2
•
ΑΓΡΟΤΗΣ
Γεωργία και περιοχές του Δικτύου Natura 2000
Μαρίνα Ξενοφώντος
Λειτουργός Φυσικού Περιβάλλοντος
στο Tμήμα Περιβάλλοντος
Οι ήπιες και κατά κύριο λόγο παραδοσιακές γεωργικές
πρακτικές που εφαρμόζονταν για αιώνες στην Ευρώπη,
έχουν επίσης διαμορφώσει ένα πολυποίκιλο μωσαϊκό
αγροτικών τοπίων, που περιλαμβάνει το ημιφυσικό πε-
ριβάλλον και τις καλλιέργειες και εξαπλώνεται από τα
εκτεταμένα βοσκοτόπια της βορειοδυτικής Ευρώπης
και τις εκτενείς αγροδασικές εκτάσεις της σκανδιναβι-
κής χερσονήσου, έως τα μικτά γεωργοκτηνοτροφικά
συστήματα με τους μικρούς κλήρους γης της Μεσογεί-
ου. Η δυναμική των αγροτικών οικοσυστημάτων, το κλί-
μα και η τοπογραφία έχουν δημιουργήσει, ένα πλούσιο
σε βιοποικιλότητα περιβάλλον.
Τα δομικά στοιχεία του αγροτικού τοπίου είναι στην
πλειονότητά τους μωσαϊκά από γεωργικές εκμεταλλεύ-
σεις, στα οποία περιβάλλονται οι φυσικές εκτάσεις, που
διαμορφώνουν τα φυσικά οικοσυστήματα. Τα αγροτι-
κά οικοσυστήματα συντηρούν μεγάλους αριθμούς ει-
δών χλωρίδας και πανίδας και δίκαια θεωρούνται ως
αγροτικά συστήματα υψηλής οικολογικής αξίας για τη
βιοποικιλότητα (high-nature-value farming systems),
καταλαμβάνοντας ένα σημαντικό ποσοστό της ευρω-
παϊκής υπαίθρου. Οι περιοχές αυτές συγκεντρώνονται
κυρίως στον Νότο και περιλαμβάνουν κυρίως περιοχές
με παραδοσιακές καλλιέργειες, όπου γίνεται η εφαρ-
μογή ήπιων καλλιεργητικών μεθόδων με περιορισμένη
χρήση αγροχημικών ουσιών και ημι-φυσικές εκτάσεις,
όπως τα ορεινά λιβάδια εκτατικής κτηνοτροφίας.
Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι πολλές γεωργοκτηνο-
τροφικές περιοχές, που χρησιμοποιούν παραδοσι-
ακές πρακτικές παρουσιάζουν υψηλή βιοποικιλότη-
τα. Μερικές χαρακτηριστικές περιοχές είναι τα μικτά
γεωργοκτηνοτροφικά συστήματα, οι παραδοσιακοί
ελαιώνες της Μεσογείου, τα ορεινά βοσκοτόπια κ.ά.,
τα οποία συντηρούν ένα μεγάλο αριθμό άγριων ει-
δών χλωρίδας και πανίδας. Είναι αξιοσημείωτο το
γεγονός ότι το μεσογειακό τοπίο, παρότι είναι ένα
καθαρά ανθρωπογενές περιβάλλον, συμπεριλαμβά-
νεται στην λίστα του IUCN με τις πιο πλούσιες σε
βιοποικιλότητα περιοχές του πλανήτη. Ιδιαίτερα οι
ημιορεινές και ορεινές περιοχές της Μεσογείου απο-
τελούν παραδείγματα περιοχών όπου, για χιλιάδες
χρόνια, η γεωργία και η κτηνοτροφία συντηρούν μια
πλούσια βιοποικιλότητα.
Στην Κύπρο ο μικροτεμαχισμός (πολλοί μικροί αγροί),
που σε αρκετές περιπτώσεις χωρίζονται μεταξύ τους
με φυτοφράκτες, σε συνδυασμό με την παρουσία διά-
σπαρτων συστάδων δένδρων δημιουργούν ένα ετερο-
γενές τοπίο, που αποτελεί σημαντικό ενδιαίτημα για αρ-
κετά είδη άγριας ζωής και κυρίως για τα πουλιά, όπως
τα μεταναστευτικά είδη, που χρησιμοποιούν σε μεγάλο
βαθμό τους χώρους αυτούς. Επίσης, η εκτατική κτηνο-
τροφία έχει διαμορφώσει σε σημαντικό βαθμό το φυσι-
κό περιβάλλον, ενώ παράλληλα ευνοεί την παρουσία
μεγάλων σαρκοφάγων αρπακτικών πουλιών.
Η
γεωργία εδώ και χιλιετίες επηρέασε και εξακολουθεί να επηρεάζει την τοπογραφική και βιολογική
ποικιλότητα της Ευρώπης. Έχει εξάλλου διαμορφώσει, σε μεγάλο βαθμό, το φυσικό τοπίο της ευρω-
παϊκής υπαίθρου και έχει επίσης αναμφίβολα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση του κυπρια-
κού τοπίου και της πλούσιας βιοποικιλότητας του νησιού.
