Page 62 - AGROTHS_458

60
ΑΓΡΟΤΗΣ
Η προστασία των νερών από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης -
Οδηγία 1991/676/ΕΟΚ
Μιχάλης Ρήγας
Γεωλογικός Λειτουργός
στο Τµήµα Γεωλογικής Επισκόπησης
Έ
νας από τους πλέον συχνούς ρύπους των υπόγειων και επιφανειακών νερών είναι τα νιτρικά ιόντα
(
NO
3
-
).
Τα εν λόγω ιόντα είναι επικίνδυνα τόσο για την ανθρώπινη υγεία, όσο και για το περι-
βάλλον. Σε αυξηµένες συγκεντρώσεις προκαλούν ευτροφισµό των επιφανειακών νερών και καθι-
στούν τα υπόγεια νερά ακατάλληλα για ύδρευση. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι, τα νιτρικά ιόντα
µπορούν εύκολα να µετατραπούν σε νιτρώδη ιόντα (ΝΟ
2
-
),
ως αποτέλεσµα βακτηριακής αναγωγής.
Η εν λόγω µετατροπή µπορεί να λάβει χώρα και σε τµήµατα του ανθρώπινου σώµατος, όπως το πε-
πτικό σύστηµα.
Όταν τα νιτρώδη ιόντα εισέλθουν ή/και σχηµατιστούν στον ανθρώπινο οργανισµό, συµβάλουν στην
άµεση οξείδωση του δισθενούς σιδήρου της αιµοσφαιρίνης (Fe
++
)
σε τρισθενή (Fe
+++
),
µε αποτέ-
λεσµα τη δηµιουργία µεθαιµοσφαιρίνης. Η µεθαιµοσφαιρίνη είναι µια χρωστική ουσία που σε υψη-
λές συγκεντρώσεις στο αίµα µπορεί να οδηγήσει σε ασφυξία. Επιπρόσθετα, τα νιτρώδη ιόντα κάτω
από συγκεκριµένες συνθήκες, µπορούν να αντιδράσουν µε δευτεροταγείς και τριτοταγείς αµίνες και
αµίδια (προέρχονται, συνήθως, από την τροφή) και να σχηµατίσουν καρκινογόνες ενώσεις. Έτσι, για
σκοπούς προστασίας της δηµόσιας υγείας τόσο ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας, όσο και η Ευρω-
παϊκή Ένωση, καθόρισαν τα 50mg/l, ως την ανώτερη αποδεκτή συγκέντρωση των νιτρικών ιόντων
στο πόσιµο νερό. Η κυριότερη πηγή νιτρικών ιόντων στα νερά, είναι η υπέρµετρη χρήση αζωτούχων
χηµικών λιπασµάτων και ζωικής κοπριάς στη γεωργία. Τα φυτά δεσµεύουν µόνο το αναγκαίο για αυτά
άζωτο, το οποίο διοχετεύεται κατά τη λίπανση, ενώ το υπόλοιπο συγκεντρώνεται στο έδαφος και,
σταδιακά, ρυπαίνει τους υδατικούς πόρους. Άλλες πηγές ρύπανσης είναι η υπεδαφική διάθεση οι-
κιακών λυµάτων, η απόθεση/αποθήκευση στο έδαφος ζωικών στερεών και υγρών αποβλήτων κ.ά.
Από το 1991 έχει θεσπιστεί η Ευρωπαϊκή Οδηγία 1991/676/ΕΟΚ, σκοπός της οποίας είναι η προστα-
σία των επιφανειακών και υπόγειων νερών από τα νιτρικά ιόντα, που προέρχονται από γεωργικές
δραστηριότητες. Η εν λόγω Οδηγία υιοθετήθηκε από την Κυπριακή ∆ηµοκρατία και προβλέπει τον κα-
θορισµό Ευπρόσβλητων σε Νιτρικά Ζωνών (ΕΝΖ), την παρακολούθηση της συγκέντρωσης των νιτρι-
κών ιόντων στα υπόγεια, επιφανειακά και παράκτια νερά, καθώς και τη λήψη µέτρων δράσης για την
προστασία των υδάτων στις ΕΝΖ. Η εφαρµογή της Οδηγίας γίνεται από το Υπουργείο Γεωργίας, Φυ-
σικών Πόρων και Περιβάλλοντος. Πιο συγκεκριµένα, το Τµήµα Γεωλογικής Επισκόπησης έχει την ευ-
θύνη της λειτουργίας και αξιολόγησης των αποτελεσµάτων του δικτύου παρακολούθησης, το Τµήµα
Γεωργίας την εφαρµογή των µέτρων δράσης στις ΕΝΖ και το Τµήµα Περιβάλλοντος το γενικό συν-
τονισµό. Επιπλέον, το Τµήµα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών διενεργεί τις δειγµατοληψίες παράκτιου
νερού.
Το ∆εκέµβριο του 2004, υποβλήθηκε η πρώτη (προαιρετική) έκθεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, µε
την οποία, µεταξύ άλλων, καθορίστηκαν έξι ΕΝΖ, συνολικής έκτασης 460 Km
2
.
Οι περιοχές αυτές
ήταν
οι
υπόγειοι υδροφόροι Κοκκινοχωριών, Ακρωτηρίου, Πάφου (Πέγειας), Κιτίου-Περβολιών και
της Πόλεως Χρυσοχούς, καθώς και η λεκάνη του
ποταµού Καργώτη
.
Τον Οκτώβριο του 2008, υπο-