ΑΓΡΟΤΗΣ
•
23
Ντόπιες παραδοσιακές ποικιλίες σιτηρών
Άγγελος Κυρατζής
Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών
στο Iνστιτούτο Γεωργικών Eρευνών
Οι ντόπιες παραδοσιακές ποικιλίες είναι ποικιλίες οι
οποίες δεν προέκυψαν από κάποιο πρόγραμμα βελτίω-
σης ή επιστημονική δραστηριότητα. Διατηρούνται απο-
κλειστικά από τους γεωργούς από σπόρους της δικής
τους παραγωγής, έχουν μακρόχρονη παρουσία σε μία
περιοχή και παρουσιάζουν ιδιαίτερη προσαρμοστικότητα
στους βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες της περιοχής
που καλλιεργούνται. Η διατήρηση τους αποκλειστικά
από γεωργούς, καθώς και οι πιέσεις που δέχονται από
ανθρώπινες επιλογές και το περιβάλλον, συμβάλλουν
στη δημιουργία γενετικής παραλλακτικότητας η οποία
μεταβάλλεται στον χώρο και στον χρόνο. Αυτό, είναι ιδι-
αίτερα σημαντικό για την προσαρμογή των παραδοσια-
κών ποικιλιών στο περιβάλλον που καλλιεργούνται.
Από αρχαιολογικές ανασκαφές είναι γνωστή η παρου-
σία σιτηρών στην Κύπρο από το 6000π.Χ. Το 1927 επι-
σκέφθηκε την Κύπρο ο Ρώσος γενετιστής Vavilov και
έγιναν οι πρώτες εκτεταμένες συλλογές παραδοσιακών
ποικιλιών σιτηρών. Το 1973 η ερευνήτρια Erna Bennet
αναφέρει ότι οι ντόπιες παραδοσιακές ποικιλίες σιτη-
ρών καλλιεργούνται σε μεγάλη έκταση και διαπιστώνει
την ύπαρξη μεγάλης παραλλακτικότητας, κυρίως στις
ορεινές περιοχές Τροόδους και Πενταδακτύλου. Το
1978 γίνεται συστηματική συλλογή των ντόπιων παρα-
δοσιακών ποικιλιών σιτηρών από το Ινστιτούτο Γεωργι-
κών Ερευνών σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς.
Συνολικά συλλέχθηκαν 106 καταχωρήσεις σπόρων
σιτηρών από διαφορετικές περιοχές της Κύπρου (πί-
νακας 1). Οι καταχωρήσεις αυτές διατηρούνται στην
Τράπεζα Γενετικού Υλικού του Ινστιτούτου Γεωργικών
Ερευνών. Σήμερα, παραδοσιακές ποικιλίες σιτηρών
συνεχίζουν να καλλιεργούνται σε πολύ μικρή έκταση,
κυρίως σκληρού σιταριού, στις ορεινές και απομακρυ-
Ο
ι ντόπιες παραδοσιακές ποικιλίες σιτηρών αποτελούσαν το κύριο γενετικό υλικό που χρησιμοποι-
ούσαν οι γεωργοί μέχρι και τα μέσα του περασμένου αιώνα όταν ξεκίνησε η αντικατάσταση τους με
νέες, μοντέρνες ποικιλίες οι οποίες προέκυψαν από τα προγράμματα βελτίωσης σιτηρών. Παρόλα αυτά,
τα τελευταία χρόνια, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους έχει αυξηθεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον
για τη χρήση παραδοσιακών ποικιλιών τόσο για επιστημονικούς σκοπούς όσο και για την επαναφορά
τους στην καλλιέργεια.
Πίνακας 1:
Παραδοσιακές ποικιλίες σιτηρών που διατηρούνται στην Τράπεζα Γενετικού Υλικού του Ινστιτούτου Γεωργικών
Ερευνών
Η Γεωργική μας
Έρευνα
Η Γεωργική μας Έρευνα
