A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 7
/
T E Υ Χ Ο Σ 4 7 0
36
Μετά την άρση της χρήσης βρωμιούχου μεθυλίου για την απολύμανση εδαφών, η χρήση ανθεκτικών υποκειμένων για
αντιμετώπιση φυτονόσων και εχθρών εδάφους αποτελεί διαδεδομένη πλέον πρακτική διεθνώς, που εφαρμόζεται κυρίως
στο καρπούζι αλλά αυξανόμενα και σε άλλες λαχανοκομικές καλλιέργειες, κυρίως κολοκυνθοειδών και σολανωδών. Η
επιλογή υποκειμένων στο καρπούζι θα πρέπει να βασίζεται σε ολοκληρωμένη αξιολόγηση της επίδρασής τους στα
παραγωγικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά του εμβολίου. Ανάμεσα στο καταναλωτικό κοινό, και μεμονωμένα ανάμεσα σε
παραγωγούς, επικρατεί η άποψη πως οι καρποί από μη-εμβολιασμένα, ή άλλως αυτόριζα, φυτά υπερτερούν ποιοτικά και
πως για την ποιοτική υποβάθμιση ευθύνεται κυρίως ο εμβολιασμός της καρπουζιάς σε υποκείμενα κολοκυνθοειδών. Η
εξέταση της πιο πάνω υπόθεσης και η διερεύνηση αριθμού άλλων παραγόντων που, σε συνάρτηση με τον εμβολιασμό,
διαμορφώνουν την ποιότητα του καρπουζιού έχουν αποτελέσει αντικείμενο πειραματικής εργασίας του Κλάδου
Λαχανοκομίας του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών (ΙΓΕ) με σημαντικά ως τώρα αποτελέσματα σε τοπικό και διεθνές
επίπεδο. Εκτενής κάλυψη των αποτελεσμάτων γίνεται στην έκδοση του ΙΓΕ Ενημερωτικό Δελτίο 5 που διατίθεται σε
έντυπη μορφή στη βιβλιοθήκη και σε ηλεκτρονική μορφή στην ιστοσελίδα του ΙΓΕ
)
.
Δρ Μάριος K. Κυριάκου
Ανώτερος Λειτουργός
Γεωργικών Ερευνών
Γεώργιος Α. Σωτηρίου
Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών
Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών
Διαμόρφωση παραγωγικών και ποιοτικών
χαρακτηριστικών στο καρπούζι σε
σχέση με τον εμβολιασμό
Μετά την απαγόρευση της χρήσης βρωμιούχου μεθυλίου
για την απολύμανση εδαφών, η χρήση του εμβολιασμού
αποτελεί τη μόνη πρακτική αντιμετώπισης των ασθενειών
εδάφους, παρότι επιβαρύνει το κόστος εγκατάστασης
της καλλιέργειας. Η χρήση ανθεκτικών υποκειμένων για
αντιμετώπιση φυτονόσων και εχθρών εδάφους αποτελεί
διεθνώςδιαδομένηπλέονπρακτικήπουεφαρμόζεται κυρίως
στο καρπούζι αλλά αυξανόμενα και σε άλλες λαχανοκομικές
καλλιέργειες, κυρίως κολοκυνθοειδών και σολανωδών. Με
την τεχνική του εμβολιασμού επιτυγχάνεται η συνένωση δύο
διαφορετικών φυτών. Το ένα φυτό αποκαλείται υποκείμενο
και επιλέγεται για τα επιθυμητά χαρακτηριστικά του
ριζικού του συστήματος, πρωτίστως την ανθεκτικότητα σε
παθογόνα εδάφους, ενώ το άλλο που αποτελεί το υπέργειο
τμήμα αποκαλείται εμβόλιο και επιλέγεται πρωτίστως για
τα παραγωγικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά του. Από τις
διάφορες τεχνικές εμβολιασμού που αναπτύχτηκαν, ο
προσεγγιστικός εμβολιασμός με γλωσσίδιο αποτελεί την
κατεξοχήν τεχνική που εφαρμόζεται στην Κύπρο αφού
παρουσιάζει το μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας.
