα
χρησιμοποιώντας τη γλώσσα του που φέρει κερατώδεις
σχηματισμούς σαν δόντια. Κινείται αργά αφήνοντας
ίχνη βλέννας. Το σαλιγκάρι χωρίς κέλυφος ονομάζεται
γυμνοσαλίγκαρος (τιτσιροκαράολος).
Τα σαλιγκάρια δραστηριοποιούνται όταν επικρατούν
συνθήκες υψηλής υγρασίας όπως μετά από βροχή και
κατά τη διάρκεια της νύχτας, ενώ, όταν οι συνθήκες είναι
υπερβολικά ξηρές, υποχωρούν στο εσωτερικό του κελύφους
και σφραγίζουν την είσοδο με ένα είδος προσωρινού
καλύμματος από αποξηραμένη βλέννα, το επίφραγμα. Σε
αυτή την κατάσταση τα σαλιγκάρια βρίσκονται σε ένα είδος
νάρκης και μπορούν να επιβιώσουν χωρίς νερό και τροφή
για μήνες.
Ζιζάνια
Τα ζιζάνια είναι φυτά τα οποία φυτρώνουν και αναπτύσσονται
εκεί όπου δεν είναι επιθυμητή η παρουσία τους και
διαχωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τα ετήσια και τα πολυετή.
Τα ετήσια ζιζάνια συμπληρώνουν τον κύκλο της ζωής τους
σε μια βλαστική περίοδο, όπως η μολόχα, η τσουκνίδα,
η λαψάνα, το αγριοσιφούναρο και πολλά άλλα. Μερικά
μπορεί να έχουν δύο ή και περισσότερες γενιές μέσα σε
μια περίοδο. Τα πολυετή ζιζάνια επιζούν και αναπτύσσονται
για περισσότερο από δύο χρόνια όπως φυτά με πασσαλώδη
ρίζα (ταράξακο), με επεκτεινόμενα ριζώματα (περικοκλάδια,
Η προσβολή των καλλιεργούμενων φυτών από διάφορους επιζήμιους οργανισμούς, δηλαδή από εχθρούς και ασθένειες,
αποτελεί αναμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει ο καλλιεργητής.
Παγκόσμιες έρευνες και εκτιμήσεις καταδεικνύουν ότι η απώλεια της παραγωγής λόγω διαφόρων προσβολών από
εχθρούς και ασθένειες κυμαίνεται από 30 μέχρι 40% ετησίως. Σε αρκετές περιπτώσεις η προσβολή μιας καλλιέργειας
από έναν επιζήμιο οργανισμό μπορεί να προκαλέσει την ολοκληρωτική καταστροφή της σοδειάς, με αποτέλεσμα την
οικονομική καταστροφή των καλλιεργητών. Τέτοιους επιζήμιους οργανισμούς μπορούμε να τους κατατάξουμε σε δύο
μεγάλες κατηγορίες: (α) τους εχθρούς, όπως είναι τα τρωκτικά, τα σαλιγκάρια, τα ζιζάνια, τα έντομα, τα ακάρεα και οι
νηματώδεις και (β) τις ασθένειες, όπως είναι οι μύκητες, τα βακτήρια καθώς και διάφοροι ιοί και ιoειδή.
