A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 7
/
T E Υ Χ Ο Σ 4 7 2
53
Με τον κ. Χατζηκυπριανού συναντηθήκαμε για πρώτη φορά
στο γραφείο μου τον Φεβρουάριο του 2015. Ο δυναμισμός
αλλά ταυτόχρονα και η καλοσύνη αυτού του ανθρώπου είναι
εμφανή στο πρόσωπό του. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο
κ. Χατζηκυπριανού, παρόλο που οι «τυπικές» ακαδημαϊκές
του γνώσεις έφθασαν μόνο μέχρι τη Γ’ γυμνασίου,
εντούτοις κατάφερε να είναι διαχρονικά ένας από τους
σημαντικότερους υπεύθυνους των φυτωρίων της εταιρείας
Μαγκλή.
Ο Κώστας Χατζηκυπριανού γεννήθηκε τον Ιανουάριο του
1932 στον Γερόλακκο. Οι γονείς του ήταν γεωργοί και μαζί
με τα οκτώ αδέλφια του (επτά αδελφούς και μια αδελφή)
έμαθε από μικρός να αγαπά και να σέβεται τη γη και να
ασχολείται με τη γεωργία.
Φοίτησε για τρία χρόνια στο Παγκύπριο Γυμνάσιο Λευκωσίας
αλλά λόγω οικονομικών δυσκολιών της οικογένειάς του
αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη φοίτησή του το 1949.
Εργοδοτήθηκε αμέσως στο λογιστήριο της Ελληνικής
Μεταλλευτικής Εταιρείας (εφόσον κατείχε γνώσεις
λογιστικής, αγγλικών και γαλλικών) από όπου ξεκίνησε και
η επαγγελματική του σταδιοδρομία.
Τον Σεπτέμβριο του 1955 ο κ. Μαγκλής ζήτησε από τον
προσωπάρχη της Ελληνικής Μεταλλευτικής Εταιρείας να
του στείλουν έναν «έξυπνο υπάλληλο που να μιλά αγγλικά»
για τα κτήματα στην Αχερά. Έτσι ο κ. Χατζηκυπριανού
ξεκίνησε να εργάζεται στα κτήματα με την καθοδήγηση των
γεωπόνων της εταιρείας Μαγκλή που ήταν κυρίως από το
Ισραήλ.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του ιδίου, αρχικά η περιοχή στην
Αχερά ήταν ένα τεράστιο έλος το οποίο εξάλειψαν με τη
δημιουργία ενός μεγάλου χαντακιού όπου δεξιά και αριστερά
φυτεύτηκαν ευκάλυπτοι και σιγά σιγά το νερό απορροφήθηκε.
Στην Αχερά φυτεύθηκαν πρώτα χρυσομηλιές και άλλα
οπωροφόρα δέντρα. Κατά τον πρώτο χρόνο της εμπλοκής
του στα κτήματα της Αχεράς, ο κ. Χατζηκυπριανού εργάστηκε
με τον ήρωα Κυριάκο Μάτση που ήταν ο γεωπόνος των
κτημάτων. Η παρουσία του Κυριάκου Μάτση στα κτήματα
της Αχεράς είχε διπλό ρόλο. Από τη μια εκτελούσε χρέη
γεωπόνου, από την άλλη όμως υπηρετούσε την πατρίδα στον
Απελευθερωτικό Αγώνα 1955-1959.
Μετά τον Κυριάκο Μάτση, ως γεωπόνος στην Αχερά ανέλαβε
ένας Γάλλος. Περί τα μέσα του 1957 ο κ. Χατζηκυπριανού
αναλαμβάνει το κτήμα στην Πεντάγυια έκτασης 8.000
δεκαρίων. Ξεκίνησε με κιτρομηλιές και γλυκολεμονιές.
Η πρωιμότητα των γλυκολέμονων έκανε πρωτοπόρο
και παντού γνωστό τότε το κτήμα της Πεντάγυιας με το
οποίο συνεργάστηκαν τόσο το Τμήμα Γεωργίας όσο και το
Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών.
Ο κ. Χατζηκυπριανού στις συναντήσεις μας περιγράφει
τις αντιξοότητες που αντιμετώπισε μόλις ανέλαβε στην
Πεντάγυια. Καταρχάς, τα χωράφια όπου θα εγκαθιστούσαν
φυτείες τα έσπερναν/έβοσκαν 16 βοσκοί της περιοχής, και
έτσι αρχικά προέκυψε θέμα με αυτούς τους ανθρώπους
οι οποίοι διεκδικούσαν την έκταση. Οι πλείστοι, όμως,
από αυτούς έφυγαν από το επάγγελμα εφόσον το Κτήμα
της Πεντάγυιας τους προσέφερε άλλη εργασία (στα
κτήματα) για να συντηρούν τις οικογένειές τους, ένα είδος
Χρυστάλλα Κωνσταντίνου
Λειτουργός Γεωργίας Α΄
Τμήμα Γεωργίας
Άγνωστες φυσιογνωμίες της κυπριακής
υπαίθρου: Κώστας Χατζηκυπριανού
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ
Σχεδίου Αποκατάστασης. Επιπλέον, παρουσιάζονταν κατά
καιρούς διάφορα προβλήματα από απλές δολιοφθορές
μέχρι σοβαρές ζημιές και κλοπές. Στην αφήγησή του ο κ.
