Παράγοντες που επηρεάζουν το ύψος της γαλακτοπαραγωγής
Αγγέλα Πελεκάνου
Λειτουργός Γεωργίας
στο Τµήµα Γεωργίας
Τ
ο ύψος της γαλακτοπαραγωγής αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για το οικονοµικό αποτέλεσµα της
εκτροφής των αγελάδων σε µια µονάδα. Η γαλακτοπαραγωγή επηρεάζεται τόσο από γενετικούς όσο
και από περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Με τον όρο γαλακτοπαραγωγή εννοούµε την ποσότητα του παραγόµενου γάλακτος που παράγεται από
µια αγελάδα για µια γαλακτική περίοδο 305 ηµερών. Μετά τον τοκετό, τις δύο πρώτες εβδοµάδες το γάλα
που παράγει η αγελάδα αυξάνεται µε γρήγορο ρυθµό, από την 3
η
µέχρι τη 12
η
εβδοµάδα αυξάνεται µέχρι
να φτάσει στο µέγιστο της παραγωγής και στη συνέχεια ελαττώνεται σταδιακά µέχρι την έναρξη της ξηράς
περιόδου. Αξίζει να σηµειωθεί ότι, η γαλακτοπαραγωγή, στη δεύτερη γαλακτική περίοδο ενός ζώου, είναι
αυξηµένη σε σχέση µε την πρώτη γαλακτική περίοδο. Έκτοτε, η απόδοση του ζώου στη συνέχεια, παρα-
µένει σχετικά σταθερή µέχρι τη 10
η
γαλακτική περίοδο που φτάνει περίπου στα επίπεδα της 1
ης
περιόδου.
Επίσης, κάθε φυλή αγελάδων έχει ανάλογες αποδόσεις σε γάλα. Μέσα στην ίδια τη φυλή συναντούµε δια-
φορές στο ύψος της γαλακτοπαραγωγής και αυτό οφείλεται τόσο στην κληρονοµικότητα όσο και στη σωστή
διαχείριση. Ο συντελεστής κληρονοµικότητας για τη γαλακτοπαραγωγή κυµαίνεται γύρω στο 25%. Γι’ αυτό
και πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή από τους κτηνοτρόφους στα χαρακτηριστικά των γεννητόρων που
επιλέγουν όσον αφορά τη γαλακτοπαραγωγή.
Επιπρόσθετα, η διατροφή αποτελεί τον σηµαντικότερο παράγοντα ώστε να εισπράξουµε όλο το δυναµικό της
γαλακτοπαραγωγής της αγελάδας αλλά και γάλα σταθερής σύνθεσης, εποµένως ο κτηνοτρόφος πρέπει να
παρέχει στα ζώα ισορροπηµένο σιτηρέσιο και σε επαρκείς ποσότητες σύµφωνα µε το παραγωγικό στάδιο
που βρίσκεται το ζώο. Η κατά βούληση διατροφή κατά την προηβική ηλικία έχει αρνητική σχέση µε το ύψος
της γαλακτοπαραγωγής αφού έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη του µαστού. Όταν το ζώο µπαίνει
στην αναπαραγωγή πρέπει να έχει ολοκληρωθεί ο µηχανισµός του µαστού του, και να έχει το κατάλληλο σω-
µατικό βάρος και σωµατότυπο για να µπορεί να κυοφορήσει. Η επιθυµητή, συνήθως, ηλικία για αναπαρα-
γωγή είναι 16 µε 17 µηνών. Επίσης, η ξηρά περίοδος επηρεάζει σε σηµαντικό βαθµό τη γαλακτοπαραγωγή
της επόµενης γαλακτικής περιόδου γιατί ευνοεί την εναλλαγή των µαστικών επιθηλιακών κυττάρων και, επο-
µένως, την αντικατάσταση των γερασµένων κυττάρων από νέα κύτταρα. Αγελάδες οι οποίες αρµέγονται συ-
νεχώς, αποδίδουν κατά 20 έως 40% λιγότερο γάλα. Όταν η διάρκεια της ξηράς περιόδου είναι µικρότερη των
40
ηµερών, παράγεται περίπου 5-15% λιγότερο γάλα. Η καθιερωµένη διάρκεια της ξηράς περιόδου είναι
γύρω στις 60 ηµέρες. Η παράταση της πάνω από 60 ηµέρες δεν προσφέρει ουσιαστικό όφελος.
Η κακή συµπεριφορά του αρµεκτή και οι δυνατοί θόρυβοι είναι δυνατό να προκαλέσουν την κατακράτηση
του γάλακτος από το ζώο. Η ωκυτοκίνη, η ορµόνη που είναι υπεύθυνη για την κάθοδο του γάλακτος, είναι
δυνατό να δηµιουργείται από τη θέα και το θόρυβο των αλµεκτικών σκευών και τη µάλαξη του µαστού. Επο-
µένως, ένας καλός αρµεκτής πρέπει να είναι ήρεµος ιδιαίτερα στις ώρες λίγο πριν και κατά τη διάρκεια του
αρµέγµατος. Η επίδραση της ωκυτοκίνης, είναι περιορισµένη, συνήθως 5 έως 8 λεπτά, οπότε το άρµεγµα
της αγελάδας πρέπει να είναι σύντοµο και να ολοκληρώνεται µέσα σε αυτό το διάστηµα, γι’ αυτό και τα θή-
λαστρα που έρχονται σε επαφή µε τη θηλή πρέπει να λειτουργούν σωστά. Θήλαστρα τα οποία δεν λει-
τουργούν σωστά είναι δυνατό να καταπονήσουν τη θηλή µε κίνδυνο το ζώο να προσβληθεί από µικροορ-
γανισµούς και, πιθανόν, να παρουσιαστούν συµπτώµατα µαστίτιδας µε συνέπεια τη µείωση της γαλακτο-
παραγωγής µέχρι εκµηδένιση, µε αχρήστευση του µαστού.
Οι υψηλές θερµοκρασίες, ελαττώνουν την κατανάλωση τροφής και προκαλούν µείωση της γαλακτοπαρα-
γωγής. Επίσης, οι αυξηµένες ανάγκες συντήρησης συνοδεύονται από µειωµένη κατανάλωση τροφής. Καλό
είναι οι κτηνοτρόφοι, το καλοκαίρι, κατά τις βραδινές ώρες, να έχουν στο υπόστεγο επαρκή φωτισµό στο
διάδροµο τροφοδοσίας έτσι, ώστε, να µπορεί το ζώο να τραφεί το βράδυ µε την πτώση της θερµοκρασίας.
Επίσης, µπορούν να εγκαταστήσουν συστήµατα υδρονέφωσης για µείωση του θερµικού στρες στα ζώα.
Συνοψίζοντας, οι κτηνοτρόφοι πρέπει να επιλέγουν ζώα για τη µονάδα τους που να είναι γενετικά βελτιω-
µένα µε ψηλές αποδόσεις και να γίνεται ορθολογιστική διαχείριση σε όλες τις εργασίες της µονάδας.
ΑΓΡΟΤΗΣ
63