Μυκόρριζες: εργαλείο διατήρησης και βελτίωσης της γονιµότητας
των εδαφών
∆ρ Μιχάλης Οµήρου
Λειτουργός Γεωργικών Eρευνών και
∆ρ Ιωάννης Μ. Ιωαννίδης
Aνώτερος Λειτουργός Γεωργικών Eρευνών
στο Iνστιστούτο Γεωργικών Eρευνών
Ο
ι µυκόρριζες είναι η συµβιωτική σχέση που σχηµατίζεται µεταξύ µυκήτων που ανήκουν στο φύλο
Glo-
meromycota
και αυτότροφων φυτικών οργανισµών. Αυτή η συµβίωση είναι η πλέον διαδεδοµένη
που παρατηρείται στα χερσαία οικοσυστήµατα αφού το 90% των φυτικών οργανισµών σχηµατίζουν τέ-
τοιες συµβιωτικές σχέσεις. Οι µυκόρριζες διακρίνονται ανάλογα µε τον τρόπο που αποικίζουν τα φυτά σε
δύο µεγάλες κατηγορίες, τις ενδοµυκόρριζες (ΑΜ) και τις εκτοµυκόρριζες (ΕΜ). Η πρώτη κατηγορία πα-
ρουσιάζει έντονο γεωργικό ενδιαφέρον αφού τα περισσότερα είδη που αποικίζουν τα καλλιεργούµενα
φυτά αποικίζουν το ριζικό σύστηµα σχηµατίζοντας δοµές µέσα στους ιστούς. Οι εκτοµυκόρριζες εντοπί-
ζονται συνήθως σε δασικά είδη και δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο γεωργικό ενδιαφέρον. Το κύριο όφελος των
φυτών-ξενιστών που σχηµατίζουν συµβιωτικές σχέσεις µε ενδοµυκόρριζες αφορά την αποτελεσµατικότερη
πρόσληψη θρεπτικών στοιχείων και νερού.
Πέραν όµως από τις ευεργετικές επιδράσεις που έχουν διαπιστωθεί σε αυτούς τους τοµείς, ορισµένα είδη
ενδοµυκόρριζων φαίνεται να επιδρούν θετικά στην αντιµετώπιση εδαφογενών παθογόνων και στην απο-
φυγή της τοξικότητας βαρέων µετάλλων από τα φυτά. Ως εκ τούτου οι ενδοµυκόρριζες και τα εµπορικά
τους σκευάσµατα µπορεί να χρησιµοποιηθούν σε γεωργικά συστήµατα µε στόχο τη βελτίωση της γονιµό-
τητας των εδαφών και κατ’ επέκταση της αποδοτικότητας των φυτών. Σκοπός του άρθρου είναι να ανα-
πτύξει θέµατα που αφορούν τις ευεργετικές επιδράσεις των ενδοµυκόρριζων στα φυτά, τις επιπτώσεις
που έχουν οι καλλιεργητικές πρακτικές σε αυτές από αποτελέσµατα που προκύπτουν από την εργασία που
επιτελείται από την ερευνητική µας οµάδα.
Ευεργετικές επιδράσεις του αποικισµού των φυτών µε ενδοµυκόρριζες
Μεγάλος αριθµός δηµοσιεύσεων έχει αποδείξει πλέον ότι τα αποικισµένα από ΑΜ φυτά σε σύγκριση µε
µη αποικισµένα φυτά παρουσιάζουν µεγαλύτερη περιεκτικότητα θρεπτικών στοιχείων τόσο στη ρίζα όσο
και στο υπέργειο τµήµα. Ιδιαίτερη ανταπόκριση παρουσιάζουν τα φυτά στο φώσφορο όπου αποικισµένα
φυτά παρουσιάζουν σηµαντικά υψηλότερες συγκεντρώσεις του θρεπτικού αυτού στοιχείου. Τα τελευταία
χρόνια, µελέτες έχουν δείξει ότι, εκτός από τον φώσφορο, ο ρυθµός απορρόφησης αλλά και αφοµοίωσης
του αζώτου αυξάνει σηµαντικά παρουσία ΑΜ ενώ παρόµοια αποτελέσµατα έχουν βρεθεί και για άλλα θρε-
πτικά στοιχεία όπως ο Zn, ο Fe και ο Cu. Η αύξηση της συγκέντρωσης των θρεπτικών στοιχείων στις πλεί-
στες των περιπτώσεων συνοδεύεται από αύξηση του ρυθµού φωτοσύνθεσής και συσχετίζεται µε αύξηση
της παραγωγής βιοµάζας. Πέρα όµως από την αύξηση της πρόσληψης των θρεπτικών στοιχείων, τα ΑΜ
φυτά έχουν την ικανότητα να απορροφούν µεγαλύτερες ποσότητες νερού, αυξάνοντας µε αυτό τον τρόπο
την αποδοτικότητα χρήσης του νερού στην καλλιέργεια. Η εκτεταµένη ανάπτυξη των µυκηλιακών υφών
στο έδαφος και στην περιοχή της ριζόσφαιρας καθιστά εφικτή την αξιοποίηση χώρων που το ριζικό σύστηµα
των φυτών δεν µπορεί να εκµεταλλευτεί. Αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος για τον οποίο τα ΑΜ φυτά
παρουσιάζουν αυτές τις ιδιότητες.
16
ΑΓΡΟΤΗΣ