Κράμβη του Αγίου Ιλαρίωνα
Το φυτό Κράμβη του Αγίου Ιλαρίωνα
(Brassica hilarionis
Post)
είναι όρθιος ή απλωτός πολυετής εύρωστος ημίθαμνος
της οικογένειας
Βrassicaceae
, ύψους 50-80cm. Τα φύλλα
στη βάση σχηματίζουν συνήθως ρόδακα, είναι έμμισχα,
αντωοειδή-κυκλικά, μάλλον σαρκώδη, γλαυκοπράσινα,
μήκους 5-20cm και πλάτους 3,5-14cm. Τα ανώτερα φύλλα
είναι μικρότερα και στενότερα, άμισχα, σχεδόν περίβλαστα.
Τα άνθη είναι λευκά σε επάκριες και πλευρικές ταξιανθίες.
Ο καρπός είναι όρθιο έως οριζόντιο γραμμοειδές κέρας,
μήκους 4-7,5cm και πλάτους 0,6-1cm.
Εξάπλωση
Ενδημικό της Κύπρου που περιορίζεται στο δυτικό τμήμα
της οροσειράς του Πενταδακτύλου. Έχει εντοπιστεί σε 7
θέσεις μεταξύ της κορυφής Κόρνος στα δυτικά, και του
Γιαϊλά στα ανατολικά.
Ενδιαίτημα
Σχισμές κάθετων ασβεστολιθικών γκρεμών, των
σχηματισμών Αγίου Ιλαρίωνα και Συγχαρίου (υψόμετρο
400-850 m).
Βιολογία
Άνθιση: Μάρτιος-Μάιος.
Καρποφορία: Μάιος-Ιούλιος.
Κατάσταση διατήρησης και απειλές
Λόγω του μικρού μεγέθους των υποπληθυσμών (7 θέσεις
με περίπου 600 συνολικά άτομα), είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο
σε τυχαία καταστροφικά περιστατικά και, επίσης, ενδέχεται
να απειλείται από ενδογαμική κάμψη. Σε ορισμένες
θέσεις οι υποπληθυσμοί του υποβαθμίζονται λόγω της
υπερβόσκησης. Το γεγονός ότι βρίσκεται συνήθως σε
δυσπρόσιτα σημεία του παρέχει κάποιο βαθμό προστασίας.
Επιπρόσθετα, επειδή είναι συγγενικό είδος με την
καλλιεργούμενη κράμβη, υπάρχει κίνδυνος διασταυρώσεων
με δυσμενή αποτελέσματα για τον πληθυσμό, ειδικότερα σε
σημεία που γειτνιάζουν με χωριά όπως στον Λάρνακα της
Λαπήθου (περίπου 100m από κατοικίες). Επίσης, η χωρίς
άδεια συλλογή δειγμάτων από διάφορους βοτανολόγους
αποτελεί μια απειλή.
Υφιστάμενα μέτρα προστασίας
Το ενδιαίτημά του εντάσσεται στον τύπο οικοτόπου
Ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή
της
ενδοχώρας με
χασμοφυτική βλάστηση
(8210). Όλες οι θέσεις εκτός
από μια (Λάρνακας Λαπήθου) βρίσκονται σε κρατικό
δάσος το οποίο βρίσκεται, όμως, στα κατεχόμενα και
έτσι δεν υπάρχει έλεγχος από την Κυπριακή Δημοκρατία.
Περιλαμβάνεται στα φυτά του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας
Οικοτόπων. Πρόσφατα υλοποιήθηκε ευρωπαϊκό πρόγραμμα
στα κατεχόμενα και το φυτό ήταν αντικείμενο μέτρων
διαχείρισης, αλλά δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες για
τα αποτελέσματα. Αριθμός φυτών έχει παραχθεί πρόσφατα
σε συνεργασία με το FREDERICK UNIVERSITY στο δασικό
φυτώριο Αθαλάσσας και τα φυτά φυτεύτηκαν σε βοτανικούς
κήπους του Τμήματος Δασών (Ακάμας και Αθαλάσσα).
ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΦΥΤΑ
Προτεινόμενα μέτρα προστασίας
Εγκατάσταση σε βοτανικό κήπο, δημιουργία τράπεζας
σπερμάτων, αναπαραγωγή και προσπάθεια εγκατάστασης
σε νέες θέσεις στον Πενταδάκτυλο με παρόμοιο ενδιαίτημα.
Οι θέσεις του βρίσκονται στην περιοχή της οροσειράς του
Πενταδακτύλου, η οποία έχει επιλεγεί για ένταξη στο δίκτυο
Natura 2000
.
Αξία και χρήσεις
Παλαιοενδημικό, υπολειμματικό είδος του Τριτογενούς.
Μπορεί στο μέλλον να αποτελέσει πηγή γενετικού υλικού
για βελτίωση ποικιλιών για καλλιέργειες, αφού λόγω της
απομόνωσής του είναι πιθανόν να έχει αναπτύξει ιδιότητες
που ενδέχεται να αξιοποιηθούν στο μέλλον.
Κατηγορία κινδύνου (σύμφωνα με IUCN):
Κινδυνεύον.
Κείμενο:
Θωμάς Γ. Χατζηκυριάκου
Φωτογραφίες:
Θ. Χατζηκυριάκου (φυτό),
Χ. Μακρής (άνθη, κοντινό πλάνο)
Στη στήλη αυτή το Τμήμα Δασών παρουσιάζει φυτά που
περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της
Κύπρου δίνοντάς μας την ευκαιρία να τα γνωρίσουμε.
A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 7
/
T E Υ Χ Ο Σ 7 4 0
46
