A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 7
/
T E Υ Χ Ο Σ 4 7 2
46
Στις 29 Νοεμβρίου 2017 δημοσιεύθηκε η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ)
μετά το 2020 με τίτλο «Το μέλλον των τροφίμων και της γεωργίας». Με την ανακοίνωση της Επιτροπής δίδεται το έναυσμα
για συζητήσεις μεταξύ των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και των ενδιαφερομένων μερών οι οποίες
αναμένεται να διαμορφώσουν το νομοθετικό και οικονομικό πλαίσιο λειτουργίας της νέας ΚΓΠ για την περίοδο 2020-2027.
Ιωάννης Μηνά
Λειτουργός Γεωργίας
Τμήμα Γεωργίας
Η Κοινή Γεωργική Πολιτική μετά το 2020
και το μέλλον των τροφίμων και της γεωργίας
στην ΕΕ
Η Επιτροπή, με την ανακοίνωση της αυτή, προτείνει ένα
νέο μοντέλο λειτουργίας και μια απλούστερη ΚΑΠ όπου
«η Ένωση θα πρέπει να ορίσει τις βασικές παραμέτρους
πολιτικής (στόχοι της ΚΓΠ, γενικοί τύποι παρέμβασης,
βασικές απαιτήσεις), ενώ τα κράτη μέλη θα πρέπει
να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη και να επιδείξουν
μεγαλύτερη λογοδοσία όσον αφορά τον τρόπο με τον
οποίο επιτυγχάνουν τους συμφωνηθέντες στόχους». Η
ανακοίνωση δεν προδικάζει με κανένα τρόπο την τελική
μορφή της νέας ΚΓΠ μετά το 2020, αλλά αποτελεί σημείο
συζήτησης πιθανών μελλοντικών εξελίξεων. Οι προτάσεις
της Επιτροπής όσον αφορά το κείμενο των κανονισμών για
την ΚΓΠ μετά το 2020 αναμένεται να δημοσιευθούν εντός
του 2018, μετά τις προτάσεις για το Πολυετές Δημοσιονομικό
Πλαίσιο που αφορά τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την
περίοδο 2020-2027.
Της ανακοίνωσης προηγήθηκαν η δημοσίευση της
Επιτροπής με τίτλο «Λευκή βίβλος για το μέλλον της
Ευρώπης: Προβληματισμοί και σενάρια για την ΕΕ των 27
έως το 2025» τον Μάρτιο του 2017 και το κείμενο με τίτλο
«Έγγραφο προβληματισμού για το μέλλον των οικονομικών
της ΕΕ» τον Ιούνιο του 2017. Στο πρώτο έγγραφό γίνεται
αναφορά σε πέντε πιθανά σενάρια που αφορούν το μέλλον
της ΕΕ, ενώ στο δεύτερο, με βάση αυτά τα σενάρια,
αποτυπώνονται γενικές πληροφορίες για το πλαίσιο
υλοποίησής τους.
Η διάρκεια των συζητήσεων μέχρι και την τελική κατάληξη
στο νομοθετικό πλαίσιο που θα καθορίζει την εφαρμογή
της ΚΓΠ στην ΕΕ δεν αναμένεται να είναι σύντομη. Είναι
ενδεικτικό ότι οι συζητήσεις που αφορούσαν την ΚΓΠ
για την περίοδο 2014-2020 διήρκεσαν περί τα 2 έτη εν
μέρει λόγω και της ανάγκης τήρησης της διαδικασίας
της συναπόφασης, στο πλαίσιο εφαρμογής της Συνθήκης
της Λισσαβόνας (10/2011 κοινοποιήθηκαν οι προτάσεις
κανονισμών και 12/2013 δημοσιοποιήθηκαν τα κείμενα που
είχαν συμφωνηθεί από Ευρωκοινοβούλιο, Συμβούλιο της
ΕΕ και Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Ανάλογος ή και περισσότερος
χρόνος αναμένεται να χρειασθεί για τις συζητήσεις για
την περίοδο 2020-2027. Σημαντικό παράγοντα στην όλη
συζήτηση αναμένεται να διαδραματίσουν η συμφωνία
ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) για την έξοδο του ΗΒ
από την ΕΕ, η έκβαση των προγραμματισμένων εκλογών
του Ευρωκοινοβουλίου (2019), η μελλοντική στελέχωση
της Επιτροπής, οι πιέσεις που τυχόν να ασκηθούν στο
πλαίσιο των υποχρεώσεων της ΕΕ έναντι του Παγκόσμιου
Οργανισμού Εμπορίου αλλά και οι ισορροπίες δυνάμεων
μεταξύ των ηγετών κρατών μελών εντός του Ευρωπαϊκού
Συμβουλίου όσον αφορά το μέλλον της ΕΕ.
