36
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
Φυσικοί εχθροί των τρωκτικών στην Κύπρο
Χάρης Νικολάου
Δασικός Λειτουργός
στο Τμήμα Δασών
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν υπάρχουν υγιείς
και ανέξοδοι τρόποι ελέγχου των τρωκτικών με μια πιο
οικολογική προσέγγιση ώστε να αποφεύγονται χημικά
σκευάσματα και άλλες ζημιογόνες για το περιβάλλον και
την οικονομία, μέθοδοι καταπολέμησης. Αν αφήσουμε τη
φύση να λειτουργήσει από μόνη της, διατηρώντας τους
φυσικούς εχθρούς των τρωκτικών σε υψηλά επίπεδα,
ώστε να διαδραματίσουν τον ρόλο που έχουν στο πε-
ριβάλλον, οι πληθυσμοί των τρωκτικών θα μειωθούν σε
επίπεδα που πλέον δεν θα επηρεάζουν στον βαθμό που
συμβαίνει τα τελευταία χρόνια.
Kάποια είδη που λειτουργούν ως φυσικοί εχθροί των
τρωκτικών, αναφέρονται στη συνέχεια.
Το ανθρωποπούλι,
(
Tyto alba
), είναι μια μετρίου μεγέ-
θους κουκουβάγια που διαφέρει από τα άλλα είδη κου-
κουβάγιας αφού έχει ένα χαρακτηριστικό καρδιοειδές
σχήμα προσώπου και, συγκριτικά, μακριά πόδια. Όπως
και τα περισσότερα αρπακτικά πουλιά, σκοτώνει τη λεία
του για να τραφεί. Η διατροφή του περιλαμβάνει στην
μεγάλη πλειοψηφία μικρά θηλαστικά, κυρίως τρωκτικά,
καθώς και πουλιά. Το πιο κοινό είδος της διατροφής του
είναι τα ποντίκια και οι νυφίτσες. Από επιστημονικές με-
λέτες που έχουν γίνει σε διάφορες περιοχές στην Κύπρο
αλλά και σε άλλες χώρες μετά από ανάλυση των εμεσμά-
των (pellets), ή και από απευθείας παρατηρήσεις, έχει
διαπιστωθεί ότι το 93-99% της διατροφής του αποτελεί-
ται από τρωκτικά.
Φωλιάζει συνήθως σε τρύπες παλαιών κτιρίων και γκρε-
μών με σχετικά άνετο εσωτερικό το οποίο διατηρείται
σκοτεινό. Τα νεαρά παραμένουν στη φωλιά για περίπου
εννιά βδομάδες μετά την εκκόλαψη. Οι ανάγκες τους για
φαγητό κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στη φωλιά
είναι αυξημένες αφού τα μεγαλύτερα μπορούν να κατα-
ναλώνουν μέχρι και 10 τρωκτικά το καθένα κάθε βράδυ.
Αυτό αποδεικνύει τη χρησιμότητα των πουλιών αυτών
υπέρ της βιολογικής καταπολέμησης των τρωκτικών χω-
ρίς τη χρήση δηλητηρίων και χημικών σκευασμάτων και
πόσο χρήσιμα μπορούν να αποδειχτούν για τους γεωρ-
γούς και τους κτηνοτρόφους.
Τοποθετώντας τεχνητές φωλιές σε περιοχές όπου βρί-
σκονται ανθρωποπούλια τα ενθαρρύνουμε να παραμέ-
νουν σε αυτές τις περιοχές. Έστω και αν δεν είναι κοινά
σε μια περιοχή οι τεχνητές φωλιές μπορούν να προσελ-
κύσουν ένα περιπλανώμενο ζευγάρι να παραμείνει στην
περιοχή. Σε περιοχές όπου το είδος είναι κοινό η τοποθέ-
τηση τεχνητών φωλιών θα βοηθήσει τα ανθρωποπούλια
να αναπαραχθούν και να αποικίσουν περιοχές όπου δεν
είναι και τόσο κοινά.
Ο σπιζαετός ή περδικοσιάχινο,
(
Aquila fasciata
), έχει
μήκος σώματος 65-72 cm και άνοιγμα φτερούγων 150-
180 cm. Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο σε μέγεθος και ση-
μασία είδος αρπακτικού που ζει στην Κύπρο μετά από
τον γύπα. Ζει σε περιοχές με αραιή δασώδη καθώς και
θαμνώδη βλάστηση ενώ φωλιάζει σε ψηλά πεύκα κατά
την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου γεννώντας 2-3
αυγά. Τρέφεται με θηλαστικά, πουλιά και ερπετά, ενώ,
η πέρδικα μαζί με την ποντίκα αποτελούν το μεγαλύτερο
ποσοστό στη διατροφή του.
Φυσικοί εχθροί των τρωκτικών, σε μικρότερο βαθμό,
αποτελούν και άλλα αρπακτικά πουλιά είτε ημερόβια είτε
νυχτόβια όπως για παράδειγμα η αετογερακίνα (
Buteo
rufinus
), το διπλοσάινο (
Accipiter gentilis
) και ο αρκόθου-
πος (
Asio otus
). Όλα τα αρπακτικά πουλιά συμπεριλαμ-
βάνονται στα προστατευόμενα είδη πτηνών του νόμου
που προνοεί για την προστασία και διαχείριση άγριων
πτηνών και θηραμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας του
2003 καθώς και στην ευρωπαϊκή οδηγία για την προστα-
σία των πουλιών 2009/147/EC.
Η αλεπού,
(
Vulpes vulpes
) είναι το δεύτερο μεγαλύτε-
ρο θηλαστικό της κυπριακής πανίδας μετά το αγρινό.
Είναι ζώο που πάντοτε πρωταγωνιστούσε σε διάφορες
Τ
α τρωκτικά, είναι ζώα μεγάλης προσαρμοστικότητας με πολύ ραγδαίο ρυθμό αναπαραγωγής γι’ αυτό
και τα συναντούμε σε όλες σχεδόν τις γωνιές της Γης σε μεγάλους αριθμούς. Καταστρέφουν ένα μεγάλο
μέρος των αποθεμάτων τροφών του ανθρώπου, είτε άμεσα καταναλώνοντάς τα ή έμμεσα, μολύνοντάς τα
με τα περιττώματά τους. Επιπλέον, τα ζώα αυτά είναι υπεύθυνα για τη μετάδοση μιας σειράς μολυσματικών
ασθενειών όπως η πανώλη, ο τυφοειδής πυρετός και η λύσσα. Από την άποψη αυτή, η αποτελεσματική και
αδιαπραγμάτευτη καταπολέμηση των ζώων αυτών είναι απαραίτητη.
Εικόνα 1:
Aνθρωποπούλι
