44
ΑΓΡΟΤΗΣ
Τεχνητή σπερµατέγχυση: Πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα
Μαρία Βαρνάβα
Λειτουργός Γεωργίας
στο Τµήµα Γεωργίας
Η
τεχνητή σπερµατέγχυση, στα αιγοπρόβατα, µπορεί να αποτελέσει ένα σηµαντικό εργαλείο στην αναπαραγω-
γική διαχείριση, µε θετικά αποτελέσµατα στη γενετική βελτίωση τόσο σε επίπεδο εκτροφής, όσο και σε ευ-
ρύτερο επίπεδο. Παρ’ όλα αυτά, τα πλεονεκτήµατά της έρχονται σε αντιπαράθεση µε κάποια µειονεκτήµατα-πε-
ριορισµούς κατά την εφαρµογή της.
Το σπουδαιότερο όφελος που προκύπτει από την εφαρµογή της τεχνητής σπερµατέγχυσης είναι η γενετική βελ-
τίωση που επιτυγχάνεται στο κοπάδι. Χρησιµοποιείται σπέρµα υψηλής γενετικής αξίας, το οποίο παράγεται από
επιλεγµένα αρσενικά και διοχετεύεται στις εκτροφές, οι οποίες επιτυγχάνουν το αποτέλεσµα που επιθυµούν χωρίς
οι κτηνοτρόφοι να υποχρεώνονται να αγοράσουν και να διατηρήσουν ακριβά ζώα. Η γενετική βελτίωση εφοδιάζει
τις εκτροφές µε ζώα αντικατάστασης, αλλά και µε νεαρά ζώα για το σφαγείο. Έτσι, είναι δυνατή η τελική δια-
σταύρωση, µε σκοπό την επίτευξη κέρδους τόσο άµεσα, όσο και έµµεσα, µέσω της ετέρωσης. Αποτέλεσµα είναι
η αύξηση των εσόδων από τα πωλούµενα προϊόντα. Η τεχνητή σπερµατέγχυση επιτρέπει τον πολλαπλασιασµό των
γονοτύπων χωρίς, όµως, να αυξάνεται ο αριθµός των αρσενικών στο κοπάδι. Με τον τρόπο αυτό, αποφεύγονται
και οι αιµοµιξίες. Όσον αφορά τη διαχείριση του κοπαδιού, η τεχνητή σπερµατέγχυση παρουσιάζει πολλά πλεο-
νεκτήµατα. Σε κοπάδια όπου οι επιβάσεις µε ένα αρσενικό είναι αδύνατο να εφαρµοστούν, η τεχνητή σπερµατέγ-
χυση είναι ο µόνος πρακτικός τρόπος για να ελεγχθεί η πατρότητα. Στα κοπάδια αυτά, είναι εύκολο να επιτευχθεί
η γονιµοποίηση των θηλυκών σε οµάδες από διαφορετικά αρσενικά. Για παράδειγµα, τα νεαρά θηλυκά µπορούν
να γονιµοποιηθούν από διασταυρωµένα αρσενικά και στις ενήλικες προβατίνες και αίγες καθαρής φυλής µπορεί
να εφαρµοστεί τεχνητή σπερµατέγχυση, µε σκοπό την παραγωγή απογόνου για αντικατάσταση. Με αυτόν τον
τρόπο, γίνεται πολύ εύκολη και η τήρηση στοιχείων που σκοπό έχει τη γενετική βελτίωση του κοπαδιού.
Ένα άλλο πλεονέκτηµα της τεχνητής σπερµατέγχυσης είναι ότι, αξιοποιεί, πλήρως, την τεχνική του συγχρονισµού
του οίστρου, οπότε έχουµε ακρίβεια στις αναµενόµενες ηµεροµηνίες τοκετού, δυνατότητα αναπαραγωγής εκτός
εποχής κ.ά. Έτσι, αποφεύγεται η δαπανηρή διατήρηση ενός µεγάλου αριθµού αρσενικών στη µονάδα. Η τεχνητή
σπερµατέγχυση επιτρέπει την αναπαραγωγή όταν τα αρσενικά δεν είναι διαθέσιµα για φυσική οχεία (βατιά) (π.χ.
στην αναπαραγωγή εκτός εποχής, όπου η λίµπιντο και η παραγωγή σπέρµατος είναι σε χαµηλά επίπεδα). Η βαθιά
κατάψυξη επιτρέπει τη χρησιµοποίηση καλής ποιότητας σπέρµατος, το οποίο συλλέχθηκε κατά την προηγούµενη
αναπαραγωγική περίοδο. Η δυνατότητα κατάψυξης του σπέρµατος των νεαρών αρσενικών αυξάνει το ενδιαφέρον
της τεχνητής σπερµατέγχυσης καθώς το γενετικό υλικό των βελτιωµένων αρσενικών µπορεί να χρησιµοποιηθεί
ακόµα και µετά το θάνατό τους. Επίσης, µε αυτήν την τεχνική αποφεύγεται η µετάδοση ασθενειών, ακριβώς διότι
τα αρσενικά που χρησιµοποιούνται για την τεχνητή σπερµατέγχυση βρίσκονται υπό υγιεινολογικό έλεγχο και δεν
κυκλοφορούν από κοπάδι σε κοπάδι. Επιτρέπει την αύξηση του αριθµού απογόνων ανά αρσενικό και αυξάνει την
ακρίβεια της εκτιµούµενης γενετικής αξίας των ζώων. Τέλος, µερικοί γονότυποι µπορούν να πολλαπλασιαστούν
γρήγορα και εντατικά. Για παράδειγµα, σήµερα, µε το πρόβληµα της τροµώδους νόσου στις αίγες, µπορεί να εφαρ-
µοστεί η τεχνητή σπερµατέγχυση µε σκοπό την παραγωγή ζώων ανθεκτικών στη νόσο αυτή.
Αν και η τεχνική αυτή αποτελεί ένα δυναµικό εργαλείο για την επίτευξη γενετικού κέρδους, η αποτελεσµατικότητά
της αντικρούεται από κάποια µειονεκτήµατα µε πρώτο το µειωµένο αριθµό γεν-
νητόρων σε κάθε γενεά. Η χρησιµοποίηση µικρού αριθµού αρσενικών
µπορεί να οδηγήσει σε πιθανή διάδοση κληρονοµικών ελαττωµάτων
ή και ανεξέλεγκτων ή άγνωστων ασθενειών. Επίσης, είναι πιθανή
και η αιµοµιξία.
Παρ’ όλα αυτά, η χρησιµότητα της τεχνητής σπερµατέγχυ-
σης είναι πολύ µεγάλη και µπορεί να βοηθήσει πολύ στη
διαχείριση της µονάδας. Πρέπει µόνο να γίνεται µε προ-
σοχή και σίγουρα από κάποιον ειδικό.
Πηγές:
•
Μ. Αυδή, 2001, Τεχνητή Σπερµατέγχυση στα αγροτικά
ζώα
•
