Η παραδοσιακή καλλιέργεια της αµπέλου, πρωτογενής τοµέας παραγωγής
∆όξα Αποστόλου
Βασικός Εµπειρογνώµονας
στο Μουσείο Κυπριακής Υπαίθρου
Η
καλλιέργεια της αµπέλου, στην Κύπρο, ακολουθεί µια µακραίωνη ιστορική πορεία, µε αφετηρία την προ-
ϊστορική εποχή, όπου, σύµφωνα µε τα τελευταία ανασκαφικά δεδοµένα, ανάγονται οι παλαιότερες ενδείξεις
οινοποίησης στη λεκάνη της Μεσογείου. Φηµισµένη για τα κρασιά της, η Κύπρος, αναφέρεται από τον Ξεναγόρα
και τον Πλίνιο, ως Ασπελία, πιθανότατα, µία παραλλαγή της προσωνυµίας Αµπελία, ενώ ο Στράβων αποκαλεί το Νησί
«
εύοινο» λόγω της άριστης ποιότητας των κρασιών που παρήγαγε η κυπριακή γη. Η διαχρονικότητα στη χρήση των
αµπελουργικών προϊόντων και, ιδιαίτερα, του κρασιού διαφαίνεται έντονα από το ευρύ κοινωνικό, αλλά και θρη-
σκευτικό ιδεολογικό περιεχόµενο και τις βαθύτερες συµβολικές προεκτάσεις που προσέδωσαν οι Κύπριοι σε αυτά,
περιλαµβάνοντάς τα σε κάθε εκδήλωση του δηµόσιου και ιδιωτικού βίου. Στο κείµενο που ακολουθεί παρουσιά-
ζονται ορισµένα αντικείµενα, που αφορούν την καλλιέργεια της αµπέλου και, συγκεκριµένα, τις τεχνικές πρωτο-
γενούς παραγωγής όπως αυτές διαµορφώθηκαν στα πλαίσια των παραδοσιακών κοινωνικών συνόλων.
1.
Φυτευτήρι/Τοπική ονοµασία: Σκάλα αµπελιού
Αριθµός Απόκτησης: 178/89
Τόπος χρήσης: Παλαιχώρι
∆ιαστάσεις: Υ. 1,62µ. Π. 0,31µ.
Ξύλινο φυτευτήρι σχήµατος «Υ», µε ογκώδη, µεταλλική αιχµή στο κάτω άκρο. Το µε-
ταλλικό τµήµα είναι σφυρήλατο, στερεώνεται στον κορµό µε καρφί και φέρει στο
πάνω µέρος ενσφράγιστο σήµα µε τους χαρακτήρες «ΣΚ», στοιχείο που πιθανότατα
παραπέµπει στον κατασκευαστή. Η ξύλινη επιφάνεια είναι ιδιαίτερα αδρή, µε εκ-
δορές κατά τόπους και έντονα ίχνη εργαλείου.
Οι σκάλες χρησιµοποιούνταν για τη φύτευση του αµπελιού και, συγκεκριµένα, για τη διάνοιξη των οπών,
που τοποθετούνταν τα µοσχεύµατα. Τα εργαλεία αυτά τα χειρίζονταν αποκλειστικά οι «σκαλιέρηδες» ή «σκα-
λιάτουροι». Η φύτευση του αµπελιού πραγµατοποιείτο, συνήθως, κατά τους µήνες Μάρτιο-Απρίλιο, σε ηµέρα
αργίας, καθώς η εργασία απαιτούσε τη συµµετοχή πολλών ατόµων και πάντα µε τη «γέµωση» του φεγγαριού.
ΑΓΡΟΤΗΣ
63
