Αστράγαλος ο μακρόκαρπος, υποειδ. των Λευκάρων
Astragalus macrocarpus
, subsp. lefkarensis
Τάκης Παπαχριστοφόρου
Πρώτος Δασικός Λειτουργός
Τμήμα Δασών
Το φυτό
Αστράγαλος ο μακρόκαρπος
, υποειδ. των
Λευκάρων, είναι όρθιο, πολυετές ποώδες φυτό, με ύψος
50-100 cm και με βλαστούς καλυμμένους με πυκνό, μακρύ,
αργυρόχρωμο τρίχωμα. Τα φύλλα φέρουν, επίσης, μακριές
τρίχες, είναι πτερωτά, στη βάση σχετικά μικρά, μέχρι 10
x 2 cm, τα ανώτερα μεγαλύτερα, 14-20 x 2-6 cm. Κάθε
φύλλο αποτελείται από 15-30 φυλλάρια, μήκους 7-27 mm
και πλάτους 4-12 mm. Τα άνθη είναι κίτρινα και φέρονται
ανά 3-9 σε πυκνές ταξιανθίες. Ο καρπός είναι χέδρωπας
(όπως των ψυχανθών), διογκωμένος, μήκους 2,5-3 cm και
πλάτους 1,5-2 cm, με φελλώδες ή σπογγώδες περικάρπιο.
Εξάπλωση
Ενδημικό υποείδος της Κύπρου. Έχει εντοπιστεί σε έξι
θέσεις, Πάνω Λεύκαρα, Ασγάτα, Κελοκέδαρα, και νέες
θέσεις, Αλαμινός, Κολώνη κοντά στην Ίνεια και κοντά στον
Κορμακίτη.
Ενδιαίτημα
Υποβαθμισμένοι θαμνώνες και φρυγανώδεις φυτοκοινωνίες
με υψόμετρο 75-700m, σε ασβεστολιθικά, κυρίως, αλλά και
ηφαιστειογενή υποστρώματα.
Βιολογία
Άνθιση:
Φεβρουάριος-Μάιος.
Καρποφορία:
Μάιος-
Ιούνιος.
Διασπορά:
Αχωρία ή βαρυχωρία τον Ιούνιο-Ιούλιο.
Αναπαράγεται με αναβλάστηση από υπόγεια ριζώματα.
Αναπαραγωγικό δυναμικό 0-37 σπέρματα ανά φυτό,
με αναπαραγωγική επιτυχία από 0-4,4 %. Τα σπέρματα
χαρακτηρίζονται από πρωτογενή λήθαργο που ελέγχεται
από το σκληρό και αδιάβροχο σπερματικό περίβλημα
και αναμένεται ότι το είδος σχηματίζει εδαφική τράπεζα
σπερμάτων. Η βλάστηση, μετά από τραυματισμό του
περιβλήματος, επιτυγχάνεται σε θερμοκρασίες 10-25 °C και
ολοκληρώνεται σε 10 μέρες.
Κατάσταση διατήρησης και απειλές
Ο συνολικός πληθυσμός στην Κύπρο είναι περίπου 2.900
άτομα, με μεγαλύτερους υποπληθυσμούς αυτούς στην
Ασγάτα (περίπου 2.000 φυτά) και στον Κορμακίτη (περίπου
500 φυτά). Η μικρή αναπαραγωγική επιτυχία είναι ενδεικτική
πιθανής παρουσίας προβλημάτων στην αναπαραγωγή,
ενώ οι καρποί του προσβάλλονται από έντομο που μέχρι
πρόσφατα ήταν άγνωστο, και καταβάλλονται προσπάθειες
για προσδιορισμό του. Ο υποπληθυσμός στον Κορμακίτη δεν
απειλείται. Στην Ίνεια έχει υποβαθμιστεί από τη βόσκηση,
ενώ στις άλλες θέσεις μπορεί να απειληθεί από τυχαία
συμβάντα και οικιστική ανάπτυξη, αλλά προς το παρόν
βρίσκεται σε καλή κατάσταση.
Υφιστάμενα μέτρα προστασίας
Όλοι οι υποπληθυσμοί βρίσκονται σε ιδιωτική γη χωρίς
κανένα καθεστώς προστασίας, με εξαίρεση αυτόν στα
Λεύκαρα και μέρος του υποπληθυσμού στην Ασγάτα που
βρίσκονται σε περιοχές του δικτύου
Natura 2000
. Ποσότητα
σπερμάτων διατηρείται στην τράπεζα σπερμάτων του
Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών. Περιλαμβάνεται στα φυτά
του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας Οικοτόπων. Υλοποιείται,
επίσης, πρόγραμμα LIFE+ το οποίο, ανάμεσα σε άλλες
δράσεις, περιλαμβάνει τη δημιουργία μικροαποθέματος
στην περιοχή Ασγάτας αλλά και πολλά άλλα μέτρα
προστασίας του φυτού στην εν λόγω περιοχή.
Προτεινόμενα μέτρα προστασίας
Ενίσχυση των υποπληθυσμών του σε συνεργασία με τοπικές
Αρχές και παρακολούθηση. Επειδή όλοι οι υποπληθυσμοί
βρίσκονται σε ιδιωτική γη και έξω από τα κρατικά δάση, η
συμβολή των τοπικών Αρχών είναι καθοριστικής σημασίας.
Επίσης, πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω τα προβλήματα
της αναπαραγωγής στη φύση.
Κατηγορία κινδύνου (σύμφωνα με IUCN):
Εύτρωτο.
Κείμενο:
Α. Δελλά, Δ. Παρασκευά-
Χατζηχαμπή και Α. Χ. Χατζηχαμπής
Φωτογραφία:
Α. Χ. Χατζηχαμπής
Υδατογραφία:
Ελένη Ιακωβίδου McLoughlin
Σημείωση: Το Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της
Κύπρου είναι αποτέλεσμα συλλογικής εργασίας και
στενής συνεργασίας μεγάλου αριθμού ερευνητών της
κυπριακής χλωρίδας. Εκδόθηκε από τον Φιλοδασικό
Σύνδεσμο Κύπρου το 2007 και σε αυτό αξιολογούνται
328 φυτά της κυπριακής χλωρίδας. Τα κόκκινα βιβλία
και οι κόκκινοι κατάλογοι χρησιμοποιούνται διεθνώς
και αναφέρονται σε φυτά ή ζώα που κινδυνεύουν με
εξαφάνιση, κατατάσσοντάς τα σε κατηγορίες κινδύνου
εξαφάνισης με βάση ποσοτικά κριτήρια και μέσα από
καθορισμένη μεθοδολογία
της Διεθνούς Ένωσης
Διατήρησης της Φύσης (IUCN). Το Τμήμα Δασών δίνει
την ευκαιρία στο κοινό να γνωρίσει, μέσα από αυτή τη
στήλη, αριθμό φυτών που περιλαμβάνονται στο Κόκκινο
Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου.
A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 8
/
T E Υ Χ Ο Σ 4 7 3
48
ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΦΥΤΑ
