ΑΓΡΟΤΗΣ
•
13
Πυρηνοτρήτης και ρυγχίτης της ελιάς
Στέλλα Λάμπρου
Λειτουργός Γεωργίας Α΄
στο Tμήμα Γεωργίας
Ο
πυρηνοτρήτης
της ελιάς είναι λεπιδόπτερο, δη-
λαδή, μικρή πεταλούδα γκρίζου χρώματος, μήκους
6
χιλιοστών. Προσβάλλει τόσο την ήμερη όσο και
την άγρια ελιά, αλλά και άλλα συγγενικά είδη όπως
το γιασεμί. Το στάδιο της προνύμφης, δηλαδή του
σκουληκιού, έχει μέγεθος 7-8 χιλιοστά και είναι αυτό
που προκαλεί τη μεγαλύτερη ζημιά. Έχει τρεις γενεές
το χρόνο, που συγχρονίζονται με τα βλαστικά στάδια
της ελιάς. Η πρώτη γενεά αναπτύσσεται την άνοιξη
στα άνθη και ονομάζεται ανθόβια, η δεύτερη γενεά
αναπτύσσεται στο καρπό και ονομάζεται καρπόβια
και η τρίτη γενεά αναπτύσσεται στο φύλλωμα το φθι-
νόπωρο και ονομάζεται φυλλόβια.
Τον Απρίλιο, όταν τα άνθη είναι ακόμα κλειστά και
πράσινα, οι πεταλούδες της
ανθόβιας γενεάς
ενα-
ποθέτουν τα αυγά τους πάνω στον κάλυκα των κλει-
στών ανθών. Μετά την εκκόλαψη των αυγών εμφα-
νίζονται οι νεαρές προνύμφες, που εισέρχονται μέσα
στο άνθος και κατατρώγουν τους ανθήρες. Στη συ-
νέχεια, μετακινούνται σε γειτονικά άνθη δημιουργώ-
ντας τρύπες εισόδου και εξόδου. Τα προσβεβλημένα
άνθη διακρίνονται εύκολα από τις τρύπες που πα-
ρουσιάζουν και από τα άσπρα μεταξένια νήματα που
εκκρίνει η προνύμφη καθώς μετακινείται από το ένα
άνθος στο άλλο.
Όταν η προνύμφη συμπληρώσει την ανάπτυξη της,
μεταμορφώνεται σε χρυσαλλίδα ανάμεσα στα φα-
γωμένα άνθη. Από εκεί θα προέλθει η πεταλούδα
της
καρπόβιας γενεάς
περί τα τέλη Μαΐου με αρ-
χές Ιουνίου. Η πεταλούδα της καρπόβιας γενεάς
ωοτοκεί πάνω ή δίπλα στον κάλυκα του νεαρού καρ-
πού. Τα σκουλήκια που θα προέλθουν εισέρχονται
στον καρπό και στη συνέχεια μετακινούνται προς
τον πυρήνα. Σε κάποιες περιπτώσεις η προνύμφη
προκαλεί ζημιά στον ποδίσκο του καρπού κατά τη
μετακίνησή της, με αποτέλεσμα ο καρπός να ξη-
ραίνεται και να πέφτει, οπότε εμφανίζεται μια μικρή
πρώτη καρπόπτωση στα μέσα Ιουνίου. Αν ο καρ-
πός δεν πέσει, η προνύμφη συνεχίζει την ανάπτυ-
ξη της για 3-4 εβδομάδες, φθάνει στον πυρήνα του
καρπού και τρώει το σπέρμα. Κατά την έξοδο του
από τον πυρήνα, το σκουλήκι ανοίγει χαρακτηριστι-
κή οπή στη βάση του καρπού κοντά στον ποδίσκο.
Οι προσβεβλημένοι καρποί μαυρίζουν, μαραίνονται
και πέφτουν κατά τον Σεπτέμβριο, οπότε έχουμε τη
δεύτερη καρπόπτωση.
Οι προνύμφες της καρπόβιας γενεάς θα γίνουν χρυ-
σαλλίδες είτε μέσα στους πεσμένους καρπούς είτε
σε ρωγμές του φλοιού και θα δώσουν την 3η γενεά,
τη
φυλλόβια.
Οι πεταλούδες που θα προκύψουν,
Π
ολύ συχνά τον Ιούνιο ή τον Σεπτέμβριο παρατηρείται μεγάλος αριθμός καρπών κάτω από τα
ελαιόδεντρα χωρίς να εντοπίζονται εμφανή συμπτώματα προσβολής εξωτερικά. Συχνά η ζημιά
αυτή οφείλεται στο έντομο πυρηνοτρήτης. Ο πυρηνοτρήτης μαζί με τον ρυγχίτη είναι από τους πιο
σημαντικούς εχθρούς της ελιάς. Ο πυρηνοτρήτης προσβάλλει τα άνθη, τον καρπό και τα φύλλα, ενώ
ο ρυγχίτης τον καρπό, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η αποδοτικότητα και η παραγωγικότητα των
δένδρων. Επομένως, η λήψη έγκαιρων και κατάλληλων μέτρων αντιμετώπισής τους είναι απαραί-
τητη.
Eικ. 1:
Φυλλόβια γενεά πυρηνοτρήτη
Eικ. 2:
Ανθόβια γενεά πυρηνοτρήτη