Μάρκος Μάρκου
Λειτουργός Γεωργίας
στο Τµήµα Γεωργίας
Η
συκιά είναι ∆ικοτυλήδονο φυτό της οικογένειας Μορεϊδών που ανήκει στο γένος Φίκος. Η καλλιέργεια της συ-
κιάς (
Ficus carica
),
ανάγεται στους προϊστορικούς χρόνους και η καταγωγή της είναι, πιθανότατα, η Ασία. Απο-
µεινάρια της αρχαιότερης µορφής αγροκαλλιέργειας είναι τα απολιθωµένα και τα, σε πολύ καλή κατάσταση, δια-
τηρηµένα σύκα που βρέθηκαν από Αµερικανούς και Ισραηλινούς αρχαιολόγους, στην κοιλάδα του Ιορδάνη. Αριθ-
µός µικρών σύκων και άλλα µικρότερα κοµµάτια ηλικίας 11.200 - 11.400 ετών, βρέθηκαν σε σπίτι σε νεολιθικό
Xωριό στην κοιλάδα του ποταµού Ιορδάνη, στο Ισραήλ.
H ανακάλυψη ενισχύει την πεποίθηση ότι, η καλλιέργεια της συκιάς ήταν η πρώτη µορφή οικιακής καλλιέργειας
στην ιστορία του ανθρώπινου γένους. Όπως υπογραµµίζουν οι ερευνητές, τα σύκα του Iορδάνη προέρχονται από
την ποικιλία του δένδρου (συκιά η παρθενοκαρπική) που αναπαράγεται µόνο µε καταβολάδες, αφού δεν παράγει
σπόρους, άρα προϋποθέτει τη διαδικασία της καλλιέργειας. Η συκιά αναφέρεται, επίσης, στην Παλαιά ∆ιαθήκη.
Όταν ο Αδάµ και η Εύα έφαγαν το µήλο και απέκτησαν τη γνώση, τοποθέτησαν στα απόκρυφά τους µέρη φύλλα
συκής. ∆ύο είναι οι µυθολογικές ερµηνείες για την εµφάνιση της συκιάς. Κατά την πρώτη, σε συκιά µεταµορφώ-
θηκε ο Τιτάνας Συκέας από τη µητέρα του Γη, προκειµένου να σωθεί από την καταδίωξη του ∆ία. Κατά τη δεύτερη,
η Θεά της γεωργίας ∆ήµητρα, όταν πληροφορήθηκε την εξαφάνιση της κόρης της Περσε-
φόνης, που την απήγαγε ο Πλούτωνας (µετά από συµφωνία µε το ∆ία) εγκατέλειψε
τον Όλυµπο και την έψαχνε µεταµορφωµένη σε γριά. Βαθύτατα εξοργισµένη
όπως ήταν, εµπόδιζε τη γη να παράγει καρπούς. Στην Ελευσίνα, φιλοξενήθηκε
από το Bασιλιά Φύταλο. Σε αντάλλαγµα της φιλοξενίας του, επέτρεψε τη βλά-
στηση της συκιάς και δίδαξε την καλλιέργειά της. Έτσι, προέκυψε η γνώµη
των Αθηναίων ότι η συκιά προέρχεται από την Αττική. Στην Ελλάδα, η συκιά
ήρθε από την Καρία (από όπου πήρε και το όνοµά της) και η τεχνική της
καλλιέργειάς της, καταγράφηκε για πρώτη φορά από τον ποιητή Αρχί-
λοχο, γύρω στα 700 π.X. Κατά τον Ηρόδοτο, η εκστρατεία του Ξέρξη κατά
της Αθήνας πραγµατοποιήθηκε για τα περίφηµα σύκα της Αττικής που
ήταν τότε περιζήτητα στην Περσία, αλλά η εξαγωγή τους ήταν απαγο-
ρευµένη. Από εκεί προέρχεται και το επίθετο «συκοφάντης» που κατά
τον Πλούταρχο συκοφάντης ήταν εκείνος που κατήγγειλε τους παράνο-
µους εξαγωγείς σύκων στην Αρχαία Αθήνα. Βεβαίως, αργότερα, επειδή
υπήρξαν πολλές ψευδείς καταγγελίες, ο όρος άλλαξε και πήρε τη σηµε-
ρινή του σηµασία. Κατά τον Όµηρο, ο Λαέρτης αναγνώρισε τον Οδυσσέα
επειδή αυτός του υπενθύµισε πού είχε φυτέψει τις σαράντα συκιές που του
είχε δωρίσει. Οι καρποί της συκιάς, τα σύκα, µαζί µε τις ελιές και τα σταφύ-
λια ήταν από τα σηµαντικότερα είδη διατροφής των αρχαίων Ελλήνων, ενώ οι
Σπαρτιάτες τα χρησιµοποιούσαν στα δηµόσια γεύµατά τους.
ΑΓΡΟΤΗΣ
9
Η καλλιέργεια της συκιάς