Tεχνητοί Ύφαλοι: Μια εναλλακτική µέθοδος διαχείρισης της αλιείας
Γιώργος Παγιάτας
Λειτουργός Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών Α΄
στο Tµήµα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών
Ε
ίναι αποδεκτό, σε παγκόσµιο επίπεδο ότι, οι διάφορες κλασικές πρακτικές διαχείρισης της αλιείας µέσω της
εφαρµογής τεχνικών περιοριστικών ρυθµίσεων, έχουν αποτύχει να δώσουν ουσιαστικές λύσεις στο πρόβληµα
της υπερεκµετάλλευσης των αλιευτικών πόρων. Αυτό κάνει επιτακτική την ανάγκη για τη λήψη καινοτόµων µέτρων
και την εφαρµογή διαφορετικών προσεγγίσεων στον τοµέα της αλιείας, έτσι ώστε να επιτευχθεί η διατήρηση των
θαλάσσιων πόρων στο διηνεκές. Τα ιχθυαποθέµατα µειώνονται σηµαντικά, τα αλιευτικά εργαλεία και η αλιευτική
πίεση αυξάνουν και οι θέσεις εργασίας στον κλάδο της παράκτιας αλιείας µειώνονται, ενώ η ένταξη νέων αλιέων
στο επάγγελµα δεν είναι συχνό φαινόµενο.
Μια αποτελεσµατική και λειτουργική λύση που έχει εφαρµοστεί σε
άλλες Xώρες σε ό,τι αφορά την πολύπλοκη διαχείριση των ιχθυα-
ποθεµάτων του παράκτιου οικοσυστήµατος αποτελεί η δηµιουρ-
γία Θαλάσσιων Προστατευόµενων Περιοχών µε την τοποθέτηση
Τεχνητών Υφάλων (ΤΥ). Οι παραγωγικοί ΤΥ είναι κατασκευές, οι
οποίες τοποθετούνται στο θαλάσσιο πυθµένα µε στόχο την
προσέλκυση θαλάσσιων έµβιων οργανισµών και την αύξηση,
κυρίως, εµπορεύσιµων θαλάσσιων οργανισµών σε αριθµό, αλλά
και σε σωµατικό βάρος. Οι ΤΥ στοχεύουν στη µίµηση των ιδιοτή-
των που παρέχει ένας φυσικός ύφαλος, δηλαδή, αποτελούν κα-
ταφύγιο, χώρο διατροφής, αναπαραγωγής και ανάπτυξης των έµ-
βιων θαλάσσιων οργανισµών.
Πρόκειται για ένα διαχειριστικό εργαλείο, το οποίο χρησιµοποιείται για αρ-
κετά χρόνια σε διάφορες θαλάσσιες περιοχές παγκοσµίως, µε απώτερο στόχο τη
βελτίωση της αλιευτικής παραγωγής. Άλλοι στόχοι που επιτυγχάνονται παράλληλα είναι: α) Η προστασία και ο εµ-
πλουτισµός της θαλάσσιας βιοποικιλότητας, β) H αναβάθµιση του οικοσυστήµατος, γ) H πραγµατοποίηση επιστη-
µονικής έρευνας, δ) η ευαισθητοποίηση του κοινού για την προστασία της θαλάσσιας ζωής, ε) η προώθηση της πε-
ριβαλλοντικής εκπαίδευσης, και στ) η αναψυχή του κοινού και η προσέλκυση του καταδυτικού τουρισµού. Η δη-
µιουργία περιοχών που ενισχύονται µε ΤΥ στοχεύει: 1) Στην ανάκαµψη των αποθεµάτων των ψαριών που έχουν
υποστεί τη µεγαλύτερη αλιευτική πίεση, 2) Στη διατήρηση των παραδοσιακών µεθόδων αλιείας, και 3) Στη βελτίωση
του εισοδήµατος των αλιέων. Οι βασικές αρχές στις οποίες στηρίζεται ο σχεδιασµός, η λειτουργία και η διαχείριση
των θαλάσσιων προστατευόµενων περιοχών µε Tεχνητούς Ύφαλους είναι η εξαρχής στενή συνεργασία µε τους αλι-
ευτικούς Φορείς της περιοχής, τις Aρχές της Tοπικής Aυτοδιοίκησης, καθώς και µε άλλους εµπλεκόµενους Φορείς.
Απαραίτητη είναι, επίσης, η συνεχής επιστηµονική παρακολούθηση της περιοχής.
Σηµαντική προϋπόθεση για την επιτυχηµένη λειτουργία των Tεχνητών Yφάλων είναι η απαγόρευση της αλιείας σε
περιοχές, οι οποίες εκτείνονται από την ακτή µέχρι και την ισοβαθή των 35-40 µέτρων, µε στόχο την προστασία
ολόκληρου του κύκλου ζωής των περισσότερων ειδών της παράκτιας
ζώνης. Αυτό που συµβαίνει στην πραγµατικότητα είναι ότι, µε
την προστασία των αναπαραγωγικών πληθυσµών των ψα-
ριών και των περιοχών, της ανάπτυξης και της δια-
τροφής τους, επιτυγχάνεται η αύξηση του αριθµού
και του µεγέθους τους, γεγονός που οδηγεί στη
διάχυση των ψαριών εκτός της προστατευόµε-
νης περιοχής. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα τη
βελτίωση της «ψαριάς», εκτός της προστα-
τευόµενης περιοχής.
Το Τµήµα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών,
του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων
και Περιβάλλοντος, διαµόρφωσε και υλοποιεί
στρατηγική για τη δηµιουργία Tεχνητών Yφά-
λων (πληροφορίες:
www.moa.gov.cy/dfmr
).
Εποικισµός Τεχνητού Ύφαλου
κατασκευασµένου από
τσιµεντένιους ογκόλιθους
Ψάρια σε βυθισµένο σκάφος
12
ΑΓΡΟΤΗΣ