Πλέον διαδεδομένα εμπορικά υποκείμενα παραμένουν
τα διειδικά υβρίδια κολοκυνθοειδών
(Cucurbita maxima
x C. moschata)
και δευτερευόντως τα υποκείμενα
κολοκυθιάς (Lagenaria siceraria). Η επιλογή υποκειμένων
στο καρπούζι θα πρέπει να βασίζεται σε ολοκληρωμένη
αξιολόγηση της επίδρασής τους στα παραγωγικά και
ποιοτικά χαρακτηριστικά του εμβολίου. Ιδιαίτερα στην
όψιμη καλλιέργεια συγκομιδής Ιουνίου-Αυγούστου,
παρατηρείται συχνά υποβάθμιση της ποιότητας που
εκφράζεται κυρίως ως απώλεια οργανοληπτικής αξίας
και συνεκτικότητας της σάρκας. Τα φαινόμενα αυτά έχουν
αυθαίρετα διασυνδεθεί στη συνείδηση των καταναλωτών
με τη χρήση ανθεκτικών υποκειμένων κολοκυνθοειδών.
Ως εκ τούτου, ο Κλάδος Λαχανοκομίας του Ινστιτούτου
Γεωργικών Ερευνών (ΙΓΕ) διενήργησε σειρά πειραμάτων
για τη διερεύνηση της επίδρασης σημαντικών παραγόντων
στη διαμόρφωση των χαρακτηριστικών απόδοσης,
ποιότητας και διατηρησιμότητας ποικιλιών καρπουζιού
διαφόρων εμπορικών τύπων (μικρόκαρπων, μεγαλόκαρπων,
ένσπερμων, άσπερμων) όπως: (α) της πρακτικής
καθεαυτής του εμβολιασμού, δηλαδή της αφαίρεσης και
αντικατάστασης του ριζικού συστήματος, (β) διαφορετικών
υβριδικών υποκειμένων του επικρατέστερου εμπορικά
τύπου
Cucurbita maxima x C. Moschata
, (γ) διαφορετικών
τύπων (ειδών) υποκειμένων, (δ) του σταδίου ωριμότητας
του καρπού, και (ε) της μετασυλλεκτικής διατήρησης. Τα
πειράματα είχαν εγκατασταθεί στον Πειραματικό Σταθμό
Ζυγίου του ΙΓΕ και οι αναλύσεις ποιότητας διενεργήθηκαν
στο Εργαστήριο Μετασυλλεκτικής Τεχνολογίας του ΙΓΕ στην
Αθαλάσσα.
Επίδραση της πρακτικής του εμβολιασμού στην ποιότητα
του καρπουζιού
Για τη διερεύνηση της επίδρασης του εμβολιασμού στα
χαρακτηριστικά ποιότητας του καρπουζιού εξετάστηκε
καταρχάς αν αυτή προέρχεται εξ ολοκλήρου από το
υποκείμενο ή εν μέρει από την ίδια την πρακτική
αντικατάστασης του ριζικού συστήματος, με τη δημιουργία
ενός φυτού που φέρει την ένωση ιστών δύο διαφορετικών
φυτών. Για την εξέταση της υπόθεσης αυτής διενεργήθηκε
συγκριτική αξιολόγηση της ποιότητας των καρπών της
εμπορικής ποικιλίας Pegasus από αυτόριζα φυτά (μη
εμβολιασμένα), από φυτά εμβολιασμένα στο υβριδικό
υποκείμενο κολοκυθιάς
(C. maxima x C. moschata)
ΤΖ148,
και από φυτά εμβολιασμένα στην ίδια την ποικιλία του
εμβολίου, δηλαδή αυτο-εμβολιασμένα φυτά. Η αξιολόγηση
περιλάμβανε αριθμό ποιοτικών χαρακτηριστικών της
σάρκας των καρπών όπως η συνεκτικότητα, ο χρωματισμός,
τα διαλυτά στερεά συστατικά (γλυκύτητα) κ.ά. Από τα
αποτελέσματα διαφάνηκε ότι η εφαρμογή του εμβολιασμού
από μόνη δεν επηρεάζει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του
καρπού.
Επίδραση υποκειμένων στην απόδοση και ποιότητα
μεγαλόκαρπων ένσπερμων ποικιλιών καρπουζιού
Ως εμβόλια χρησιμοποιήθηκαν τέσσερις εμπορικά
διαδεδομένες μεγαλόκαρπες ένσπερμες ποικιλίες
(Celebration, Gallery, Pegasus και Torpilla) που
εμβολιάστηκαν σε τρία υβριδικά υποκείμενα (Ν101, ΤΖ148
και Bombo). Ως μάρτυρας χρησιμοποιήθηκαν τα αυτόριζα
φυτά της κάθε ποικιλίας. Η εργασία επαναλήφθηκε για
δύο έτη. Από τα αποτελέσματα διαφάνηκε καταρχάς ότι η
απόδοσηόλων των εμπορικών ποικιλιών πουαξιολογήθηκαν
Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ
