Αναφορά σε ένα από τα κυπριακά φυτά στον κήπο µας
∆ρυς η βαφική (Quercus infectoria subsp. veneris Meikle)
Τάκης Παπαχριστοφόρου
Ανώτερος ∆ασικός Λειτουργός
στο Τµήµα ∆ασών
H
δρυς ή βαλανιδιά (στην κυπριακή διάλεκτο, ο δρυς ή/και γρυς) είναι µεγάλων διαστάσεων δέντρο και ανήκει στην
οικογένεια
Φηγίδες (Fagaceae),
η οποία περιλαµβάνει οχτώ γένη και γύρω στα 1050 είδη. Η δρυς υπάγεται στο
γένος των δρυών που περιλαµβάνει, γύρω, στα 600 είδη µε εξάπλωση στην Ευρώπη (27 είδη), Βόρεια Αφρική, Ασία,
Βόρειο Αµερική και στις δυτικές περιοχές της Νότιας Αµερικής. Στον τόπο µας, απαντούνται σε φυσική εξάπλωση
µόνο τρία είδη δρυός, η λατζιά (Q. alnifolia), η δρυς ή βαλανιδιά (
Q. infectoria ssp.veneris
)
και η περνιά (
Q.coccifera
ssp calliprinos),
ενώ έχει εισαχθεί και µικρός αριθµός από άλλα είδη (
Q.ilex, Q.macrolepis, Q.macro-
carpa),
τα οποία έχουν φυτευτεί σε χώρους πρασίνου Πόλεων και Kοινοτήτων.
Στην αρχαιότητα η Κύπρος ήταν γνωστή ως το Πράσινο Νησί, κάτι που υποδηλώνει ότι,
ήταν, σχεδόν, εξ’ ολοκλήρου καλυµµένη µε δασική βλάστηση. Ένα από τα σηµαντικά
στοιχεία της βλάστησης αυτής αποτελούσε και η δρυς, η οποία σχηµάτιζε εκτεταµένα
δάση, κυρίως, στις χαµηλότερες περιοχές. Σήµερα, διασώζονται µεµονωµένα δέντρα
ή µικρές οµάδες δένδρων, κυρίως, έξω από τα δάση, µέσα και γύρω από καλλιερ-
γούµενα χωράφια. Τέτοιες συστάδες βρίσκουµε στην περιοχή της Λυσού, ∆ρύµου,
Λάσας, Φύτης, Κρίτου Μαρότου, Στρουµπιού, στην περιοχή του Αγρού, στην περιοχή
Λαγουδερών - Πολυστύπου, στην Κοιλάδα της Σολιάς και αλλού.
Η δρυς είναι ηµιφυλλοβόλο µεγάλων διαστάσεων δένδρο, µε ογκώδη κορµό και πλατιά
απλωτή κόµη που µπορεί να φτάσει το ύψος των 18 µέτρων. Ο φλοιός της είναι γκρίζος µε
σηµαντικό πάχος και κάθετες σχισµές στους γέρικους κορµούς και κλάδους. Τα φύλλα της είναι,
σχετικά, µεγάλα µε µήκος 4-15 εκ. και πλάτος 2-7 εκ., γυαλιστερά στην πάνω επιφάνεια και ελαφρώς
τριχωτά στην κάτω, έχουν αποστρογγυλεµένη βάση και οι παρυφές τους είναι οδοντωτές ή κυ-
µατοειδείς. Τα φύλλα διατηρούνται µέχρι να εµφανιστούν νέα, αργά το Xειµώνα ή αρχές της
Άνοιξης. Τα άνθη της είναι µονογενή και το δένδρο είναι µόνοικο. Οι αρσενικές ταξιαν-
θίες εµφανίζονται στα άκρα των κλαδίσκων. Τα θηλυκά άνθη εµφανίζονται σε οµάδες
2-3
στις µασχάλες των φύλλων. Ο καρπός της είναι κυπελλοφόρο µονόσπερµο κάρυο
(
βαλανίδι). Το κύπελλο έχει διάµετρο 2-2,5 εκ., ενώ το βαλανίδι έχει µήκος 1,3-5 εκ.
και διάµετρο 1-2 εκ. Το ξύλο της δρυός είναι σκληρό, διαρ-
κές και ευκατέργαστο και χρησιµοποιείται στην οικοδο-
µική βιοµηχανία, στην επιπλοποιία, στη ναυπηγική,
στην κατασκευή δαπέδων, βαρελιών, υποστηριγµά-
των µεταλλείων, καθώς και στην παρασκευή πολύ
καλής ποιότητας κάρβουνων.
Η εξάπλωση της δρυός αρχίζει από την επιφάνεια της θάλασσας και φθάνει
µέχρι τα 1700µ. υψόµετρο. Εµφανίζεται, συνήθως, σε κοιλάδες βουνών
πάνω σε πυριγενή πετρώµατα, αλλά και σε πεδιάδες πάνω σε ασβεστολι-
θικά πετρώµατα. Οι µεµονωµένες συστάδες δρυός αντιπροσωπεύουν τα
υπολείµµατα παλαιοτέρων εκτεταµένων δασών. Η καταστροφή των
δασών αυτών οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στον ανθρώπινο παράγοντα,
αφού τα βαθιά εδάφη στα οποία ευδοκιµεί, χρησιµοποιούνται εδώ και αι-
ώνες για γεωργικούς σκοπούς. Συνοδεύεται, συνήθως, από διάφορα φυ-
τικά είδη, όπως η περνιά, η στερατζιά, η αρκολουβκιά, η µοσφιλιά, η τρα-
χεία πεύκη, η τρεµιθιά, η αντρουκλιά, η ξυσταριά, η αναθρίκα, το γεράνι,
και διάφορα είδη αγριοκρεµµυδιών.
Η ∆ρυς ή βαλανιδιά είναι µεγαλοπρεπές δέντρο που µπορεί να χρησιµο-
ποιηθεί σε µεγάλους κήπους ως µεµονωµένο δέντρο ή ακόµη και ως οµάδα
δέντρων σε µεγάλους χώρους, πλατείες και πάρκα. Είναι πολύ χαρακτηρι-
στικό δέντρο για το πλούσιο φύλλωµά του και την εξαιρετική σκίαση που
παρέχει.
70
ΑΓΡΟΤΗΣ