ΑΓΡΟΤΗΣ
•
63
Τα εισβλητικά φυτικά είδη στην Κύπρο
Αλέξανδρος Καταλάνος
Δασικός Λειτουργός 1
ης
Τάξης και
Αρίσταρχος Αριστάρχου
Δασικός Λειτουργός
στο Tμήμα Δασών
Παρά το γεγονός ότι τα ιθαγενή είδη είναι ανθεκτικά
στους τοπικούς επιβλαβείς οργανισμούς (εχθρούς και
ασθένειες), συχνά έχουν λίγες ή μηδενικές φυσικές
άμυνες ενάντια σε ξένους οργανισμούς και, επομέ-
νως, μπορεί κυριολεκτικά να εξαλειφθούν, αφού δη-
μιουργείται ανταγωνισμός για την τροφή και τον βιότο-
πο. Επίσης, διεθνώς αναγνωρίζεται ότι τα εισβλητικά
ξενικά είδη αποτελούν τη δεύτερη κυριότερη αιτία, σε
παγκόσμιο επίπεδο, για την εξαφάνιση των ειδών της
ιθαγενούς χλωρίδας μιας χώρας. Πρώτη απειλή απο-
τελεί η καταστροφή των οικοτόπων από ανθρωπογε-
νείς παράγοντες όπως η ραγδαία αστική και βιομηχα-
νική ανάπτυξη, η έντονη γεωργική και κτηνοτροφική
δραστηριότητα, η επέκταση του οδικού δικτύου κλπ.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της
Φύσης (IUCN), τα εισβλητικά ξενικά είδη αποτελούν,
αναμφισβήτητα, την πρώτη αιτία για την απώλεια της
ποικιλότητας της ιθαγενούς χλωρίδας σε νησιωτικά
οικοσυστήματα. Τα εισβλητικά ξενικά είδη, έχουν επί-
σης, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, για πα-
ράδειγμα στην υγεία του ανθρώπου, στην αλιεία, στη
γεωργία και στην παραγωγή τροφίμων.
Στο πλαίσιο του έργου «Delivering Alien Invasive
Species Inventories for Europe/Καταγραφή των ξε-
νικών χωροκατακτητικών ειδών για την Ευρώπη»
(
DAISIE), που χρηματοδοτήθηκε βάσει του 6
ου
προ-
γράμματος-πλαισίου έρευνας, διαπιστώθηκε ότι στην
Ευρώπη υπάρχουν 10.822 µη ιθαγενή είδη, από τα
οποία ποσοστό 10-15% αναμένεται να προκαλέσει
αρνητικές οικονομικές ή οικολογικές επιπτώσεις.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ)
έχει καταρτίσει κατάλογο με τα 163 χείριστα χωροκα-
τακτητικά, ξενικά είδη, που απειλούν τα οικοσυστήμα-
τα στην Ευρώπη. Από το 1950, εγκαθίστανται περισ-
σότερα από ένα είδη ανά έτος, και ο ρυθμός αυτός δεν
φαίνεται να μειώνεται. Η πλειονότητα των χωροκατα-
κτητικών ειδών προέρχεται από τη Βόρεια Αμερική και
την Ασία, ενώ, αξιοσημείωτος είναι και ο αριθμός των
ειδών που προέρχονται από ένα τμήμα της Ευρώπης
και μεταφέρονται σε ένα άλλο. Η ενιαία αγορά και η
ελεύθερη διέλευση των συνόρων της ΕΕ συντηρούν
και διευκολύνουν τη ροή αυτή. Εάν η τοπική αποικία
του εισβάλλοντος είδους δεν εντοπιστεί και δεν εκρι-
ζωθεί έγκαιρα, εγκαθίσταται βιώσιμος πληθυσμός σε
τοπικό επίπεδο, ο οποίος στη συνέχεια εξαπλώνεται
σε νέα εδάφη. Είναι προφανές ότι, εάν εγκατασταθούν
Ω
ς εισβλητικά ή χωροκατακτητικά φυτικά είδη χαρακτηρίζονται τα φυτά τα οποία εμφανίζονται
έξω από τη φυσική γεωγραφική περιοχή εξάπλωσής τους και έχουν την ικανότητα να εγκαθί-
στανται σε φυσικά ή ημιφυσικά οικοσυστήματα ή οικότοπους και αποτελούν απειλή για την ιθαγενή
βιοποικιλότητα. Τα εισβλητικά φυτικά είδη αποτελούν σοβαρή απειλή για τη βιοποικιλότητα της Ευ-
ρώπης, η οποία εξελίσσεται εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Η διεύρυνση και ανάπτυξη του διεθνούς
εμπορίου, η γενίκευση των ταξιδιών και του τουρισμού και η κατάργηση των συνόρων συνέβαλαν
στην αύξηση διακίνησής τους, ενώ, ακόμη και τα νησιώτικα περιβάλλοντα έχασαν την απομόνωση
και ανεξαρτησία τους με αποτέλεσμα τα διάφορα εισβλητικά και ιθαγενή είδη να έρχονται σε άμεση
επαφή μεταξύ τους.
Αΐλανθος (Ailanthus altissima)