Χατζηκυπριανού αναφέρει χαρακτηριστικά ένα περιστατικό
με έναν ταραξία ο οποίος ήταν γνωστός για τις μικροκλοπές
που έκανε. Για να τον ελέγχει, τον τοποθέτησε νυχτοφύλακα
στις φυτείες με τα γιαφίτικα πορτοκάλια. Κάποια στιγμή ο
νυχτοφύλακας (που έκλεβε ακόμα και ως νυχτοφύλακας)
τραυματίστηκε σε μια συμπλοκή και χρειάστηκε αίμα. Ο
κ. Χατζηκυπριανού του έδωσε αίμα και ουσιαστικά του
έσωσε τη ζωή. Αυτό λειτούργησε καταλυτικά στην όλη
συμπεριφορά αυτού του ανθρώπου που ένιωσε από τότε
πολύ υποχρεωμένος απέναντι στον προϊστάμενό του.
Το κτήμα της Πεντάγυας έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην
ανάπτυξη της γεωργίας και κατ’ επέκταση στην έρευνα
της γεωργίας στον τόπο μας. Διέθετε τεράστιες εκτάσεις
και 16 συνολικά επιστάτες. Για πειραματικούς σκοπούς
διέθετε τουλάχιστον 100 σκάλες τις οποίες αξιοποιούσαν
τόσο το Τμήμα Γεωργίας όσο και το Ινστιτούτο Γεωργικών
Ερευνών. Από το κτήμα της Πεντάγυιας ξεκίνησαν πολλές
καλλιέργειες που καθιερώθηκαν μετέπειτα στη γεωργία
της Κύπρου. Μια από αυτές τις καλλιέργειες ήταν και αυτή
της μαντόρας που εμβολιάζονταν πάνω στις γλυκολεμονιές.
Με το θέμα των εμβολιασμών, όπως ανέφερε ο κύριος
Χατζηκυπριανού, ασχολούνταν διάφοροι «μπολιαστές» οι
οποίοι πληρώνονταν με το τεμάχιο: Όσα δέντρα εμβολίαζαν
τόσες λίρες έπαιρναν.
Με τα χρόνια προστέθηκαν και άλλα είδη στο κτήμα της
Πεντάγυιας. Το 1970 ο ίδιος ο κ. Μαγκλής έφερε από την
Αμερική την πρώτη ποικιλία αβοκάντο, η οποία όμως δεν
απέδωσε λόγω της χαμηλής ανθεκτικότητάς της στην
αλατότητα. Την ίδια περίοδο ο κ. Χατζηκυπριανού μεταβαίνει
στο Ισραήλ (όπου πήγαινε πολύ συχνά για εκπαίδευση) και
αφού εκπαιδεύεται στη νέα αυτή καλλιέργεια φέρνει στην
Κύπρο νέες ανθεκτικές ποικιλίες.
Ο κ. Χατζηκυπριανού, όταν ρωτήθηκε για τον κ. Μαγκλή,
ανέφερε με ιδιαίτερη συγκίνηση ότι θεωρεί τον εαυτό
του πολύ τυχερό που εργάστηκε για τον κ. Μαγκλή, γιατί
όπως ανέφερε εμφαντικά, ο κ. Μαγκλής ήταν πρωτοπόρος,
μελετημένος και προοδευτικός. Ταξίδευε συχνά στην
Αμερική και αλλού και αξιοποιούσε στο έπακρον τα ταξίδια
του με πρωτοποριακές ιδέες και τεχνολογίες. Επιπλέον,
θεωρούσε σημαντική την επιμόρφωση του προσωπικού
του εξ ου και έστελνε και τον ίδιο τον κ. Χατζηκυπριανού
στο εξωτερικό (κυρίως στο Ισραήλ) σε τακτική βάση είτε σε
αναζήτηση λύσεων σε διάφορα προβλήματα είτε απλά για
σκοπούς εκπαίδευσης.
Καταληκτικά, ο κ. Χατζηκυπριανού είναι ένας από τους
ανθρώπους που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη γεωργία
της Κύπρου. Αυτό που κάνει ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι
σε διάφορα σημεία της συνάντησής μας μου τόνισε με
ιδιαίτερο ενθουσιασμό ότι η ενασχόληση με τη γεωργία
(σε όλα τα επίπεδα και στάδια) «δεν είναι δουλειά της
καρέκλας. Πρέπει να ζεις και να μιλάς με τα δέντρα». Η
αγάπη του για τη γη σε συνδυασμό με την εξυπνάδα και τη
δίψα του για μάθηση τον ώθησε να καταξιωθεί στα γεωργικά
δρώμενα της Κύπρου. Είμαι ιδιαίτερα τυχερή που αυτός ο
άνθρωπος κτύπησε την πόρτα και μπήκε στο γραφείο μου
τον Φεβρουάριο του 2015.
