66
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
κυλινδρικό, σώμα. Χρησίμευαν ως
κλουβιά πουλερικών ή και χοιριδί-
ων, για τη μεταφορά τους στις αγο-
ρές. Συνήθως δένονταν ανά ζεύγος
σε γαϊδούρια (εικόνα 7).
Μεγάλου μεγέθους ήταν και τα
κο-
φίνια για κοπριά.
Πρόκειται για κα-
λάθι, κατασκευασμένο από βέργες
θαμνώδους φυτού. Ήταν αντικείμενο
κυρίως για τη μεταφορά κοπριάς για
λίπανση της καλλιεργήσιμης γης (ει-
κόνα 8). Η
τυροκανιά
ήταν ένα είδος
κωνικού κοφινιού, κατασκευασμένη
από λεπτές λωρίδες καλαμιού και
ήταν απαραίτητη για τα αγροτικά κυ-
πριακά σπίτια για την αποξήρανση
της αναρής, καθώς παρείχε τη δυνα-
τότητα αερισμού του περιεχομένου,
και με την ανάρτησή της, εξασφάλιζε
την προστασία του από τρωκτικά ή
κατοικίδια ζώα (εικόνα 9).
Μια άλλη κατηγορία καλαθιών ήταν
τα μαλακά καλάθια τα οποία κα-
τασκευάζονταν με το φλούδιν, τα
σκλινίτζια, το σαμάτζιν, τις βελόνες
ή τα φύλλα της φοινικιάς. Στα μα-
λακά καλάθια συγκαταλέγονται τα
ζεμπύλια
(εικόνα 10), τα οποία κα-
τασκευάζονταν από τον ζεμπυλά σε
περιοχές της επαρχίας Λευκωσίας
όπου υπήρχε μεγάλη παραγωγή
φθαρτών, αλλά και σε χωριά της
Λάρνακας και Λεμεσού όπου υπήρ-
χε αφθονία υλικών κατασκευής. Τα
χρησιμοποιούσαν οι γεωργοί για να
μεταφέρουν τον σπόρο κυρίως σι-
τηρών ή λαχανικών στο χωράφι.
Στα μαλακά καλάθια συμπεριλαμ-
βάνονται οι
στύλλοι-σφυρίδες,
οι
οποίες αποτελούν μέρος της ξύλινης
πρέσας ελαιοτριβείου (εικόνα 11). Σε
αυτά έμπαινε ο πολτός της αλεσμέ-
νης ελιάς, τοποθετούνταν ανάμεσα
στις δύο πλάκες και πιέζονταν με την
περιστροφή ενός ξύλινου αδραχτιού.
Η εργασία αυτή επαναλαμβανόταν
αρκετές φορές, αφού πρώτα έβρεχαν
τις σφυρίδες με καυτό νερό, ώστε να
βγει όλο το λάδι. Η κατασκευή αυτού
του είδους των καλαθιών ξεκινούσε
με τη συλλογή της πρώτης ύλης – το
φλούδιν – από ελώδεις περιοχές και
τη μεταφορά του με άμαξες, και ακο-
λούθως την κατεργασία του φυτού.
Στα μαλακά καλάθια ανήκουν και οι
σύριζες.
Πρόκειται για διπλό καλά-
θι, κατασκευασμένο από στελέχη
καλαμοειδούς φυτού, για τη μετα-
φορά κυρίως λαχανικών (εικόνα
12). Το τοποθετούσαν σε γαϊδούρια
συνήθως, ακουμπώντας το συνδε-
τικό τμήμα στη ράχη του γαϊδου-
ριού, ενώ τα καλάθια κρέμονταν
δεξιά και αριστερά. Σύμφωνα με
αναφορές, το ίδιο αντικείμενο συ-
νήθιζαν να τοποθετούν αργότερα,
με τον ίδιο τρόπο, σε ποδήλατα και
μοτοσυκλέτες.
Τα καλάθια αποτελούσαν μέρος
της ζωής των Κυπρίων, μιας και
τα χρησιμοποιούσαν για τις καθη-
μερινές τους εργασίες. Η ζήτηση
των καλαθιών κρατούσε ζωντανό
και τον κατασκευαστικό τομέα της
καλαθοπλεκτικής σε πολλά χωριά
της Κύπρου, ενός τομέα που απο-
σκοπούσε στην αύξηση των εσό-
δων της αγροτικής οικογένειας.
Μετά το 1960 όταν η ζήτηση μει-
ώθηκε με την αντικατάσταση των
καλαθιών με πιο εξελιγμένα μέσα,
η προσφορά άρχισε σταδιακά να
μειώνεται, με την τέχνη της καλα-
θοπλεκτικής στα πλείστα χωριά
να έχει σβήσει για πάντα.
Βιβλιογραφία
• Ιωνάς. Ι (2001) «Παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου». Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών Λευκωσία σελ 487
• Γ. Χ. Παπαχαραλάμπους (1978), «Κυπριακά οικοκυρικά σκεύη». Λαογραφία, Τόμος ΛΑ΄, Αθήνα, Ανάτυπο σελ165
• Γ. Πολυχρονίου (1971) «Τα βερκά» Λαογραφική Κύπρος, Τεύχος 2 Λαογραφικό περιοδικό (Μάιος-Αύγουστος) σελ74
• Ιωακείμ. Η (2004) «Άρσος, υπό την σκέπη του Αποστόλου Φιλίππου». Λευκωσία σελ 97
• Λουκά. Γ (1979) «Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά. Υλικά δια τη σύνταξη ιστορικού λεξικού της Κυπριακής Διαλέκτου» Θεοφάνους Δ. Κυπρή.
σελ 256
• Φαρμακίδης. Ξ.Π (1983) «Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδη. Υλικά δια την σύνταξιν Ιστορικού Λεξικού της κυπριακής διαλέκτου».
Θεοφ. Δ. Κυπρή, Λευκωσία, σελ 470
• Χατζηγεωργίου Γ. (1975) «Γλωσσικά και Λαογραφικά Νέου Χωριού Κυθραίας, Ελιές, Λαογραφική Κύπρος», τεύχος 13 Τετραμηνιαίο Λαογρα-
φικό Περιοδικό, Λευκωσία, Ιανουάριος-Απρίλης σελ 22
• Ξυστούρης Σ.Κ. (1980) «Η Κωμόπολη της Λύσης». Λευκωσία-Κύπρος 1 σελ 289
• «Λαϊκοί τεχνίτες της Κύπρου». Δήμος Λευκωσίας 1981 σελ 27
• Παπανθίμου Αι. «Καλαθοπλεκτική ένδυση και υφαντική». σελ 1 proistoria.files.wordpress.com/ προσπελάστηκε 13/01/2015
Εικόνα 1:
Καλάθι*
Εικόνα 3:
Κοφίνι*
Εικόνα 2:
Φαρτός*
