38
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
Οργανική ουσία και θρεπτικά στοιχεία
Αλέκος Νικολάου
Λειτουργός Γεωργίας
στο Tμήμα Γεωργίας
Αν θα θέλαμε να δώσουμε ένα γενικό όρο για το τι
είναι οργανική ουσία θα λέγαμε ότι η οργανική ουσία
είναι όλα τα οργανικά υπολείμματα φυτικής και ζωικής
προέλευσης, δηλαδή όλα τα φρέσκα μέχρι και τα πλή-
ρως αποσυνθεμένα φυτικά μέρη και όλοι οι ζωντανοί
και νεκροί μικροοργανισμοί του εδάφους. H οργανι-
κή ουσία εφαρμόζεται ευρέως από τους γεωργούς σε
συνδυασμό με την χρήση των ανόργανων χημικών λι-
πασμάτων στο έδαφος. Σημειώνεται ότι, τα τελευταία
χρόνια, παρουσιάζεται αυξημένο το ενδιαφέρον για
χρησιμοποίηση της οργανικής ουσίας.
Η ωφέλεια που έχουμε με τη χρήση της μπορεί να
χωριστεί σε έμμεση και άμεση. Ως άμεση θεωρείται
η προσφορά των διαφορετικών θρεπτικών στοιχείων
στο έδαφος. Η έμμεση επίδραση της οργανικής ουσί-
ας οφείλεται στη βελτίωση της γονιμότητας και παρα-
γωγικότητας του εδάφους, η οποία είναι πολλαπλή και
μπορεί να συνοψιστεί ως ακολούθως:
1.
Αύξηση της υδατοϊκανότητας:
Η οργανική ουσία
έχει την ικανότητα να συγκρατεί μεγάλες ποσότητες
υγρασίες και η προσθήκη της στο έδαφος αυξάνει την
διαθέσιμη υγρασία στις ρίζες. Αυτό συνεπάγεται ότι
όταν προστεθεί στα ελαφρά αμμώδη εδάφη, αυτά συ-
γκρατούν μεγαλύτερη ποσότητα νερού περιορίζοντας
στο ελάχιστο τις οποιεσδήποτε απώλειες. Στα βαριά
αργιλώδη εδάφη προκαλεί αύξηση του πορώδους και
της διαπερατότητας βελτιώνοντας έτσι την στράγγιση
και τον αερισμό του εδάφους.
2.
Επίδραση στο pΗ:
Όταν έχουμε αποσύνθεση της
οργανικής ουσίας τότε παράγονται διάφορα οξέα με
αποτέλεσμα να αυξάνεται η οξύτητα του εδάφους.
Αυτό όπως αντιλαμβανόμαστε έχει βαρυσήμαντη
ωφέλεια, μιας και τα εδάφη της Κύπρου είναι ελα-
φρώς αλκαλικά, δηλαδή με pH μεγαλύτερο του επτά,
με αποτέλεσμα να γίνεται δυσκολότερα η πρόσληψη
διάφορων ιχνοστοιχείων, ιδιαίτερα του σιδήρου και
του ψευδαργύρου.
3.
Επίδραση στην εναλλακτική ικανότητα:
Η εναλ-
λακτική ικανότητα του εδάφους αποτελεί μια από τις
ποιο σημαντικές χημικές ιδιότητές του. Εκφράζει την
ικανότητα που έχει το έδαφος στο να συγκρατεί τα
διάφορα θρεπτικά στοιχεία σε αφομοιώσιμη μορφή.
Με άλλα λόγια μπορούμε να πούμε πως με την προ-
σθήκη της οργανικής ουσίας αυξάνεται η δυνατότητα
του εδάφους να αποθηκεύει θρεπτικά στοιχεία. Στην
πράξη τούτο έχει μεγαλύτερη σημασία στα αμμώ-
δη παρά στα αργιλώδη εδάφη, γιατί περιορίζεται το
υπερβολικό ξέπλυμα των θρεπτικών στοιχείων.
4.
Υπόστρωμα ανάπτυξης μικροοργανισμών:
Η
οργανική ουσία προσφέρει το οργανικό υπόστρωμα
για την δράση και πολλαπλασιασμό των διαφόρων
μικροοργανισμών. Αποτέλεσμα αυτής της δράσης εί-
ναι η αποσύνθεση και απελευθέρωση των διαφόρων
θρεπτικών στοιχείων.
Παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη μεί-
ωση της οργανικής ουσίας στο έδαφος
Τονίζεται ότι οι κύριοι παράγοντες οι οποίοι μπορούν
να επηρεάσουν την μείωση της οργανικής ουσίας στο
έδαφος οφείλονται, κυρίως, στο κλίμα, στην σύνθε-
ση του εδάφους, στη στράγγιση του εδάφους και στη
χρήση του εδάφους, όπως αναπτύσσονται πιο κάτω:
1.
Το κλίμα:
Η οργανική ουσία αποσυντίθεται ταχύ-
τερα στις υψηλότερες θερμοκρασίες και επομένως τα
εδάφη στα θερμότερα κλίματα τείνουν να περιέχουν
λιγότερο ποσοστό οργανικής ουσίας, όπως δηλαδή τα
εδάφη της Κύπρου που χαρακτηρίζονται πολύ φτωχά
σε οργανική ουσία, σε ποσοστό περίπου του ενός τοις
εκατόν (1%). Σε αντίθεση με τα εδάφη άλλων χωρών
όπως για παράδειγμα των σκανδιναβικών χωρών και
όχι μόνο που το ποσοστό της οργανικής ουσίας στο
έδαφος ξεπερνά το έξι τοις εκατόν (6%).
2.
Η σύνθεση του εδάφους:
Τα λεπτόκοκκα εδάφη
τείνουν να έχουν περισσότερη οργανική ουσία σε σύ-
γκριση με τα χονδρόκοκκα εδάφη.
3.
Η στράγγιση του εδάφους:
Όσο πιο πολύ υγρα-
σία συγκρατεί το έδαφος, τόσο λιγότερο οξυγόνο είναι
Η
χρησιμοποίηση της οργανικής ουσίας με σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητας του εδάφους
ήταν γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων και αποτελούσε τον κύριο και μοναδικό τρόπο βελτίωσης
της γονιμότητας του εδάφους με θρεπτικά στοιχειά. Η παραγωγή γεωργικών προϊόντων εξαρτάται
κατά κύριο λόγο από την γονιμότητα και παραγωγικότητα των εδαφών και για τον λόγο αυτό, τόσο
η ποιοτική όσο και η ποσοτική παραγωγή πρέπει να βασίζεται στην προσθήκη των απαραίτητων
θρεπτικών στοιχείων στις ποσότητες που χρειάζεται η κάθε φυτεία. H οργανική ουσία μπορεί να χρη-
σιμοποιηθεί για γεωργικούς σκοπούς και αποτελεί μια σημαντική πηγή θρεπτικών στοιχείων σε άζω-
το, φωσφόρο, κάλι και ιχνοστοιχεία, τα οποία συμβάλλουν θετικά στη βελτίωση της γονιμότητας και
παραγωγικότητας των εδαφών.