Στο κείμενο της ανακοίνωσης προτείνεται μια ευφυέστερη,
σύγχρονη και βιώσιμη ΚΓΠ με έμφαση στην (ι) προώθηση
της έξυπνης και ανθεκτικής γεωργίας, (ιι) ενίσχυση της
μέριμνας για το περιβάλλον και της δράσης για το κλίμα,
καθώς και συμβολή στους στόχους της ΕΕ για το περιβάλλον
ΓΕΩΡΓΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ
και το κλίμα και (ιιι) ενίσχυση του κοινωνικο-οικονομικού
ιστού στις αγροτικές περιοχές, μέσω της προώθησης της
αγροτικής απασχόλησης και ανάπτυξης, της εναλλαγής
γενεών, καθώς και της διατήρησης της ποιότητας του
περιβάλλοντος των αγροτικών περιοχών. Στο νέο μοντέλο
λειτουργίας της ΚΓΠ δίδεται μεγαλύτερη ελευθερία στα
κράτη μέλη να καθορίζουν πολιτικές προσαρμοσμένες στις
τοπικές συνθήκες και ανάγκες που να επιδιώκουν τους
στόχους της ΕΕ. Η διαδικασία διασφάλισης αξιοπιστίας
αλλά και της επίτευξης των στόχων προτείνεται όπως
προσαρμοστεί στις απαιτήσεις χάραξης μιας πολιτικής που
θα στηρίζεται στα αποτελέσματα, κάτι που περιλαμβάνει την
ανάπτυξη και την εφαρμογή αξιόπιστων και μετρήσιμων
δεικτών, καθώς και ενός αξιόπιστου συστήματος
παρακολούθησης των επιδόσεων και υποβολής σχετικών
εκθέσεων.
Ταυτόχρονα, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στα οφέλη της
έξυπνης γεωργίας με τη χρήση της εκπαίδευσης, της
έρευνας και της καινοτομίας, της τεχνολογικής ανάπτυξης
και της ψηφιοποίησης και της ανάγκης προώθησης της
ανθεκτικής γεωργίας που να είναι επωφελής για τον
γεωργό, το περιβάλλον και τους καταναλωτές. Σημαντικό
μέρος του κειμένου αφορά το θέμα της διαχείρισης
κινδύνων όπου παρουσιάζεται η ανάγκη αναβαθμισμένης
αντιμετώπισης των κινδύνων με την οικονομική συμμετοχή
γεωργών, κρατών μελών αλλά και ιδιωτικών φορέων.
Επιπρόσθετα, γίνεται αναφορά σε θέματα μετανάστευσης
και στην ανάγκη η νέα ΚΓΠ «να διαδραματίσει εντονότερο
ρόλο στην εφαρμογή των αποτελεσμάτων της διάσκεψης
κορυφής της Βαλέτας, αντιμετωπίζοντας τα βαθύτερα
αίτια της μετανάστευσης». Κάτι τέτοιο αποτελεί σημαντική
διαφοροποίηση από το παρελθόν όπου η πολιτική
μετανάστευσης δεν ενέπιπτε στα θέματα της ΚΓΠ.
Ο πολυδιάστατος ρόλος των Οργανώσεων Παραγωγών (ΟΠ)
φαίνεται να αναβαθμίζεται στη νέα ΚΓΠ, καθώς γίνεται
αναφορά στις δυνατότητες που πηγάζουν από τη συλλογική
δράση των γεωργών. Στο κείμενο τονίζεται ότι «οι εν λόγω
οργανώσεις μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό όχημα
ανταλλαγής γνώσεων, καινοτομίας και εξοικονόμησης
κόστους για τους γεωργούς σε πολύ τακτική βάση.».
Αναφέρεται, επίσης, η χρήση των ΟΠ ως εργαλείου για
ενίσχυση της διαπραγματευτικής τους θέσης στην αλυσίδα
παραγωγής αγροδιατροφικών προϊόντων αλλά και στην
προσπάθεια ανανέωσης των γενεών μέσω της εμπλοκής
νέων γεωργών. Για το θέμα των νέων γεωργών γίνεται
αναφορά στην ανάγκη παροχής ευελιξίας στα κράτη μέλη
για να αναπτύξουν ειδικά προσαρμοσμένα συστήματα που
να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των νεαρών γεωργών
αλλά και ενός συστήματος πανευρωπαϊκής στήριξης για
την πρώτη εγκατάσταση. Η χρήση των ΟΠ ως εργαλείου
θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική για τους μικρούς γεωργούς
αφού μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία
βιώσιμων αγροτικών αλυσίδων αξίας σε τομείς όπως οι
βιομηχανίες βιοπροϊόντων, η βιοενέργεια και η κυκλική
